نیمکره های مغز ، راست و چپ، وظایف تخصصی مختلف خود را دارند. در مطالعاتی اخیر در مورد چگونگی این عملکردها سوال کرده و به نتیجه‌ای شگفت‌آور دست یافته است.
تسلط نیمکره که لایتالیزاسیون عملکرد مغز نیز نامیده می‌شود، تمایل سمت چپ یا راست مغز مغز را برای انجام فعالیت‌های خاص مغز توصیف می‌کند.
با اینکه هر دو طرف مغز تقریبا یکسان هستند، یکی از نیمکره‌ها، عمدتاً برخی از عملکردها را انجام‌می‌دهد. برای نمونه مناطقی از مغز که نیمکره‌ی چپ قرار دارد، با صحبت کردن در ارتباط است. (یا عملکرد نیمکره‌ی راست در افراد چپ دست).
پیش از این دانشمدان بر این باور بودند که انسان تنها موجودی است که این پدیده را نشان می‌دهد. با این حال، در تحقیقات لایتالیز بودن عملکرد مغز، در سراسر قلمرو حیوانات، از حشرات مثل زنبور عسل تا پستانداران آبزی مثل نهنگ قاتل نیز یافته شده است.
کورپوس کالوزوم، یک دسته‌ی ضخیم از سلول‌های عصبی، که رشته‌های کمیسور نیز نامیده می‌شود، دو نیمکره را به هم وصل می‌کند. چگونگی ایجاد این تسلط در نیمکره‌ی مغز دقیقا واضح نیست.
اخیراً محققانی از دانشگاه Ruhr بوخوم آلمان، شروع به تحقیق در مورد این سوال کردند.
مغز پرندگان و ایده‌های قدیمی
قبلاً، به نظر دانشمندان یک طرف از مغز طرف دیگر را اداره کرده و تسلط می‌یافت. یکی از نویسندگان‌مقاله، پروفسور Onur Gunturkun توضیح می‌دهد که در گذشته، پیش بینی شده بود که نیمکره‌ی غالب سیگنال مهاری را از طریق کورپوس کالوزوم به نیمکره‌ی دیگر انتقال می‌دهد و در نتیجه عملکرد آن منطقه را سرکوب می‌کند.
در واقع نیمکره‌ی غالب به فکر غلبه بر نیمکره‌ی همسایه می‌باشد. محققان‌تصمیم به استفاده از مدل کبوتر کردند، چرا که سایر مطالعات در سال‌های اخیر، تسلط نیمکره را در این گونه‌ها با جزئیات توصیف کرده بودند.
برای نمونه، در مغز کبوتران، در پردازش الگوها و رنگ‌ها غلبه دارد. برعکس، مغز راست اغلب با محرک‌های اجتماعی و احساسی رو به رو می‌شود.
دانشمندان پرندگان را برای انجام کاری مثل تمایز رنگ آموزش دادند. این چالش به خصوص، قسمتی از مغز پرندگان را که از اطلاعات بینایی برای راهنمایی فعالیت موتور استفاده می‌کند، دخالت داد. در این نوع از کار، سمت چپ مغز غالب بود.
پروفسور Guturkun و همکارش دکتر Qian Xiao برای درک چگونگی تأثیر برخورد متقابل بین نیمکره‌ها در تسلط نیمکره، به طور متناوب برخی از نورون‌هایی را که بین دو طرف مغز قرار دارند، خاموش کردند.
تداخل در برخورد متقابل
آن‌ها پس از غیرفعال کردن نورون‌هایی خاص از یک طرف مغز، فعالیت نورون‌هایی که اطلاعات خود را از طرف مخالف دریافت می‌کنند، مشاهده کردند. از این طریق، راهی که نیمکره‌ی غالی از آن طریق کنترل خود را اعمال می‌کند، جدا شد.
محققان نشان دادند که به جای اینکه صرفاً سمت راست مغز در طول این آزمایش مهار شود، مغز چپ می‌تواند پاسخ مغز راست را به تأخیر بیندازد و بنابراین از درگیر بودن آن پیشگیری نماید.
همان طور که پروفسور Gunturkun بیان دارد نیمکره‌ی راست به سادگی خیلی دیر ولکنش را کنترل می‌کند.
به جای صرف مهار واکنش، با ادامه‌ی فعالیت مغز راست سیگنال‌های آن خیلی دیر برای تعییر رفتار پرنده عمل می‌کنند. پروفسور Gunturkun بیان دارد:
این نتایج نشان می‌دهد که تسلط نیمکره برپایه ی مکانیسمی پیچیده است که بر یک تأثیر مهاری یا محرکی کلی بستگی ندارد. نسبتاً به دلیل تأخیر چند دقیقه‌ای موقتی در فعالیت سلول‌های عصبی در نیمکره‌ی دیگر می‌باشد.
یافته‌ها راهی جدید برای بررسی تسلط نیمکره فراهم‌می‌کند. تحقیقات این پدیده‌ی عجیب و غریب را ادامه می‌دهد و سیر تکاملی را در دوران مختلف زندگی به شکلی دوستانه طی می‌کند.
با این حال، احتمالاً قبل از پی بردن به اینکه تقسیم مظایف بین نیمکره‌ها از لحاظ تکاملی سودمند بوده است، زمانی طول بکشد.
