در ۴۰ تا ۶۰ درصد از موارد ناهنجاری مادرزادی علت اصلی ناشناخته است اما با وجود این حدود ۷۰ درصد از این ناهنجاری‌ها قابل پیشگیری هستند. دلایل ایجاد ناهنجاری های مادرزادی را به سه دسته تقسیم می كنند:
- عوامل ژنتیكی كه مسئول ۳۰ %از ناهنجاری‌های مادرزادی اند.
- عوامل محیطی كه مسئول ۲۰ %از ناهنجاری‌های مادرزادی اند.
- عوامل تؤام ژنتیكی و محیطی كه ۵۰ %ناهنجاری‌ها را سبب می‌گردند.
فاکتورهای ژنتیکی
تمام سلول‌های بدن دارای کروموزوم هستند و تمامی کروموزوم‌ها ژن‌هایی را دارند که ویژگی‌های منحصر به فرد هر شخص از آنها منشا می‌گیرد. در بسیاری از ناهنجاری‌های مادرزادی ژن‌ها نقشی اساس دارند. ممکن است ژن‌های کد کننده یک ناهنجاری را به ارث ببریم یا جهش ژنتیکی ناگهانی مسئول آنها باشد. یکی از معروف‌ترین اختلالات کروموزومی، سندروم داون است که در این ناهنجاری یک کروموزوم اضافی وجود دارد. ازدواج فامیلی شیوع ناهنجاری‌های نادر مادرزادی را افزایش داده و خطر مرگ و ناتوانی‌های ذهنی را در نوزادان ۲ برابر می‌کند.
عوامل محیطی
مواجهه‌ی مادر با بعضی حشره‌کش‌ها یا مواد شیمیایی هم‌چنین داروهای خاص، تنباکو و تشعشات در طول دوران بارداری، خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش می‌دهد. کار کردن یا زندگی نزدیک محل دفع زباله یا معادن و همراه شدن این وضعیت با کمبود تغذیه‌ای خطر را افزایش می‌دهد.
ابتلای مادر به برخی از عفونت‌ها در طول بارداری ممکن است سبب اختلال در جنین شود. از این گروه بیماری‌ها می‌توان به توکسوپلاسما، سرخک و آبله‌مرغان اشاره کرد. خوشبختانه واکسیناسیون علیه این بیماری‌ها، خطر را بسیار کاهش داده است. هم‌چنین، نوشیدن بیش از حد الکل در دوران بارداری باعث ایجاد سندروم جنین الکلی خواهد شد.
مقاله‌ی مرتبط: ویتامین D در میزان موفقیت درمان ناباروری تاثیرگذار است!
پاسخ به چند ابهام
آیا استفاده از موبایل در طول بارداری باعث ایجاد ناهنجاری در جنین می‌شود؟
خیر؛ درست است که بدن جنین از ما ضعیف‌تر بوده و موارد خطرناک قبل از بدن مادر، جنین را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما باید بگوییم طی مطالعات فراوان صورت گرفته تا کنون ارتباطی میان استفاده از موبایل و ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی گزارش نشده است.
آیا امواج wifi برای جنین مضر است؟
خیر؛ تقریبا وسایل وایرلس و امواج وای‌فای در هر محیطی که وارد شوید وجود دارند و برخورد نداشتن با آنها غیر قابل اجتناب است اما با توجه به اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) تا کنون هیچ شواهد علمی مبنی بر ارتباط امواج رادیویی و ناهنجاری‌های مادرزادی یافت نشده است.
آیا گرفتن عکس رادیولوژی در طول بارداری ایمن است؟
نتایج بدست آمده از مطالعات متناقض است که به همین دلیل تنها در صورت برتری مزایا بر معایب آن، گرفتن عکس رادیولوژی در طول بارداری مجاز خواهد بود. مثلا عکس رادیولوژی از دندان، هیچ تشعشعی را به ناحیه رحم وارد نخواهد کرد اما رادیولوژی شکم و اندام تحتانی برای جنین خطرناک است. بنابراین، پزشک با توجه به وضعیت در این ارتباط تصمیم خواهد گرفت.
عوامل اجتماعی-اقتصادی و دموگرافیک
وضعیت اقتصادی نامطلوب یکی از شاخص‌های غیرمستقیم مرتبط با ناهنجاری‌های ژنتیکی است. حدود ۹۴ درصد از اختلالات مادرزادی شدید در خانواده‌های فقیر و متوسط شناسایی شده‌اند که ممکن است دسترسی ناکافی به غذا، مراقبین بهداشتی و آزمایش‌های تشخیصی یا افزایش مواجهه با عوامل سمی مثل عفونت و الکل دلیل این اتفاق باشد. در واقع عوامل مرتبط با وضعیت مالی نامطلوب، بروز ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش می‌دهد.
سن مادر در زمان بارداری نیز مهم است. سن بالا با افزایش خطر بروز ناهنجاری‌های کروموزومی مثل سندروم داون مرتبط می‌باشد.
