آپنه خواب انسدادی یا وقفه تنفسی انسدادی در خواب (Obstructive Sleep Apnea = OSA)، ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را در سالمندان افزایش دهد. نتایج این مطالعه به صورت آنلاین در American Thoracic Society’s American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine منتشر شده است.
محققان گزارش کردند که پروتئین های بتا-آمیلوئید، که در بیماری آلزایمر تشکیل پلاک‌های پپتیدی را می‌دهد، در افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی به مرور زمان افزایش می یابد. میزان این افزایش به نسبت شدت آپنه است. به این معنی که افرادی که تعداد آپنه‌های بیشتری را در هر ساعت خواب تجربه می‌کنند، در طول زمان، مقدار بیشتری بتا-آمیلوئید در مغزشان تجمع می‌یابد و در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرار می‌گیرند.
بیماری آلزایمر یک اختلال نورودژنراتیو است. تقریبا ۵ میلیون نفر از افراد مسن در آمریکا به آن مبتلا هستند. آپنه خواب انسدادی شایع‌تر است و ۳۰ تا ۸۰ درصد سالمندان را مبتلا کرده است (بسته به نوع تعریفی که از آن می شود).
مقاله مرتبط: بیماری آلزایمر با مغز چه می‌کند؟
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اختلالات خواب، ممکن است به رسوب آمیلوئید در مغز کمک کند. همچنین می تواند سرعت کاهش توانایی‌های شناختی را در افراد در معرض خطر ابتلا به آلزایمر افزایش دهد. با این حال، اثبات علت این ارتباطات دشوار است. چون آپنه خواب انسدادی و بیماری آلزایمر ریسک فاکتورهای مشترکی داشته و معمولا با همدیگر وجود دارند.
هدف اصلی این مطالعه، بررسی ارتباطات بین شدت آپنه خواب انسدادی و میزان افزایش بیومارکرهای بیماری آلزایمر (پروتئین های بتا-آمیلوئید) در طول هم بوده است و خصوصاً بررسی اینکه آیا رسوب آمیلوئید در افراد مسن و سالم مبتلا به آپنه با گذشت زمان افزایش می یابد یا خیر.
محققان ۲۰۸ شرکت کننده‌ی ۵۵ تا ۹۰ ساله را که از لحاظ توانایی‌های شناختی نرمال بودند، بررسی کردند. نرمال بودن آن‌ها با تست‌های استاندارد و ارزیابی‌های بالینی بررسی شده بود. هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان توسط مرکز اختلالات خواب ارجاع داده نشده بودند، برای درمان آپنه خواب از فشار مثبت مداوم راه‌های هوایی (Continuous Positive Airway Pressure) استفاده نکرده‌بودند، افسردگی نداشتند و مبتلا به بیماری‌هایی که ممکن است عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار دهند، نبودند.
محققان برای تعیین سطح بتا-آمیلوئید محلول مایع مغزی نخاعی شرکت‌کنندگان، از روش پونکسیون کمری (lumbar puncture) استفاده کردند. آنان سپس تکنیک PET را برای اندازه‌گیری مستقیم میزان رسوب بتا-آمیلوئید در مغز گروهی از بیماران به کار بردند.
بررسی ها نشان داد که بیشتر از نصف شرکت‌کنندگان مبتلا به آپنه خواب انسدادی بودند. ۳۶/۵ درصد از آنان مبتلا به آپنه خفیف و ۱۶/۸ درصد مبتلا به آپنه متوسط تا شدید بودند. از کل نمونه مورد مطالعه، ۱۰۴ نفر از افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی در مطالعه طولی ۲ ساله‌ای شرکت کردند که ارتباط متقابل بین شدت آپنه و کاهش AB42 (بتا-آمیلوئید ۴۲ اسیدآمینه‌ای) مایع مغزی نخاعی با گذشت زمان را، نشان داد. به گفته محققان، این یافته با افزایش رسوب آمیلوئید در مغز سازگار است (چون افزایش رسوب آمیلوئید در مغز است که باعث کاهش آن در CSF می شود). بررسی آمیلوئید گروهی از شرکت کنندگان مبتلا به آپنه خواب انسدادی با تکنیک PET، نشان داد که در این افراد چگالی آمیلوئید افزایش یافته بود. این موضوع نیز یافته‌ی جدید را تایید می‌کند.
برخلاف انتظار، رابطه‌ای بین شدت آپنه و میزان زوال شناختی در سالمندان سالم مورد بررسی، مشاهده نشد. طبق نتایج این مطالعه، تغییراتی که آپنه خواب انسدادی ایجاد می‌کند در مراحل پیش بالینی بیماری آلزایمر رخ می‌دهد؛ درحالیکه زوال توانایی های شناختی در مراحل بعدی بیماری به وقوع می پیوندند. مرحله پیش بالینی سال‌ها قبل از ظهور علائم قطعی بیماری مانند اختلالات شناختی آغاز می‌شود و طی آن تغییراتی در بیومارکرهای مغزی بیمار رخ می‌دهد. پس ارتباط بین سطح رسوب آمیلوئید و شدت کاهش توانایی‌های شناختی احتمالا غیرخطی است و این کاهش به عوامل دیگری بستگی دارد. همچنین حصول این نتایج ممکن است به مدت زمان نسبتا کم مطالعه (۲ سال)، شرکت‌کنندگان با تحصیلات بالا و استفاده از تست‌های ناتوان در تشخیص تغییرات شناختی جزئی و مستقل از خواب (برای ارزیابی نرمال بودن شناخت افراد)، مربوط باشد.
مقالۀ مرتبط: آستروسیت‌ها در بروز بیماری آلزایمر نقش دارند
این مطالعه نشان داد که شیوع آپنه در افراد مورد بررسی (سالمندان دارای توانایی های شناختی نرمال) بالاست و همچنین وجود ارتباط بین آپنه خواب انسدادی و سطح رسوب آمیلوئید را در مراحل پیش کلینیکی پاتولوژی آلزایمر آشکار کرد. به این ترتیب، درمان وقفه تنفسی در خواب، می‌تواند اختلالات شناختی و دمانس را در بسیاری از سالمندان به تعویق بیندازد و خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. این درمان‌ها شامل استفاده از تجهیزات دندانی (dental appliances)، درمان موضعی (positional therapy)، استفاده از CAPA و … هستند.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که آپنه خواب انسدادی، کاهش توانایی‌های شناختی و بیماری آلزایمر به همدیگر مرتبط هستند. این بدان معناست که سن به ظهور عوارض آپنه خواب از خواب آلودگی و اختلالات متابولیکی و قلبی عروقی تا اختلالات مغزی کمک می‌کند. اگر واقعا این گونه باشد، توسعه روش های غربالگری بهتر برای تشخیص آپنه خواب انسدادی در سالمندانی که علائم آن را ندارند، می‌تواند بسیار سودمند باشد.
