سلاح ترشحی تمام مدت داخل بینی ما هستند. زمانیکه سلول های بینی احساس میکنند که یک تهاجم قوی و پنهانی صورت گرفتهاست یک سری مواد را از کیسههای کوچکی آزاد میکنند که میتواند با این مهاجمها برخورد کنند و همچنین سلولهای خاصی را در بدن تحریک میکند تا مقاومت لازم را در این نبرد تن به تن مابین مهاجمها و سلولهای خودی بدن تامین کند.
بنجامین بلییر، جراح سینوس در بیمارستان آموزشی گوش-حلق-بینی ماساچوست معتقد است که :
” که در یک بیمار زنده سیستم ایمنی قبل از اینکه وارد بدن شوند به مبارزه با آن ها میپردازد. مورد اخیر تنها یک مورد از آن چیزی است که من میدانم.”
بینی خط دفاعی مهمی است :
هر دمی که انجام میدهیم میخواهیم مقداری هوا با تعداد زیادی از باکتریهای خطرناک را وارد بدن کنیم و سلولهایی که حفرهی بینی را پوشاندهاند با ترشح مقداری موکوس میتوانند ذرات ریز هوا را به دام بیندازند. موهای موجود در حفرهی بینی مژک نامیده میشوند؛ این مژک ها با زنشهای خود موکوس را به حرکت درمیاورند.
آنچه که جالب توجه است آن است که این زنشها به جای آنکه به سمت جلو باشد تا ذرات را سریعا خارج کند به سمت عقب و در واقع به سمت گلو انجام میشود و مادهی نهایی بلعیده میشود و در روده حسابشان رسیده میشود.
تیم بلییر و محققان دیگر اخیرا دریافتند که در حفرهی بینی علاوه بر ترشح موکوز ، سلولهای حفرهی بینی محتویات میلیونها کیسهی کوچک به نام اگزوزوم را آزاد میکنند که میتوانند به سلولهای دیگر متصل شوند و به عنوان حامل ذراتی مثل پروتیینها و RNA عمل کنند.
این مسئله بلییر و همکارانش را به شک انداخت که اگزوزومها بخشی از سیستم دفاعی هستند که از قبل میشناختند. امروزه بعد از مطالعات انجام شده و انجام جراحیهای متعدد بینی محققان توافق نظر دارند که شواهد قوی دربارهی این ایده وجود دارد.
آنها دریافتند زمانیکه سلولهای جلویی بینی در معرض باکتریهای خطرناک قرار میگیرند، تعدادی از اگزوزوم ها محتوای خود را به داخل موکوس آزاد میکنند که ترشح این مواد در عرض ۵ دقیقه دوبرابر میشود.
آزمایشهای آنها نشان داده است که اگزومها میتوانند پاتوژنها را به طور مستقیم بکشند هرچند که ما هنوز چگونگی انجام دقیق آن را نمیدانیم (ژورنال Allergy and Clinical Immunology ).
بلییر نیز افزود :
“اثر کشندگی آن ها بیشتر از آنتی بیوتیک ها است”
اما تمام اگزوزومها وظیفهی کشتن باکتری ها را ندارند. بسیاری از آن ها با باکتریها مبارزه نمیکنند اما به سلولهای بخش عقبی بینی متصل میشنود و به نظر میرسند که اگزوزوم ها در اینجا هم این سلولها را هوشیار میکنند و به طورکلی هم در هوشیارکردن سلولها نقش دارند و هم با کمک ترشحات پروتیینی آنتیباکتریال خود به مبارزه میپردازند.
بلییر فکر میکند که علت حرکت رو به عقب مژکها میتواند توسط این مکانیسم توضیح داده شود.
تیم، درحال حاضر امید آن دارد که نحوهی اتصال اگزوزومها به سلولها را دریابد چرا که این میتواند ما را به سمت پیشرفت در حیطهی ساخت اگزوزومهای مصنوعی ببرد که داروها را به صورت بهینه به محل هدف خود میرساند.
سیسیلیا لسیر در دانشگاه گوتنبرگ در سوئد، تیمی دارد که آن ها نیز در حال انجام آزمایشهایی هستند تا نقش اگزوزوم ها را در سیستم ایمنی هرچه بیشتر درک کنند.
اگزوزوم ها در سال ۱۹۸۳ کشف شدند ولی در دههی اخیر خروشان کردند. همانطور که به نظر میرسد این اگزوزومها سلاح بینی ما در برابر مهاجمها هستند، آن ها در تمام انواع فرآیندها از عملکرد صحیح بدن تا بیماریهایی ازجمله سرطان و آسم دخالت دارند.