بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD) یک بیماری مزمن ریوی بوده که نفس کشیدن را به مرور برای فرد مشکل می‌سازد. این بیماری حدود ۱۱ میلیون نفر را در کشور آمریکا درگیر کرده به طوریکه انجمن ریه آمریکا، این بیماری را به عنوان سومین عامل مرگومیر در این کشور معرفی کردهاست.
با توجه به گفتهی دکتر نیل چیسون، COPD شامل سه نوع شرایط است:
- التهاب مزمن برونشها
- آسم مزمن
- آمفزیم
مقالهی مرتبط: امید به درمان بیماری مزمن انسدادی ریه
علایم
علایماین بیماری با کاهش دادن جریان ورودی هوا به ریهها، تنفس را برای فرد مشکل میکند.این کاهش جریان هوا میتواند به علت التهاب مجاری هوایی(ضخیم شدن و سفت شدن مجاری)، تخریب بافت ریه و انسداد توسط موکوس موجود در مسیر اتفاق بیفتد.
علایم این بیماری به مرور زمان بروز کرده و معمولا تا سن ۴۰ سالگی علایمی وجود ندارد.متاسفانه افراد معمولا تا استیجهای نهایی بیماری، علایم را مشاهده نمیکنند.
با توجه به گفتهی Mayo Clinic علایم این بیماری شامل موارد زیر میشوند:
- احساس تنگی قفسهی سینه
- کوتاهی نفس
- آبی شدن لبها و بستر ناخنها
- احساس خستگی
- نیاز به تخلیهی خلط(موکوس) جمع شده در گلو در هنگام صبح
- سرفههای مزمن که میتواند خلط تولید کند.
- عفونتهای مکرر تنفسی
- نداشتن انرژی برای انجام کارها
- کاهش وزن بدون اینکه فرد تمایلی برای آن داشته باشد(در استیجهای نهایی)
- ایجاد ورم در پا و مچ پا
علایم ممکن است مدتی بسیار شدید بوده و سپس قابل کنترل شوند اما بع از چند روز دوباره به همان حالت شدید برگردند.
برای تشخیص بیماری، پزشک از تستهایی مانند: تست چگونگی عملکرد ریهها، X-ray از قفسهی سینه، CT scan از ریهها و آنالیز گازهای موجود در رگهای ریه استفاده میکند.
علل ایجاد COPD
این بیماری میتواند در اثر مواجههی طولانیمدت با گازهای تحریک کنندهی ریه یا مواد مضر ایجاد شود.در جوامع پیشرفته، بیشترین علت بیماری، استعمال سیگار است با اینکه ۲۰ الی ۳۰% افراد سیگاری ممکن است مبتلا به به این بیماری شوند.علت دیگر میتواند قرار گیری فرد در معرض دود حاصل از سوختن روغن استفاده شده در آشپزی باشد البته به شرطی که تهویه کنندهی آشپزخانهی فرد به خوبی کار نکند.نقص ژنتیکی به نام نقص عملکرد آلفا-۱ آنتی تریپسین نیز میتواند علت مهم دیگری برای بروز این بیماری باشد به طوری که نبود این پروتیین منجر به ایجاد آسیب به ریهها خواهد شد.
ار علل دیگر میتوان به این موارد اشاره کرد:
- آمفزیم(تخریب آلوئولهای ریوی به دلیل دود سیگار یا مواد مخرب دیگر)
- التهاب مزمن برونشهای ریوی
درمان
متاسفانه درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما میتوان از شدت آن کاست.این بیماری میتواند فرد را به سمت ابتلا به بیماریهای قلبی، سرطان ریه و بیماریهای دیگر سوق دهد بنابراین پیشگیری از ابتلا و کنترل علایم بیماری بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
پزشکان معمولا افراد مبتلا را تشویق به ترک سیگار کرده و با دادن داروهای لازم سعی میکنند تا از شدت علایم بکاهند. این داروها شامل استروئیدهای خوراکی، مهار کنندهی فسفودیاستراز-۴ ، تئوفیلین و آنتیبیوتیکها است.پزشکان معمولا از گشادکنندهی برونشها از طریق استنشاق نیز کمک میگیرند.گشادکنندههای برونشها باعث میشوند تا فرد راحتتر نفس بکشد.
هنگامی که فرد التهاب جزئی داشته، برای جلوگیری از پیشرفت التهاب، پزشک از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده می کند.افرادی که وضع وخیمتری دارند اغلب نیاز به اکسیژندرمانی خواهند داشت.
پزشکان در بعضی از مواقع برای کاهش علایم از جراحی یا توانبخشی استفاده میکنند.راههای درمانی دیگر میتواند پیوند ریه یا استفاده از سلولهای بنیادی که از خون یا مغز استخوان بیمار جدا می کنند که برای ایجاد سلولهای جدید و سالم ریه باشد.
پیشگیری
پیشگیریطبق نظر دکتر جاناتان پارسونز، رعایت نکات زیر برای پیشگیری از ابتلا به بیماری COPD لازم است:
- عدم استعمال سیگار
- ترجیحا ساعتهای بیرون از خانه را در مناطق خوش آب و هوا گذرانده و از آلودگی دوری کنید.این نکته برای افرادی که بیماریهای خاصی مانند آسم دارند بسیار حیاتی و ضروری است.
- ورزش کردن. ورزش باعث افزایش قدرت ریهها در رساندن اکسیژن مورد نیاز قلب و ماهیچهها میشود.
- خوردن مواد غذایی حاوی آنتی-اکسیدان مانند: انواع توتها، سبزیجات، سیبزمینی شیرین، آجیل، آب انار و قهوه( با رعایت اعتدال!)
- استفاده از ماسکهای محافظتی در هنگام کار با مواد مضر
- برای پیشگیری از ابتلا به عفونتهای تنفسی بهتر است سالیانه واکسن آنفولانزا را دریافت کنید.
- چک کردن خانه از وجود رادون. هنگامی که اورانیوم موجود در زمین به مرور زمان شکسته شود، این گاز رادیواکتیو تولید شده و توسط درزهای موجود در دیوارها وارد خانه میشود.
- استفاده دقیق از راههای درمانی تجویز شده توسط پزشک برای جلوگیری از پیشرفت بیماری COPD
