دید کلی
دهیدراتاسیون زمانی به‌وقوع می‌پیوندد که میزان دفع مایعات توسط بدن از میزان دریافت آن بیشتر خواهد بود. لذا میزان مایعات بدن برای تأمین نیاز‌ها و عملکرد‌های طبیعی بدن ناکافی خواهد بود. در واقع در صورتی که مایعات بدن خود را با میزان دفع آن‌ها متناسب نکنید، بدن شما دهیدراته خواهد شد. این عارضه برای کودکان کم‌سن خطرناک خواهد بود.
یکی از شایع‌ترین علل دهیدراتاسیون در کودکان کم سن و سال اسهال شدید و استفراغ می‌باشد. بالغین در مقایسه با کودکان نسبت کمتری از آب را در بدن خود داشته و عارضه‌های مشخص و مصرف دارو‌های بخصوصی احتمال کم‌آبی (دهیدراتاسیون) را به‌شدت افزایش می‌دهد. این بدان معناست که بیماری‌های جزئی، از جمله عفونت‌های درگیر‌کننده ریه‌ها و مثانه، می‌توانند موجب دهیدراتاسیون در بزرگ‌سالان گردند.
این عارضه همچنین در تمامی گروه‌های سنی که میزان ناکافی‌ای آب مصرف می‌نمایند قابل مشاهده خواهد بود. در اغلب اوقات می‌توان نشانه‌های دهیدراتاسیون متوسط تا شدید را با نوشیدن میزان مناسبی از مایعات برطرف نمود. این درحالیست که دهیدراتاسیون شدید نیاز به درمان‌های اورژانسی و جدی خواهد داشت.
نشانه‌های دهیدراتاسیون
تشنگی، همواره به عنوان نیازی قابل اعتماد مبنی بر نیاز بدن به مایعات محسوب نمی‌گردد. بسیاری از افراد به‌خصوص بالغین، قبل از ایجاد دهیدراتاسیون در بدن احساس تشنگی نخواهند کرد. به همین خاطر نوشیدن میزان مناسب و کافی آب در طی شبانه‌روز برای حفظ محیط آبی بدن الزامی خواهد بود.
نشانه‌های دهیدراتاسیون در کودکان و نوزادان
- دهان و زبان خشک
- گریه‌های بدون اشک
- خشک بودن پوشک به میزان بیش‌از ۳ ساعت
- چشمان و گونه‌های فرو رفته
- فرو رفتگی نقطه‌ی فوقانی در جمجمه
- احساس
نشانه‌های دهیدراتاسیون در بالغین
- تشنگی شدید
- خستگی
- سرگیجه
- پریشانی
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که نشانه‌های زیر را در خود و اطرافیان خود مشاهده می‌کنید، سریعاً به پزشک مراجعه نمایید:
- داشتن اسهال برای بیش‌از ۲۴ ساعت
- در صورتی که به شکل غیر عادی خسته بوده و احساس خواب‌آلودگی دارید
- در صورتی که توانایی دریافت مایعات را ندارید
- در صورتی که مدفوعتان به رنگ سیاه درآمده ویا در آن خون مشاهده می‌کنید
از جمله مهم‌ترین علل ایجاد دهیدراتاسیون موارد زیر می‌باشد:
- اسهال و استفراغ
- تب: به‌طور کلی تب بالا یکی از علل دهیدراتاسیون می‌باشد. این عامل در صورتی که همراه با اسهال و استفراغ باشد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.
- افزایش میزان تعرق
- افزایش میزان دفع ادرار
- بیماری‌های مزمن از جمله دیابت
عوارض دهیدراتاسیون
از جمله مهم‌ترین عوارض کم‌آبی موارد زیر می‌باشد:
- زخم‌های گرمایی: در صورتی که فعالیت بدنی بالایی داشته و مایعات کافی نمی‌نوشید، پس از اتمام فعالیت خود ممکن است از زخم‌های دردناک گرمایی دچار شوید.
- مشکلات کلیوی – ادراری: دهیدراتاسیون‌های طولانی مدت و مداوم ممکن است موجب عفونت‌های مجاری ادراری و کلیوی گردد. همچنین خطر ابتلا به سنگ‌های کلیوی با کم‌آبی ارتباطی نزدیک نشان می‌دهد.
- تشنج: الکترولیت‌ها، از جمله سدیم و پتاسیم، سبب انتقال ایمپالس‌های عصبی در سراسر بدن می‌گردند. لذا تغییر در غلظت این مواد به سبب کم‌آبی ممکن است موجب اختلال در سلول‌های عصبی شده و ریسک حملات تشنجی را افزایش دهد.
- شوک هیپوولومیک: یکی از مهم‌ترین عوارض کم‌آبی شوک هیپوولومیک می‌باشد. این حملات زمانی که حجم مایعات بدن با کاهشی شدید مواجه شده و موجب کاهشی شدید در فشار خون می‌گردد به وقوع می‌پیوندند.
