بسیاری از داروهای نجاتبخشی که ما امروزه استفاده میکنیم، جزو جمادات به شمار میروند و زنده نیستند. ما عملکردهای جسمانی خود را از طریق دخالت در واکنشهای شیمیایی پایهای حیات، مورد دستورزی قرار میدهیم. اما چرا فقط به واکنشهای شیمیایی کار داریم؟ یکی از دلایل، آن است که ما هرگز قادر نبودیم در اساسیترین واحد سازندۀ حیات، سلول، دست ببریم. در واقع، ما هیچگاه دانش لازم برای تغییر دادن سلولها را نداشتیم. اما بعد از سالها تحقیق علمی و دستیابی به پیشرفتهای بزرگ در حوزۀ پزشکی، میتوان گفت که ما دیگر قادریم سلولها را تحت سلطۀ خود در آورده و به عنوان دارو به کار گیریم. سلول درمانی به یک جریان اصلی در ۲۰۱۹ تبدیل خواهد شد.
در سالهای اخیر، سلول درمانی به عنوان روش درمانی کارآمد برای بیماران مبتلا به سرطانهای خون معرفی گشته، و جان هزاران بیمار را نجات داده است. اما این موفقیتهای کوچک تنها آغازی برای پیشرفتهای بزرگی میباشد که قرار است در عرصۀ پزشکی حاصل گردد. هنوز بیماریهای زیادی باقی ماندهاند که باید به فهرست درمانهای موفقیتآمیز اضافه شوند؛ تومورهای توپر نظیر سرطان تخمدان، بیماریهای ژنتیکی مانند کمخونی سلول داسیشکل، و وضعیتهای خودایمن مثل بیماری کرون. به لطف این نوآوریها، ۲۰۱۹ سالی خواهد بود که در آن، سلولها به عنوان بخش اساسی از فرآیند درمان وارد بازی خواهند شد.
دو موج بزرگ، تعریف جدیدی از موفقیت صنعت داروسازی در قرن ۲۰ام ارائه کردند: ساخت داروهای کوچکمولکول، نظیر لیپیتور (Lipitor)، که برای کاهش سطح کلسترول خون استفاده میشود؛ و توسعۀ یک درمان زیستی، به نام هومیرا (Humira)، که نوعی داروی ضدالتهاب برای وضعیتهای خودایمن است.
اولین موج بزرگ پیشرفت در حوزۀ داروسازی، از شیمی برای درک آثار داروهای کوچکمولکول بر بدن انسان بهره گرفت. شرکتهای داروسازی در آن دوران، نسبت به زیستشناسی، تخصص بسیار بیشتری در شیمی داشتند. حتی امروز نیز شرکتهای داروسازی شماری از برترین شیمیدانان دنیا را در خود جای دادهاند.
اما موج دوم هنگامی شکل گرفت که داروسازی به سمت توسعۀ زیستداروها حرکت نمود. زیستداروها پپتیدها، پروتئینها و آنتیبادیهایی هستند که با به کار گیری موجودات زنده، و به کمک دو علم ژنومیکس و پروتئومیکس ساخته میشوند.
مقاله مرتبط: ۱۲ نوآوری برتر سال ۲۰۱۷ در عرصۀ سلامت؛ به انتخاب Popular Science
در سال ۲۰۱۹، شاهد موج سومی خواهیم بود که این صنعت را تکان خواهد داد؛ سلول درمانی. ما توانستهایم به پیشرفتهای قابل توجهی دست یابیم؛ کنترل دستههای بزرگ سلولی به کمک ریزمایعات، دستیابی به اطلاعات ژنومی از طریق توالییابی، انتقال ژن به کمک وکتورهای ویروسی، و ویرایش ژنوم با استفاده از کریسپر؛ همه و همه گامهای بسیار بزرگی هستند که در درک اطلاعات زیستی به ما کمک کردهاند. زمانی خواهد رسید که ما به کمک همین جهشها خواهیم توانست عملیات بسیار پیچیدهای را با موفقیت به انجام برسانیم؛ مانند ترمیم جراحتها، افتراق بافت بدخیم از خوشخیم و هدایت داروها به بافت هدف. کار بر روی توسعۀ زیرساختهای لازم جهت انتقال سلولهای درمانی به بدن بیماران از مدتها قبل آغاز شده است.
مقاله مرتبط: درمانی جدید سلولهای سرطان پستان را به چربی تبدیل میکند
۲۰۱۹ به ما کمک خواهد کرد بتوانیم از فاز توسعۀ این فناوری، به فاز بهرهبرداری از آن وارد شویم. دیگر پرسشی مبنی بر امکان توسعۀ چنین درمانهای مطرح نخواهد شد، بلکه پرسش اصلی این خواهد بود که ما چگونه میتوانیم چنین درمانهایی را به بیماران ارائه نمایم. بحث و جدل بسیاری بر سر قیمتگذاری روی خواهد داد؛ درمانهای مبتنی بر سلول گرانقیمت بوده و هنوز هم بخش بزرگی از جامعه به آن دسترسی ندارند. از سوی دیگر، تقاضا هم بالاتر خواهد رفت. این روشهای درمانی ظرفیت نجات دادن جان هزاران بیمار را دارند، و شمار زیادی از خانوادهها در تلاشی سخت برای دستیابی به آن خواهند بود.