یک معیار اساسی برای درجه بندی پسوریازیس، بررسی میزانی از سطح پوست است که درگیر شده است. علاوه بر این ممکن است پزشک شدت قرمزی، ضخامت زخمهای ایجاد شده و صدمهای که به سلامت کلی فرد میرساند را نیز در نظر بگیرد. در بعضی از رده بندیها پسوریازیس را به جای سه گروه، در دو گروه قرار میدهند: خفیف و متوسط تا وخیم
پسوریازیس خفیف
بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری شکل خفیف آن را نشان میدهند. در شکل خفیف ۳ درصد از بدن تحت تاثیر قرار میگیرد.(کف دستها ۱ درصد از بدن را شامل میشوند.) ممکن است زخمهای پراکندهای در دستها و پاها نیز دیده شود. زخمهای موجود در فرق سر ممکن است خفیف باشند که فقط با داروهای موضعی؛ مانند کرم و پماد قابل برطرف کردن باشند.
پسوریازیس پلاکی
این شکل از پسوریازیس شایعترین شکل از پنج مورد اصلی محسوب میشوند. تقریبا ۹ نفر از ۱۰ نفر مبتلا، دارای شکل پسوریازیس پلاکی هستند که خفیف است. زخمها میتوانند در آرنج، زانو، کمر، فرق سر و کف دستها و پاها ظاهر شوند. پلاکها زخمهای خشک قرمز و برجسته هستند که با پوست براق و مرده پوشیده میشوند. پلاکهای پسوریازیس میتوانند در هر قسمتی از بدن؛ بر روی اندامهای تناسلی مانند آلت تناسلی مردانه و داخل دهان دیده شوند.
پسوریازیس متوسط
این شکل زمانی دیده میشود که زخمها ۳ تا ۱۰ درصد از سطح بدن را به خود اختصاص دهند. کرمها و سایر داروهای موضعی کافی نخواهند بود. بجای آن ممکن است پزشک پرتو درمانی؛ مانند درمان با نور آکا را به تنهایی یا به همراه داروهای دیگر خوراکی یا تزریقی توصیه کند. این شکل از پسوریازیس میتواند تاثیر گستردهای بر روی کیفیت زندگی فرد داشته باشد. تقریبا یک چهارم از افراد مبتلا به پسوریازیس، شکل متوسط تا وخیم را نشان میدهند.
پسوریازیس شدید
اگر پسوریازیس بیش از ۱۰ درصد سطح پوست را شامل شود، فرد مبتلا به شکل شدید آن میباشد. با این حال فقط این حجم گسترده مسئله نیست، بلکه زخمهای کوچکتر در جاهای حساس بدن مانند کف دست و پا میتواند شدیدتر از زخمهای بزرگتر در جاهای دیگر بدن باشد. کمتر از ۲۰ درصد از افراد مبتلا، شکل شدید را نشان میدهند. برای درمان باید از داروهای قویتر؛ مانند داروهای بیولوژیکی و سیستمیک که سرتاسر بدن را تحت تاثیر قرار میدهند به جای داروهای صرفا پوستی، استفاده کرد.
نادر ولی مهم
تقریبا ۳ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس مبتلا به شکل اریترودرمیک هستند. زخمها یا تاولهایی به نام پاسچول تقریبا ۷۵ درصد یا بیشتر سطح بدن را درگیر میکنند. ممکن است پوست ریزی وسیعی در سطح پوست دیده شود. که دردناک و بسیار خارش دار هستند. این زخمها کشنده بوده و به درمان سریع نیاز دارند. پسوریازیس پاسچولر میتواند شکل اورژانسی داشته باشد. در این شکل سطح وسیعی از پوست قرمز شده و طی چند ساعت پر از چرک میشود.
شاخص PASI
استاندار جهانی برای اندازه گیری وضعیت پسوریازیس وجود ندارد. معیاری که برای اندازه گیری علائم فیزیکی پسوریازیس استفاده میشود، شاخص تعیین سطح و شدت پسوریازیس (PASI) است. این شاخص بدن را به ۴ قسمت تقسیم میکند: سر و گردن، دستها و بازوها، سینه، شکم، پشت، پاها، ران و لگن. هر کدام از این قسمتها درجه بندی شدهاند. صفر به این معناست که هیچ کدام از این بخشها تحت تاثیر قرار نگرفته و ۶ نشان میدهد همهی اجزا تحت تاثیر قرار گرفتهاند. سپس پوست از لحاظ سفتی، قرمزی و فلسی شکل بودن درجه بندی شده و در نهایت نمرهای برای تعیین شدت پسوریازیس تعیین میشود.
پیشرفت در درجه بندی
نمرهی PASI پایینتر از ۱۰ نشاندهندهی شکل متوسط تا وخیم پسوریازیس است. در این شرایط شما واجد شرایط کارآزماییهای بالینی، برای آزمودن روشهای درمانی جدید میشوید. این شاخص در شرایط وخیم میتواند حتی به ۷۲ برسد؛ با این حال مقادیر بالای ۴۰ نادر است. با ارزیابی نمرهی PASI میتوان میزان موفقیت در درمان را بررسی کرد. برای مثال زمانی نمره از ۲۹ به ۵ برسد که در این هنگام پیشرفت درمان ۷۵ درصد میباشد.
تاثیرات بر سبک زندگی
پسوریازیس فقط یک بیماری فیزیکی نیست. این بیماری میتواند به احساس فرد دربارهی خود و مدیریت زندگیاش تاثیر بگذارد. بنابراین امروزه پزشکان به هنگام تشخیص، بر روی تغییرات کیفیت زندگی فرد متمرکز میشوند.
یکی از این ابزارها DLQI یا شاخص کیفیت زندگی در درماتولوژی است. این شاخص معمولا به همراه PASI به کار میرود. به این منظور لازم است به سوالاتی ساده مانند اینکه فرد در هفتهی گذشته نسبت به پوست خود احساس نارضایتی و خجالت داشته است یا احساس درد و خارش پوستی داشته است، پاسخ دهد.
کیفیت جنبههای مختلف زندگی
پرسشنامههای مختلف ممکن است بر روی تاثیرات مختلف پسوریازیس بر زندگی فرد تمرکز کند. برخی ممکن است از بیمار درخواست تعیین سطح استرس کنند. دیگر پرسشنامهها ممکن است بر روی علائم نگرانی و افسردگی متمرکز شوند.
ابزار دیگر به نام Koo_Menter در تعیین شدت پسوریازیس که آیا درمان برای کل بدن نیاز است یا نه، کمک میکند. مواردی مانند احساس درد، خارش و ناراحتی و همچنین موارد احساسی مانند تغییر نحوه پوشش برای پوشاندن ضایعات و احساس خجالت و ناراحتی بیمار توسط این روش تعیین میشود.
بررسیهای دقیقتر
محققان بر روی علائم فیزیکی پسوریازیس تحقیق میکنند. این میتواند به پزشک و بیمار در داشتن دید دقیق نسبت به علائم بیماری کمک کند. یک ابزار جدید به نام سیستم lattice شدت بیماری را از ۳ تا هشت و خفیف تا شدید درجه بندی میکند. این روش به جای سه شکل شایع آسیب پوستی در پسوریازیس آن را در ۷ مرحله دسته بندی میکند.
نمونه برداری
حتی در سیستمهای پیچیدهی درجه بندی نیز نمونه برداری برای بررسی دقیق نمونه پوستی زیر میکروسکوپ مفید خواهد بود. با اینکه پسوریازیس ثابت نخواهد ماند و نمونه گرفته شده از یک قسمت از بدن با ترکیب ضایعه پوستی در قسمت دیگر متفاوت خواد بود؛ اما نگاه دقیق به پوست میتواند به ردیابی تغییرات کوچک و بررسی میزان پیشرفت کمک کند.