نگاه کلی
لوسمی میلوئیدی حاد سرطان خون و مغز استخوان است.
واژه حاد در لوسمی میلوئیدی حاد نشان از پیشرفت سریع این بیماری دارد. به دلیل اینکه این بیماری گروهی از سلول‌های سفید خون به نام سلول‌های میلوئیدی را درگیر می‌کند، با این نام خوانده می‌شود. سلول‌های میلوئیدی به رده‌های مختلفی از سلول‌های خونی بالغ مانند گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تمایز می‌یابند.
همچنین به این بیماری لوسمی میلوژنز، لوسمی میلوبلاستیک، لوسمی گرانولوسیتیک و لوسمی غیرلنفوئیدی نیز گفته می‌شود.
علائم
علائم و نشانه‌های معمول مراحل اولیه لوسمی میلوئیدی حاد ممکن است مشابه آنفولانزا یا دیگر بیماری‌های شایع باشد. علائم و نشانه‌ها بسته به نوع سلول خونی درگیر می‌تواند متفاوت باشد.
علائم و نشانه‌های لوسمی میلوئیدی حاد عبارتنداز:
- تب
- درد استخوان
- خستگی
- تنگی نفس
- پوست رنگ پریده
- بدن به سادگی کبود می‌شود
- خونریزی غیرطبیعی، مانند خون دماغ‌های مکرر و خونریزی از لثه
چه موقع به پزشک مراجعه کینم
اگر فرد دچار علائم یا نشانه‌هایی شود که موجب نگرانی وی شده یا غیرمعمول باشند، باید به پزشک مراجعه کند.
دلایل
لوسمی میلوئیدی حاد به دلیل آسیب به DNA سلول‌های در حال رشد در مغز استخوان ایجاد می‌شود. هنگامی که این اتفاق رخ می‌دهد، تولید سلول خونی مختل می‌شود. مغز استخوان سلول‌های نابالغی تولید می‌کند که به گلبول‌های سفید خونی به نام میلوبلاست تمایز می‌یابد. این سلول‌های غیرطبیعی نمی‌توانند به درستی عمل کنند، و می‌توانند تجمع یافته و فضای سلول‌های سالم آشغال کنند.
در اغلب موارد، علت جهش DNA که منجر به لوسمی می‌شود نامشخص است. رادیوتراپی، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص و داروهای شیمی درمانی عوامل خطرزای شناخته شده‌ای برای لوسمی میلوئیدی حاد هستند.
عوامل خطرزا
عوامل که خطر لوسمی میلوئیدی حاد را افزایش می‌دهند، عبارتنداز:
بالا رفتن سن: خطر ابتلا به لوسمی میلوئیدی حاد با افزایش سن بیشتر می‌شود. این بیماری در افراد بالای ۶۵ سال شایع‌تر است.
جنسیت: مردان بیشتر از زنان به لوسمی میلوئیدی حاد مبتلا می‌شوند.
سابقه درمان سرطان: افرادی که سابقه درمان سرطان با داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی داشته‌اند، در معرض خطر ابتلا به لوسمی میلوئیدی حاد قرار دارند.
قرار گرفتن در معرض اشعه: افرادی که در معرض سطوح بسیار بالای اشعه قرار گرفته‌اند، مانند نجات یافتن از یک حادثه راکتور اتمی، در خطر ابتلا به این لوسمی قرار دارند.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک: مواجهه با مواد شیمیایی خاص مانند بنزن، با خطر بالای ابتلا به لوسمی میلوئیدی حاد در ارتباط است.
استعمال دخانیات: AML با دود سیگار در ارتباط است که حاوی بنزن و دیگر مواد شیمیایی سرطان‌زای شناخته شده است.
دیگر بیماری‌های خونی: افرادی که مبتلا به ناهنجاری‌های خونی دیگری مانند میلودیسپلازی، میلوفیبروز، پلی‌سیتمی ورا یا ترومبوسیتوپنی بوده‌اند، ریسک بالایی برای ابتلا به این بیماری دارند.
ناهنجاری‌های ژنتیکی: برخی ناهنجاری‌های خاص ژنتیکی مانند سندرم داون با ریسک بالای AML در ارتباط هستند.
اغلب افراد مبتلا به لوسمی میلوئیدی حاد هیچ فاکتور خطر شناخته شده‌ای ندارند، و اغلب افرادی که فاکتورهای خطرزا را دارند، هیچ گاه به این سرطان مبتلا نمی‌شوند.
تشخیص
اگر فرد علائم و نشانه‌های لوسمی میلوئیدی حاد را داشته باشد، پزشک وی را به آزمایشات زیر سوق خواهد داد:
آزمایش خون: تعداد گلبول‌های سفید در اغلب افراد مبتلا به لوسمی میلوئیدی حاد بسیار زیاد است، در حالی که تعداد پلاکت و گلبول قرمز کافی نیست. وجود بلاستوسیت‌ها-سلول‌های نابالغی که در مغز استخوان وجود دارند، اما در جریان خون وجود ندارند-یک نشانه دیگر از لوسمی میلوئیدی حاد است.
آزمایش مغز استخوان: آزمایش خون می‌تواند لوسمی را تشخیص دهد، اما معمولاً آزمایش مغز استخوان برای تأیید تشخیص لازم است.
در نمونه برداری از مغز استخوان، با استفاده از یک سوزن نمونه‌ای از مغز استخوان فرد برداشته می‌شود. این نمونه اغلب از استخوان لگن برداشته می‌شود و سپس برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
تپ ستون فقرات(سوراخ کردن کمر):در برخی موارد باید مقداری از مایع اطراف نخاع برداشته شده و از نظر وجود سلول‌های لوسمیک بررسی شود. پزشک می‌تواند این مایع را با وارد کردن یک سوزن کوچک به نخاع در ناحیه پایین کمر بردارد.
آزمایش ژنتیک: تست‌های آزمایشگاهی از سلول‌های لوسمیک می‌تواند ژن‌های خاص، تغییرات کروموزومی و دیگر تغییرات مربوط به لوسمی را تشخیص دهد. این امر می‌تواند پیش آگهی بیماری را تعیین کرده و درمان را هدایت کند.
اگر پزشک به لوسمی مشکوک شود، فرد را به یک فوق تخصص خون ارجاع خواهد داد.
تعیین زیرنوع AML
اگر پزشک تشخیص دهد که فرد مبتلا به لوسمی میلوئیدی حاد است، ممکن است آزمایشات دیگری برای تعیین وجود سرطان و طبقه بندی آن به زیرنوع‌های خاصی از AML لازم باشند.
زیرنوع لوسمی فرد بسته به این امر است که سلول‌های وی چگونه در زیر میکروسکوپ ظاهر شوند. آزمایشات خاصی ممکن است برای تعیین مشخصات خاص سلول‌های فرد به کار گرفته شوند.
زیرنوع لوسمی فرد به تعیین بهترین درمان برای فرد بسیار کمک کننده است. پزشکان در حال مطالعه روی بهترین نوع درمان برای انواع مختلف زیرنوع‌های AML هستند.
درمان
درمان لوسمی میلوئیدی حاد به فاکتورهای بسیاری وابسته است، شامل زیرواحد بیماری، سن فرد، حال کلی و خواسته خود فرد.
در کل، درمان به دو مرحله تقسیم می‌شود:
درمان القاء واکنشی: هدف از اولین مرحله درمانی از بین بردن سلول‌های لوسمیک در خون و مغز استخوان فرد است. با این حال که القا واکنش اغلب همه‌ی سلول‌های لوسمیک را از بین نمی‌برد، پس فرد به درمان‌های بیشتری برای پیشگیری از عود بیماری نیاز دارد.
درمان تثبیتی: این درمان به نام‌های درمان پس القایی و درمان نگه‌دارنده نیز خوانده می‌شود. هدف از این درمان نابود کردن سلول‌های لوسمیک باقی مانده است. این امر برای کاهش خطر عود بیماری ضروری است.
درمان‌هایی که در این مراحل انجام می‌گیرند، عبارتنداز:
شیمی درمانی: شیمی درمانی فرم اصلی درمان القا واکنشی است، در حالی که می‌تواند در مرحله تثبیتی نیز به کار برده شود. در شیمی درمانی از مواد شیمیایی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
افراد مبتلا به لوسمی میلوئیدی حاد اغلب در طول شیمی درمانی در بیمارستان بستری می‌شوند، زیرا این درمان بسیاری از سلول‌های سالم را نیز از بین می‌برد. اگر در دوره اول شیمی درمانی بهبودی حاصل نشود، این مرحله می‌تواند تکرار گردد.
درمان هدفمند: در این نوع درمان از داروهای خاصی برای حمله به آسیب پذیری‌های خاص در سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروی میدستائورین (midostaurin) عملکرد یکی از آنزیم‌های سلول‌های لوسمیک را متوقف کرده و سبب مرگ آنان می‌شود. این دارو تنها برای افرادی مناسب است که سلول‌های سرطانی آنها جهش FLT3 را داشته باشند. این دارو به صورت قرص است.
دیگر درمان‌های دارویی: داروی آرسنیک تری اکسید و آل ترنس رتینوئیک اسید داروهای ضدسرطانی هستند که می‌توانند به صورت مفرد یا در ترکیب با شیمی درمانی برای القای واکنشی زیرنوع خاصی از لوسمی میلوئیدی حاد به نام لوسمی پرومیلوسیتیک استفاده می‌شوند.
مقاله مرتبط: نتایج کارآزمایی اولیه ivosidenib علیه لوسمی حاد مغز استخوان
پیوند مغزاستخوان: پیوند مغز استخوان که پیوند سلول بنیادی نیز نامیده می‌شود می‌تواند برای درمان تثبیتی به کار گرفته شود. پیوند مغز استخوان به تثبیت سلول‌های بنیادی سالم از طریق جایگزینی آنان با سلول‌های ناسالم کمک می‌کند، تا سلول‌های سالمی را تولید کنند.
قبل از پیوند مغز استخوان، فرد دزهای بسیار بالایی از شیمی درمانی یا پرتودرمانی را برای نابود کردن مغز استخوان ناسالم دریافت می‌کند. سپس سلول‌های بنیادی را از اهدا کننده سازگار دریافت می‌کند.
