هائومیا سومین سیاره کوتوله نزدیک به خورشید میباشد. شکل فضایی خاص و کشیده آن موجب شده این سیاره، غیرکرویترین کوتوله در بین تمام سیارات کوتوله محسوب شود.
اگر با خصوصیات یک سیاره کوتوله آشنایی ندارید، به این مطلب مراجعه کنید: سیاره کوتوله (۱): با پنج مورد از اعضای کوچکتر منظومۀ شمسی آشنا شوید!
طول یک روز در هائومیا ۳/۹ ساعت است!
کشیدگی بیش از حد هائومیا احتمالاً از چرخش این سیاره به دور خود ناشی شده است. سرعت حرکت وضعی آن به قدری بالا است که باعث شده سیاره شکلی بیضوی به خود بگیرد. سرعت چرخش و منشأ برخوردی (collisional origin) آن موجب شده هائومیا یکی از چگالترین سیارات کوتولهای باشد که تا کنون کشف شده است.
یک لکۀ بهخصوص بر روی سطح سیاره به چشم میخورد.
در سال ۲۰۰۹ لکهای به رنگ قرمز تیره بر روی این سیاره کشف گردید که دور تا دور آن توسط یخ بلوری احاظه شده است. به نظر میرسد علت به وجود آمدن این لکه، حضور تراکم بالایی از مواد معدنی و ترکیبات کربندار در این نقطه از سطح هائومیا – نسبت به بقیه سطح پوشیده از یخ آن – باشد.
هائومیا در سال ۲۰۰۸ به عنوان سیاره کوتوله شناخته شد.
اتحادیه بینالمللی اخترشناسان در ۱۷ام دسامبر ۲۰۰۸ هائومیا را به عنوان یک سیاره کوتوله به رسمیت شناخت. نام این سیاره کوتوله از نام الهه فرزندآوری در اساطیر هاوایی برگرفته شده است.
هائومیا سومین جرم درخشان در کمربند کویپر محسوب میشود.
جایگاه اول و دوم به ترتیب در اختیار پلوتو و ماکی ماکی قرار دارد. اگر تلسکوپ باکیفیتی در اختیار داشته باشید و آسمان شب نیز صاف باشد، خواهید توانست این الهه را در آسمان مشاهده کنید.
هائومیا دو قمر کوچک به نامهای هیایاکا (Hi’iaka) و ناماکا (Namaka) دارد.
این دو قمر در سال ۲۰۰۵ توسط مایک براون و تیم وی در رصدخانه W.M. Keck کشف گردید. به نظر میرسد برخوردی که میلیاردها سال قبل بین سیاره مادر و جرمی بزرگتر صورت گرفته، موجب شده این دو قمر به عنوان دو قطعۀ کوچک از سیاره جدا شده و به دور آن گردش کنند.