در کوهستان‌های نپال، شمال ترکیه در مجاورت دریای سیاه، شمال غربی ایالات متحده در سمت اقیانوس آرام و چند نقطه‌ی دیگر در دنیا، زنبورهایی بومی‌اند که نوع بسیار خاصی از عسل را تولید می‌کنند. این عسل طعم و رنگ بسیار متفاوت‌تری نسبت به آن چیزی دارد که ما سر میز صبحانه می‌بینیم. خوردن این عسل اغلب با حس لذت و شادی بیش‌تری برای مصرف‌کننده خواهد بود؛ و دلیل آن هم خوش‌مزه‌تر بودن آن نیست. این عسل مخصوص که عسل دیوانه کننده (Mad Honey) نام گرفته، حاوی ترکیبات توهم‌زا یا روان‌گردان است. اگر بخواهیم خلاصه بگوییم، مصرف یک قاشق از این عسل کافی است تا به قول سریال‌های تلویزیونی، شما را به فضا بفرستد.
عسل دیوانه کننده رنگی مایل به قرمز داشته و تلخ‌تر از عسل معمولی است. خوردن این عسل اغلب باعث ایجاد علائمی نظیر حالت تهوع، سبکی سر و استفراغ می‌شود. اما قرار هم نیست که کسی به شکل اتفاقی و از سر ناآگاهی چنین عسلی را بخورد، چرا که هم رنگ متفاوتی دارد، و هم در هر جایی پیدا نمی‌شود. هستند افرادی که برای دست‌یابی به این عسل حاضر به صرف هزینه‌های هنگفت می‌شوند. بر اساس گزارش‌های نشنال جئوگرافیک، عده‌ای از مردم زندگی خود را به خطر انداخته و به نزدیکی کندوی زنبورهای سازنده‌ی این عسل می‌روند. طرفداران عسل دیوانه کننده معتقدند که این عسل در درمان التهاب مفاصل (آرتریت روماتوئید) مؤثر بوده و می‌تواند عملکرد جنسی را بهبود بخشد.
عسل دیوانه کننده چرا عسل دیوانه کننده است؟!
عسل دیوانه کننده از شهد رودوندرون یا خرزه هندی به عمل می‌آید. شهد این گیاه دربردارنده‌ی ترکیبات روان‌گردان فعال است. رودوندرون نوعی گیاه گل‌دار با برگ‌های همیشه‌سبز است، که در مناطق کوهستانی با آب و هوای معتدل رشد میکند. این گیاه حاوی دسته‌ای از ترکیبات شیمیایی به نام گرایانوتوکسین‌ها است.
گرایانوتوکسین جزو دی‌ترپن‌های حلقوی بوده، و بسته به گونه‌ی رودوندون، در غلظت‌های متغیری در این گیاه یافت می‌شود. محققان تاکنون موفق به شناسایی بیش از ۲۵ نوع متفاوت از گرایانوتوکسین در خرزه هندی شده‌اند. رودوندون در اواخر فصل بهار به گل می‌نشیند. این گل‌ها به قدری در دامنه‌ی کوه زیاد می‌شوند که زنبورها دیگر رغبتی به خوردن شهد گل‌های دیگر نشان نداده، و روی همین گل‌ها می‌نشینند. گفته می‌شود برخی از زنبورداران در ترکیه کندوهای خود را آگاهانه در نزدیکی بوته‌های این گل قرار می‌دهند تا زنبورهای‌شان از شهد رودندرون تغذیه کنند.
گرایانوتوکسین چگونه باعث مسمومیت می‌شود؟
گرایاناتوکسین موجود در عسل دیوانه کننده (یا خود رودندرون) با اتصال به کانال‌های سدیمی وابسته به ولتاژ اثر خود را اعمال میکند. اتصال این سم به کانال‌های یونی از بسته شدن زودهنگام و طبیعی آن‌ها جلوگیری کرده و باعث به هم خوردن عملکرد طبیعی غشای سلول می‌شود.
نتیجه‌ی این اتصال، باقی ماندن غشای سلولی در وضعیت قطبش یافته (دپولاریزه) است. بسته نشدن به موقع کانال‌های سدیمی موجب سرازیر شدن سدیم خارج سلولی به داخل سلول می‌شود. در پی این واقعه، غلظت کلسیم داخل سلولی نیز افزایش پیدا کرده و موجب رها شدن استیل‌کولین از پایانه‌های عصبی می‌شود. رهاسازی مقادیر اضافی از این عصب‌رسانه به فضای سیناپسی منجر به بروز علائمی می‌گردد، که در مجموع «بحران کولینرژیک» نام دارد. بحران کولینرژیک با علائمی نظیر افزایش ترشح بزاق، آب‌ریزش چشم، تمایل به دفع ادرار و مدفوع، ناراحتی گوارشی و استفراغ تشخیص داده می‌شود.
گرایانوتوکسین در مقادیر کم تا متوسط باعث کاهش ضربان قلب و فشار خون می‌گردد. بر اساس متون پزشکی، گرایانوتوکسین در مقادیر زیاد قادر به کشتن مصرف‌کننده است؛ اما تاکنون موارد زیادی از مرگ در پی مصرف عسل دیوانه کننده گزارش نشده است.
آیا مصرف عسل دیوانه کننده می‌تواند مفید باشد؟
مانند بسیاری دیگر از داروهای سنتی، حرف و حدیث‌های زیادی در مورد عسل دیوانه کننده وجود دارد. در یکی از داستان‌ها آمده است که مهرداد، از شاهان پارسی، امپراتوری روم را با قرار دادن مقادیر زیادی از این عسل بر سر راه عبور ارتش این حکومت، شکست داده بوده. مطابق با این داستان کهن، ارتش روم پس از خوردن این عسل تحت تأثیر خصوصیات روان‌گردان آن قرار گرفته، و همین مسئله به شکست آن می‌انجامد.
مصرف‌کنندگان حرفه‌ای می‌دانند که چه مقدار از این عسل را باید استفاده کنند. به خصوص آن که هیچ اعتباری به غلظت گرایانوتوکسین موجود در عسل دیوانه کننده نیست. عده‌ای دیگر هم به شدت مصرف مواد غذایی حاوی ترکیبات رودندرون را منع کرده‌اند.
رسیدن به سرخوشی تنها دلیل استفاده از این عسل نیست. خیلی‌ها ادعا دارند که عسل دیوانه کننده آثار مطلوبی در درمان التهاب مفاصل و ناتوانی جنسی دارد. به مانند سایر داروهای سنتی، بر روی این مورد نیز مطالعات آزمایشگاهی زیادی صورت نگرفته است. با این حال، به نظر می‌رسد ادعاهای مطرح شده خیلی بی‌راه هم نباشند.
محتوای مرتبط: برای درمان سرفه به جای آنتی بیوتیک از عسل استفاده کنید
تعدادی از پژوهش‌ها موفق به یافتن شواهدی شده‌اند که نشان می‌دهد ترکیبات حاوی گرایانوتوکسین می‌توانند در مدیریت پرفشاری خون، دیابت، کلسترول بالا و حتی گلودرد چرکی مؤثر باشند. شواهد ارائه شده چندان محکم نیستند، و به نظر می‌رسد بهتر است هم‌چنان از مصرف عسل دیوانه کننده اجتناب گردد.
مطلب جالبی راجب به عسل بود .