نگاه کلی
بیماری برگر یا ترومبوآنژیت اوبلیترانس یک بیماری نادر شریان‌ها و وریدهای دست و پا می‌باشد. در بیماری برگر عروق خونی ملتهب و متورم شده و می‌توانند توسط لخته خونی(ترمبوز)مسدود شوند.
این بیاری به تدریج پوست را تخریب کرده و می‌تواند منجر به عفونت و گانگرن شود. بیماری برگر اغلب ابتدا در دست‌ها و پاها پدیدار گشته و سپس به تدریج نواحی بزرگتری از بدن در بازو و ران را درگیر می‌کند.
تقریباً همه‌ی افرادی که به بیماری برگر دچار می‌شوند، افرادی هستند که از سیگار یا دیگر دخانیات استفاده می‌کنند. ترک سیگار تنها راه توقف بیماری برگر است. افرادی که سیگار را ترک نمی‌کنند، گاهی نیاز است تا همه‌ی اندام یا قسمتی از آن قطع شود.
علائم
علائم بیماری برگر عبارتنداز:
- درد در ران و پا یا دست و بازو گرفته و ول می‌کند. این درد ممکن است هنگامی شروع شود که فرد از دست و پای خود استفاده می‌کند و پس از توقف فعالیت یا در حالت استراحت این درد تسکین می‌یابد.
- التهاب در طول وریدهای نزدیک پوست(ناشی از لخته شدن خون در ورید)
- رنگ پریده شدن انگشتان دست و پا هنگام قرار گرفتن در معرض سرما(پدیده رینود)
- زخم‌های باز دردناک روی پوست انگشتان دست و پا
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر فرد به علائم بیماری برگر در خود شک دارد باید به پزشک مراجعه کند.
دلایل
علت دقیق بیماری برگر نامشخص است. گرچه تنباکو نقش واضحی در ایجاد بیماری دارد، اما نحوه بیماری زایی آن ناشناخته است.
محققان برآنند که برخی افرادی زمینه ژنتیکی برای این بیماری دارند. همچنین ممکن است بیماری توسط یک پاسخ خودایمنی ایجاد شود که به سلول‌های خودی آسیب وارد آورد.
عوامل خطرزا
استعمال دخانیات
کشیدن سیگار خطر ابتلا به برگر را بسیار افزایش می‌دهد. اما برگر می‌تواند در افرادی که از انواع دیگر تنباکو نیز استفاده می‌کنند ایجاد شود. خطر ایجاد بیماری در افرادی که از سیگار رول شده دست ساز استفاده می‌کنند بیشتر است.
مشخص نیست استفاده از تنباکو چگونه خطر بیماری برگر را افزایش می‌دهد، اما تقریباً تمام افرادی که با این بیماری تشخیص داده می‌شوند سیگاری اند. تصور بر این است که مواد شیمیایی موجود در تنباکو ممکن است پوشش عروق خونی را تحریک کرده و سبب تورم آنها می‌شود. شیوع این بیماری در نواحی مدیترانه، خاورمیانه و آسیا با توجه به استفاده بیشتر سیگار در این مناطق بالاتر است.
بیماری مزمن لثه
عفونت طولانی مدت لثه نیز با ایجاد بیماری برگر در ارتباط است.
جنسیت
بیماری برگر در مردان بسیار شایع‌تر از زنان است. گرچه، این تفاوت می‌تواند ناشی از شیوع بیشتر دخانیات در بین مردان باشد.
سن
بیماری اغلب در افراد زیر ۴۵ سال ظاهر می‌شود.
عوارض
اگر بیماری برگر شدت یابد، جریان خون به دست و پاها کاهش می‌یابد. علت این پدیده انسداد عروق خون رساننده به نوک انگشتان است. بافتی که خون دریافت نکند مواد غذایی و اکسیژن در اختیار نخواهد داشت.
این امر سبب از بین رفتن پوست و بافت انتهای انگشتان(گانگرن)می‌شود. علائم و نشانه‌های گانگرن عبارتنداز سیاه یا آبی شدن پوست، از بین رفتن حس در انگشتان درگیر و بوی مشمئزکننده از محل. گانگرن یک عارضه خطرناک است که نیاز به قطع کردن محل درگیر دارد.
تشخیص
گرچه هیچ آزمایشی نمی‌تواند ابتلا به برگر را تأیید کند، اما پزشک می‌تواند با تجویز آزمایشاتی دیگر بیماری‌های شایع و با علائم مشابه را افتراق دهد. این آزمایشات عبارتنداز:
آزمایش خون
یافتن موادی خاص در آزمایش خون می‌تواند بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند را افتراق دهد. به عنوان مثال، می‌تواند بیماری‌های اسکلرودرمی، اختلالات انعقادی خون و دیابت را افتراق دهد.
تست آلن
پزشک آزمایش ساده‌ای به نام تست آلن را انجام خواهد داد تا جریان خون شریانی به دست را بررسی کند. در تست آلن، فرد دست خود را محکم مشت می‌کند تا خون به خارج از دست هدایت شود. پزشک شریان‌های دو طرف مچ را فشار می‌دهد تا سرعت جریان خون برگشتی به دست را کاهش دهد و سبب از بین رفتن رنگ طبیعی دست شود.
سپس فرد دست خود را باز می‌کند و پزشک فشار را از روی یک شریان و سپس دیگری برمی‌دارد. مدت زمانی که طول می‌کشد تا دست رنگ طبیعی خود را به دست آورد می‌تواند سلامت عروق را به طور نسبی نشان دهد. کاهش سرعت جریان خون می‌تواند نشان دهنده مشکلی مانند بیماری برگر باشد.
آنژیوگرام
آنژیوگرام به تشخیص بیماری عروق کمک می‌کند. آنژیوگرام می‌تواند به صورت غیرتهاجمی و توسطCT اسکن یا MRI انجام گیرد.
پزشک آنژیوگرافی را هم در دست و هم در پا انجام می‌دهد-حتی اگر علائم در همه‌ی اندام‌ها نباشند. بیماری برگر تقریباً همیشه بیش از اندام را درگیر می‌کند، بنابراین گرچه ممکن است علائم در اندام دیگر نباشد اما این آزمایش می‌تواند درگیری را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
درمان
ترک سیگار
گرچه هیچ درمان قطعی برای بیماری برگر وجود ندارد اما مؤثرترین راه برای توقف پیشرفت بیماری قطع مصرف تمام فراورده‌های تنباکو است. حتی کشیدن چند نخ سیگار در روز نیز بیماری را تشدید می‌دهد.
پزشک می‌تواند به فرد مشاوره داده و داروهایی برای کمک به ترک سیگار و توقف تورم عروق تجویز کند. فرد باید از محصولات جایگزین نیکوتین نیز دوری کند.
درمان‌های دیگر
- روش‌های درمانی دیگر که تأثیر کمتری دارند. این موارد عبارتنداز:
- داروهایی برای گشاد کردن عروق، بهبود جریان خون و رفع لخته خون
- فشار دادن متناوب دست و پا برای افزایش جریان خون به اندام
- تحریک نخاع
- جراحی اعصاب نواحی درگیر برای کنترل درد و افزایش جریان خون
- داروهایی برای تحریک رگ سازی
- قطع کردن عضو در صورت ایجاد گانگرن
پیشگیری
تقریباً تمام افراد مبتلا به بیماری برگر افراد سیگاری هستند. برای پیشگیری از این بیماری باید از مصرف هرگونه دخانیات خودداری شود.
