فیبرومیالژیا ناهنجاری است که با گسترش درد ماهیچه‌ای-اسکلتی همراه با خستگی، خواب و مشکلات حافظه و خلق و خو همراه می‌باشد. دانشمندان بر این عقیداه اند که این بیماری حس درد را با تحت تأثیر قرار دادن چگونگی پردازش سیگنال‌های آن توسط مغز تقویت می‌کند.
علائم این بیماری معمولاً پس از آسیب‌ها، جراحی، عفونت یا استرس‌های روانیِ جدی بروز کرده و در طول زمان به تدریج روی هم جمع می‌شوند. زنان بسیار بیشتر برای ابتلا به این بیماری استعداد دارند. بسیاری از کسانی که فیبرومیالژیا دارند از سردردهای شدید، ناهنجاری‌های مفصل تمپورومندیبولار، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر و افسردگی نیز رنج می‌برند. در حال حاضر درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد ولی طیفی از داروها می‌توانند آن را کنترل کنند. فعالیت بدنی و کاهش استرس نیز برای کنار آمدن با آن مفید می‌باشد.
نشانه‌های بیماری
- دردی وسیع، مبهم و دائمی که حداقل ۳ ماه به طول می‌انجامد. برای این که بتوان معنای درد وسیع را درک کرد، فرض کنید دردی در هر دو طرف بدنتان و همچنین بالا و پایین کمر وجود دارد!
- خستگی جزوی از این بیماریست؛ حتی اگر مدتی طولانی نیز در خواب باشند، باز هم پس از بیدار احساس خستگی می‌کنند و بیشترشان هم به ناهنجاری‌های خواب مثل سندرم پای بی‌قرار و آپنه دچار می‌شوند.
- اصطلاحی به نام “مه فیبرو” وجود دارد که به اختلالات شناختی این افراد، از جمله عدم توانایی در تمرکز و توجه دلالت دارد.
- افسردگی، سردرد، درد ناحیه‌ی پایین کمر و …
دلایل بیماری
دلایل بیماریپزشکان دقیقاً نمی‌دانند چه اتفاقی در بدن می‌افتد که چنین عارضه‌ای به وجود می‌آید ولی طیف وسیعی از عوامل در همکاری با یکدیگر وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- ژنتیک: چون این بیماری در خانواده‌ها رواج دارد شاید جهش‌هایی خاص استعداد نسبت به ابتلای این بیماری را بالا ببرد.
- عفونت: برخی بیماری‌ها ظاهراً ابتلا به این بیماری را تحریک می‌کنند.
- آسیب‌های فیزیکی یا احساسی: ناهنجاری استرس پس از صدمه با فیبرومیالژیا ارتباط دارد.
خطرات این بیماری چیست؟
محققان بر این باورند که تحریکات مکرر عصبی مغز این افراد را تغییر می‌دهد. این تغییرات شامل افزایش غیرمعمول در سطوح مواد شیمیایی حساس از جمله نوروترنسمیترهای عصبی می‌باشد. علاوه بر این گیرنده‌های درد در مغز به نظر می‌رسد نوعی حافظه به وجود می‌آورند که فرد را نسبت به آن درد حساس می‌کند؛ به این معنا که آن‌ها می‌توانند به سیگنال‌های درد بیش از حد واکنش نشان دهند.
فاکتورهای خطر
- جنسیت: این بیماری در زنان شایع‌‌تر است.
- سابقه‌ی خانوادگی: اگر کسی از نزدیکانتان از این بیماری رنج می‌برد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر از سایر افراد غیرمرتبط است.
- بیماری‌های روماتیک: اکر کسی دچار بیماری‌های روماتیک مثل روماتوئید آرتریت یا لوپوس باشد. احتمال ابتلا به این بیماری در او افزایش می‌یابد.
وجود دردی همیشگی در بدن که خواب و آرامش را سلب می‌کند و فرد را کم‌کم به طرف افسردگی سوق می‌دهد می‌تواند خطرناک و زجرآور باشد. علاوه بر این چون بیماری در جای مشخصی از بدن نیست، شاید شما پیش پزشکان زیادی بروید ولی نتوانند به آن پی ببرند. این امکان نیز وجود دارد که به فکر درمان بیماری روماتید خود بیفتید که اصلاً در بدن شما وجود ندارد.
با در نظر گرفتن موانع موجود بهتر است قبل از مراجعه به پزشک اقدامات زیر را انجام دهید:
- توصیفاتی دقیق از علائم بیماری خود تهیه کنید.
- پزشک را از سابقه‌ی بیماری‌های خود و والدینتان و همچنین از همه‌ی مکمل‌هایی که استفاده می‌کنید آگاه کنید.
- سؤال‌هایی را که در ذهن دارید از پزشکتان بپرسید.
- اگر ناهنجاری‌هایی در ارتباط با خواب و یا افکار افسردگی به سراغتان می‌آید، پزشکتان را از آن‌ها آگاه کنید.
قبلاً ۱۸ نقطه از بدن فرد برای وجود درد بررسی می‌شد ولی اکنون اگر فردی دردی وسیع به مدت بیش ۳ ماه بدون دلیل پزشکی داشته باشد، شاید تشخیص، فیبرومیالژیا باشد. درست است که تست خاصی برای پی بردن به وجود این بیماری در دسترس نیست ولی آزمایش خون تجویز می‌شود تا اگر عارضه‌ی دیگری با علائمی مشابه در کار بود، بتوان آن را پیدا کرد. شمارش کامل خون، سرعت لایه‌گذاری گلبول‌های قرمز و تست عملکرد تیروئید نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
داروها و درمان
هدف کاهش حداکثری علائم و از بین بردن درد است؛ چون به طور کل امکان ندارد تا درمان شود. در این مسیر هم از داروها و هم از توصیه‌های سلامتی استفاده می‌شود.
- مسکن‌های درد: مسکن‌های بدون نیاز به نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم. اگر نیاز باشد، پزشک مسکن‌های قوی‌تری مثل ترامادول را تجویز خواهد کرد ولی نارکوتیک‌ها توصیه نمی‌شوند؛ چون نه تنها ممکن است وابستگی به وجود بیاورند، همچنین می‌توانند در طول زمان درد را افزایش دهند.
- داروهای ضدافسردگی: این داروها می‌توانند درد و خستگی همراه با فیبرومیالژیا را از بین ببرند. داروهایی مثل Duloxetine (Cymbalta) و milnacipran
- داروهای ضدتشنج: داروهایی برای درمان صرع و کاهش دردهای خاص هستند. گاباپنتین برخی اوقات برای کاهش علائم فیبرومالیاژیا مفید است؛ با این حال سازمان غذا و داروی ایالات متحده پری‌گابالین را به عنوان اولین دارو برای این بیماری معرفی کرده است.
علاوه بر موارد نامبرده خواب کافی نیز برای کاهش علائم این بیماری بسیار مفید است. چون خستگی موجب بروز نشانه‌های درد می‌شود و بنابراین باید خواب خوب و کافی فراموش نشود. زمان شروع و پایان خواب بسیار مهم است.
فعالیت‌های فیزیکی درست است در ابتدا درد را افزایش می‌دهند ولی به تدریج بسیار مؤثر واقع خواهند شد. فعالیت‌های کششی، ریلکسی و اگر در توان بود! قدم زدن، دوچرخه‌سواری و شنا نیز توصیه می‌شود.
