دیکروسلیوزیس بیماری است که توسط انگل برگی شکل دیکروسلیوم دندریتیکوم ایجاد می شود. این انگل به درازای ۵ تا ۱۵ و پهنای ۱.۵ تا ۲.۵ میلی متر می باشد که به طور معمول کیسه صفرا و مجرای صفراوی گیاهخوارانی مثل گوسفند،بز، گاو و بعضی اوقات انسان را آلوده می کند. عفونت معمولا درنتیجه ی خوردن مورچه های ( متعلق به گونه فورمیکا، که میزبان واسط دوم است) آلوده به متاسرکر و از طریق غذا اتفاق می افتد. با وجود اینکه ممکن است عفونت های کاذب نیز به علت خوردن جگر آلوده در معاینات مدفوع مشاهده شود، عفونت های واقعی به ندرت گزارش می شود.
اسهال طولانی تر از ۴ هفته، باید مورد ارزیابی قرار گیرد تا از آسیب شناسی زمینه ای جدی ممانعت به عمل آید. برخلاف اسهال حاد، علت بیشتر اسهال های مزمن غیرعفونی است. با این وجود برخی از بیماری های انگلی ممکن است سبب بروز اسهال مزمن شوند. باوجود اینکه بیماری زایی دیکروسلیوم دندریتیکوم کمتر از فاسیولا هپاتیکا است، با نفوذ به باریک ترین مجاری صفراوی، می تواند باعث آسیب گسترده به کبد شود. علائمی مثل التهاب در مجاری صفراوی، هپاتیت عفونی، تورم شکمی، کبد بزرگ شده و دردناک، اسهال، یبوست، ائوزینوفیلی و آنمی علائمی هستند که در فاسیولوزیس نیز دیده می شوند.
کیس ریپورت
این مورد در ترکیه گزارش شده است: بیمار مردی ۲۱ ساله همراه با درد شکمی در قسمت بالای سمت راست، دارای کاهش وزن و اسهال مزمن آبکی برگشت پذیر روزانه ۳-۴ بار به مدت ۴ هفته. بیمار دارای حساسیت نسبت به لمس قسمت بالای شکم است. ائوزینوفیلی مشاهده نشد. مقدار رسوب گلبول قرمز (ESR) 14 mm/h بوده. میزان آلکالین فسفاتاز(ALP) ، آلانین آمینوترانسفراز(ALT) و ایمنوگلوبولین سرمی E اندکی افزایش یافته ( ۳۶۰U/L (میزان نرمال مرجع (۰-۲۷۰ U/L)، ۴۱U/L (میزان نرمال مرجع: ۰-۴۱ U/L) ، و ۲۵۳U/mL (میزان نرمال مرجع: ۰-۱۰۰ U/mL) ). میزان مستقیم و غیرمستقیم بیلی روبین نرمال بود. تست های سرولوژیک برای بیماری سلیاک منفی بود. علت هورمونی برای اسهال آبکی یافت نشد. آنتی ژن سطحی هپاتیت B مثبت بود اما میزان HBV DNA پایین بوده و آنتی بادی علیه ویروس هپاتیت دلتا منفی بود. علاوه بر این نشانه ای از بیماری هپاتیک به خاطر ویروس هپاتیت B مشاهده نشد. سایر یافته های بیوشیمیایی و هپاتولوژیکی در بازه نرمال قرار داشتند. نمونه های بیوپسی دئودنوم نرمال بوده و اولتراسونوگرافی شکمی هیچ گونه وضع غیرعادی در کبد یا مجاری صفراوی نشان نداد. در میکروسکوپی مدفوع بیمار، تعداد زیادی تخم دیکروسلیوم دندریتیکوم مشاهده شد که به صورت نامتقارن، قهوه ای تیره، و پوسته ای دارای اپرکولوم که به صورت اسمیر مرطوب در محلول ۰.۹ سالین و روش غوطه وری در روی سولفات اشباع تهیه شده، بود. برای تایید نتیجه این آزمایش مدفوع، در سه روز بعدی نیز آزمایشات تکرار شدند. این آزمایشات پس از اینکه فرد تحت رژیم غذایی بدون جگر قرار گرفت انجام شد تا مشخص شود که عفونت واقعی بوده یا کاذب. در هرکدام از نمونه های بعدی نیز تخم انگل مشاهده شد که نشان دهنده ی واقعی بودن عفونت است. علاوه بر این مشخص شد که بیمار تا ۷ روز قبل از انجام آزمایش مدفوع هیچ محصول کبدی مصرف نکرده بود.
بعد از تایید علت بیماری، داروی تری‌کلابندازول برای بیمار شروع شد. ۴ هفته پس از شروع درمان، به صورت سه روز مداوم بیمار مورد آزمایش قرار گرفت. علائم بیماری تقریبا از بین رفته بود و در مدفوع بیمار تقریبا هیچ تخم انگلی یافت نشد.
بیمار با یک دوز آنتی هلمینتیک به طور کامل درمان شد.
بحث و نتیجه گیری
اسهال مزمن در انسان علل فراوانی دارد. ترماتود های کبدی یکی از علل عفونی اسهال مزمن می توانند باشند. دیکروسلیوزیس انسانی به صورت تک و توک در نقاط مختلف دنیا گزارش شده است. در مطالعه ای در عربستان سعودی از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۶ ، در نمونه مدفوع ۲۰۸ بیمار تخم دیکروسلیوم دندریتیکوم مشاهده شده است که حداقل ۷ مورد از آن ها دچار عفونت واقعی شده بودند. در مطالعه ای دیگر در عربستان سعودی تنها ۳۲ نفر از ۱۱۹۶ بیمار پس از سه روز تکرار آزمایش در رژیم غذایی فاقد کبد ، عفونت واقعی نشان دادند. در آلمان دیکروسلیوزیس واقعی در یک بیمار ۳۶ ساله گزارش شده بود که با تری‌کلابندازول درمان شد. مورد دیگر دیکروسلیوزیس در آلمان در زن ۲۱ ساله ای افغان گزارش شده است که به آلمان مهاجرت کرده بود. اولین مورد دیکروسلیوزیس در چک اسلواکی نیز در سال ۱۹۸۹ در پسری ۱۱ ساله گزارش شد.
علائم بالینی دیکروسلیوزیس تقریبا همواره مشابه علائم فاسیولوزیس است. اگرچه گاهی هیچ علامتی در افراد مبتلا به دیکروسلیوم دندریتیکوم مشاهده نمی شود اما علائم بالینی حاد مثل ائزینوفیلی، تورم شکمی، درد کبد، درد شکمی در قسمت بالای سمت راست، اسهال، یبوست و آنمی در موارد عفونی شدید مشاهده می شود. در بیمار بررسی شده تنها کاهش وزن، اسهال آبکی به طور روزانه ۳ تا ۴ بار و درد شکمی قسمت بالای سمت راست به مدت ۴ هفته وجود داشت. اگرچه میزان ایمونوگلوبولین E بالا بود ، ائوزینوفیلی یا ارگانومگالی مشاهده نشد.
می توان نتیجه گرفت که دیکروسلیوزیس می تواند با اسهال آبکی مزمن و درد قسمت بالای سمت راست شکم در ارتباط باشد. پس باید درخواست نمونه ی مدفوع برای بررسی بیماری های انگلی در مراکز بهداشتی انجام شود. پزشکان نباید بیماری های انگلی را فراموش کنند. حتی اگر به ندرت با این بیماری ها مواجه شوند.
