در مطالعات تازه، یافتههای جدیدی دربارهی زایمان حیوانات به دست آمده که براساس یکی از آنها، بونوبوهای ماده تواناییهای مامایی دارند.
زمانی که یک بونوبو ماده زایمان میکند، سایر بونوبوهای ماده جمع میشوند تا از او حمایت و مراقبت کنند. مشاهدات جدید این رفتار را در بونوبوها ثابت کرده و این تصور را که همیاری و کمک حین زایمان فقط در انسانها وجود دارد، رد کردهاند.
تاکنون فقط یک مطالعهی علمی دربارهی چنین رفتارهایی حین زایمان حیوانات وجود داشته و در سال ۲۰۱۴ منتشر شده که زایمان یک بونوبو ماده را مورد بررسی قرار داده است. طبق مشاهدات هنگام زایمان این بونوبو، سایر بونوبو در اطراف او باقی ماندهاند.
اکنون Elisa Demuru و همکارانش از دانشگاه Pisa در ایتالیا، برای مطالعه، زایمان سه بونوبو مادهی باغوحش را در فرانسه و هلند مورد مشاهده قرار دادهاند. در هیچ کدام از این موردها بونوبو مادر تلاشی نمیکند تا از دیگران جدا شده و تنها زایمان کند.
مقالهی مرتبط: میمونها هم مانند ما میتوانند چهرههایی را در اجسام بیجان ببینند
مادههای دیگر به بونوبو مادر توجه کرده و حین زایمان، ناحیهی ژنیتال بونوبو مادر و وضعیت او را بررسی میکردند. تعدادی از بونوبوها، دستهایشان را زیر بونوبو مادر قرار میدادند، مثل اینکه میخواستند در صورت بروز شرایط اضطراری، نوزاد را بگیرند. یکی از بونوبوها نیز سعی میکرد پشهها را از اطراف بونوبو مادر دور کند.
طبق گفتهی Demuru، بونوبوهای ماده برخی از این رفتارها را پیش از زایمان انجام میدادند، یعنی اینکه میدانستند چه اتفاقی در حال رخ است. مانند اینکه از بونوبو مادر مراقبت کرده و سعی میکردند بونوبوهای نر و انسانهای بازدیدکنندهها را از او دور کنند. Demuru در این زمینه گفته است:
رفتار بونوبوهای ماده طوری است که گویی میخواهند به بونوبو مادر نشان دهند در مرحلهای که او بسیار آسیبپذیر است، آنها آماده هستند تا به او کمک کرده و از او حمایت کنند.
مادههای یک گروه بونوبو، معمولا ارتباط زیادی با هم ندارند اما پیوندهای محکمی با یکدیگر ایجاد میکنند تا بتوانند سلطه و غلبهشان را بر بونوبوهای نر حفظ کنند. این نوع ارتباط در بونوبوها، در خویشاوندان زیستی نزدیک آنها، یعنی شامپانزهها، وجود ندارد. شامپانزههای ماده اغلب منزویتر و رقابتیتر بوده و تنها هم زایمان میکنند.
Demuru معتقد است این ارتباطات نزدیک بین بونوبوهای ماده، دلیل این موضوع که چرا تولد برای بونوبوها یک اتفاق اجتماعی مهم است را نشان میدهد. Demuru اکنون در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در پاریس مشغول به کار و فعالیت است. وی افزوده است:
این موضوع منطقی به نظر میرسد. بونوبوها حیواناتی بسیار اجتماعی هستند و انزوا و گوشهنشینی از خصیصههای رفتاری آنان نیست.
مقالهی مرتبط: روز جهانی داروین و مشکلات پیش روی نظریه تکامل
اطلاعات ما دربارهی فرآیند تولد و زایمان حیوانات از جمله سایر پریماتها خیلی کامل نیست چون اغلب در شب رخ میدهد. اما گزارشاتی نیز از همیاری و کمک حین زایمان در میمونها وجود دارد.
در انسانها کمک و همیاری حین زایمان، جزء تقریبا تمام فرهنگهاست. برخی محققان اذعان کردهاند که این رفتار، یک رفتار خاص، بلندمدت و باسابقه است که از خصیصهها و ویژگیهای انسان بودن است. این رفتار به خاطر مغز بزرگ و لگنهای کوچک ضروری است، چون این ترکیب میتواند تولد کودک را تاحدودی دشوار کند؛ هرچند این موضوع هنوز جای بحث دارد.
حتی قبل از مطالعهی بونوبوها، گزارشاتی وجود داشتند که اختصاص این رفتار به انسانها و سابقهی زیاد آن را رد میکردند. برای مثال شواهدی وجود دارد که نشان میدهد در طول تاریخِ گونهی ما، در دورههای بسیاری، مرگ حین زایمان کمتر از الآن بوده است.
Demuru معتقد است همیاری حین زایمان به این علت در بونوبوها و انسانها ایجاد شده است که آنها در گروههای اجتماعی، با مادههایی که روابط محکمی با هم داشتند زندگی میکردند.
توانایی مامایی احتمالا در آخرین جد مشترک ما وجود داشته و شامپانزهها بعدها این توانایی را از دست دادهاند. یا اینکه ممکن است این توانایی به صورت جداگانه در سیر تکاملی انسان و بونوبو ایجاد شده باشد. همیاری حین زایمان احتمالا به انسانها کمک کرده است که مغز بزرگشان را حفظ کنند حتی با وجود اینکه این مغز بزرگ زایمان را سختتر میکند.