هک کردنِ ریتم همانندسازی DNA می‌تواند درمان جدید سرطان باشد

در طول زندگی، سلول‌های ما برای ساختن سلول‌های جدید، تقسیم می‌شوند. این تقسیم سلولی سبب ادامه‌ی حیات و حفظ تعادل در عملکردهای بدن می‌شود. به علاوه نه تنها مانعِ ابتلا به بیماری‌ها می‌گردد، بنابر نتایج پژوهشی جدید، می‌تواند به مبارزه با سلول‌های سرطانی نیز کمک کند.
دانشمندان از اسپکترومتری گسترده برای آنالیز همانندسازی DNA و مطالعه‎ی روش حفظ یکپارچگی این مکانیسم استفاده کردند. آنان توانستند از جریان دقیق نوکلوئیدها، که واحدهای ساختاری DNA و RNA را تشکیل می‌‌دهند، نقشه‌برداری کنند.
این تیم پژوهشی از دانشگاه کوپنهاگ دانمارک عقیده دارند که با تغییردادن فرآیند پیام‌رسانی که در این سلول‌ها در حال رخ دادن است، می‌توان به پتانسیلی تازه برای درمان سرطان دست یافت. بدین صورت که با تقسیم شدید و بدون فاصله‌ی سلول‌های سرطانی، می‌توان آنان را از بین برد.

مقاله‌ی مرتبط: هر آنچه که باید درباره‌ی انواع سرطان‌ها بدانید

جیری لوکاس^۱، از پژوهشگران این مجموعه، می‌گوید: “این پروسه‌ها، از ریتمی دوره‌ای و تکرارشونده تبعیت می‌کنند. ما مکانیسمی را کشف کرده‌ایم که بلافاصله، همانندسازی DNA را زمانی که RNA، که کارخانه‌ی نوکلئوتیدها است، از ریتم خارج می‌شود، کاهش می‌دهد، اما پیش از آن‌که منابع نوکلئوتیدی تا حد بحرانی کاهش پیدا کنند.”

به عبارتی دیگر، زمانی که آنزیم ریبونوکلئوتید ردوکتاز (RNA) به حد کافی واحدهای نوکلئوتیدی تولید نمی‌کند، پیامی از زنجیره برای کاهش سرعت همانندسازی نیز مخابره می‌شود.
در هنگام تقسیم سلولی، یکسان بودن محتوای ژنتیکی سلول دختر با سلول مادر برای سالم بودن آن تقسیم ضروری است. با شکسته شدن کدهای ژنتیکی، بدن در معرض ابتلا به بیماری‌های متعددی قرار می‌گیرد.
پروتئینی با نام PRDX2 در هنگام مطالعه‌ی مولکول‌های پیام‌رسان شیمیایی کشف شده است که سرعت تقسیم را، زمانی که زنجیره از محدوده‌ی خاصی فراتر می‌رود، کاهش می‌دهد، تا زمانی که منابع ساخت نوکلئوتید بتواند مجدداً برای ادامه‌ی کار غنی شود. در نتیجه، همواره ذخیره‌ی نوکلئوتیدی در سلول وجود دارد تا اطمینان حاصل کند DNA مرتباً تقسیم می‌شود. مکانیسم اصلی شناخته‌شده است، اما این نخستین پژوهشی است که به بررسی دقیق تولید نوکلئوتیدها و تنظیم سرعت تقسیم سلولی می‌پردازد.

حال ارتباط این موضوع با سرطان چیست؟

در حقیقت سلول‌های سرطانی علاقه‌ای به تقسیم سلول و تکثیر DNA در سرعت‌های بالا ندارند بنابراین در صورتی که بتوان فرآیند پیام‌رسانی که به آنان درباره کاهش منابع نوکلئوتیدی خبر می‌دهد را مختل کرد، می‌توان سبب بروز خطاهایی کافی شد که سبب مرگ خود به خودی آنان می‌شود.
با توجه به نتایج پژوهش، سلول‌های سرطانی تقریباً به آهستگی DNA خود را تکثیر می‌کنند، چرا که ژنومی غیرطبیعی و DNA تکثیرشونده‌ای دارند که بر بسیاری از موانع غلبه می‌کند. زمانی که قابلیت تکثیر آهسته‌ی ژنوم از آنان سلب شود، از آن‌جایی که سلول نمی‌تواند با موانع بسیاری که روی الگوی DNA وجود دارد خود را وفق دهد، از بین می‌رود. بنابراین می‌توان سرعت تولید سلول‌های سرطانی را بالا برد تا جایی که از از تکثیر آن‌ها به شکل خودبه‌خودی جلوگیری شود.
طراحی روشی درمانی بر اساس این یافته‌ها هنوز مسیری بسیار طولانی در پیش دارد اما اکنون ما درباره‌ی بسیاری از عملکردهای اساسی سلول‌های سرطانی اطلاعات بیش‌تری نسبت به گذشته داریم. این مسأله کمک می‌کند تا هم پیشگیری و هم درمان سرطان در آینده ممکن شود.
این نتایج تنها خبری خوبی که درباره‌ی سرطان وجود دارد، نیستند؛ در اوایل امسال سازمان غذا و دارو نوع جدیدی از ایمونوتراپی سرطان را تائید کرده است که سبب می‌شود سلول‌های خود فرد به سلول‌های سرطانی حمله کنند و آنان را از بین ببرند.
به‌علاوه، در سپتامبر امسال، محققان بریتانیایی اعلام کردند نوع جدیدی از مرگ سلولی را کشف کرده‌اند که می‌تواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. در آزمایشگاه این مکانیسم کاملاً عملی بوده است، حال باید بررسی کرد آیا در بدن انسان نیز عملکردی مشابه دارد یا نه.
تمامی این موارد روزنه‌ی امیدی برای درمان سرطان ایجاد می‌کنند.

نتایج این پژوهش در Science منتشر شده‌اند.

^{پی‌نوشت}

^{۱. Jiri Lukas}