افرادی با حساسیت به گلوتن در هنگام مصرف موادی که حاوی این ماده است، علائمی شبیه به بیماری سلیاک را نشان می‌دهند. اما این نشانه‌ها مرتبط با مشکلات روده‌ای نمی‌باشد. بتازگی یافته‌های جدید اطلاعات جدیدی را درباره علت بیولوژیکال این موضوع بیان می‌کند.
پژوهشگران بتازکی موفق به کشف مکانیسمی بیولوژیکی برای افرادی با مشکل عدم تحمل گلوتن بدون بیماری سلیاک شده‌اند.
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یا اسپروی سلیاک یک اختلال خودایمنی روده باریک با زمینه ژنتیکی (ارثی) است. در این بیماری گوارشی پرزهای روده باریک آسیب دیده و در جذب مواد اختلال دارد. در صورتیکه بیماران مبتلا به سلیاک پروتئینی از دسته گلوتن (gliadin) که در برخی از غلات مانند گندم، جو، چاودار و گاه جوی دوسر وجود دارد را مصرف کنند دچار علایم عدم تحمل می‌شوند. ظاهرا ورود گلوتن به سلولهای پرزهای روده موجب پاسخ سیستم ایمنی می‌شود. 
واکنش التهابی ایجاد شده موجب تحلیل پرزهای روده (villous atrophy) وکاهش فعالیت آنزیمهای روده می‌شود. چون بخش عمده‌ای از جذب مواد غذایی در روده در پرزهای روده انجام می‌گیرد تخریب پرزها موجب سوء جذب می‌شود. اغلب موارد بیماری سلیاک، ژنتیکی هستند. بیماری سلیاک واگیردار یا سرطانی نیست. این بیماری معمولاً به هنگام دوران شیرخوارگی یا اوایل کودکی (دو هفتگی تا یک سالگی) آغاز می‌شود. امکان دارد علایم هنگامی ظاهر شوند که کودک اول بار شروع به خوردن غذاهای حاوی گلوتن می‌کند. در بزرگسالان، علایم ممکن است به تدریج و در عرض چند ماه یا حتی چند سال پدیدار شوند. شیوع سلیاک در اروپا یک در پانصد است. دراستان تهران نیز ۱۵۰ مبتلا به‌این بیماری شناسایی شده‌اند. بیماری سلیاک هم‌چنین به نام‌های اسپروی غیر حاره‌ای و آنتروپاتی حساس به گلوتن هم نامیده می‌شود.
بر اساس نتایج انتشار یافته در مجله Gut دانشمندان دانشگاه کلمبیا در نیویورک، عقیده دارند این مشکل نتیجه ضعیف شدگی در سد روده‌ای می‌باشد که سبب ایجاد پاسخی التهابی از سوی سیستم ایمنی بدن می‌شود.
پروتئین‌های موجود در گندم، گندم سیاه، جو و تریتیکال همگی زیر مجموعه دسته گلوتن‌دار های قرار می‌گیرند. این مواد به وفور در غذاهایی مانند نان، حبوبات و پاستا یافت می‌شود.
آمار‌ها نشان می‌دهند ۱ نفر از میان از ۱۴۱ فرد در آمریکا به بیماری سلیاک ابتلا دارند. این بیماری همانطور که توضیح داده شد، بسبب حمله سیستم ایمنی به رودهه کوچک در پاسخ به دریافت مواد ایمنی اتفاق می‌افتد. نتایج این فرآیند ایجاد نشانه‌های بیماری سلیاک خواهد بود که عبارت اند از:
۱) پف کردگی
۲) یبوست
۳) اسهال مزمن
۴) درد معده
۵) خستگی مزمن
در حدود ۱۸ میلیون آمریکایی نشانه‌های یکسانی را در هنگام مصرف گلوتن تجربه می‌کنند. اما مبتلا به هیچگونه آسیب روده‌ای یا پدیده مرتبط با آنتی بادی‌های ترانس‌گلوتامیناز (tTG) می‌باشند.
این که شرایط که تحت عنوان حساسیت گلوتنی شناخته می‌شود، حساسیت گلوتنی غیر سلیاکی نیز نامیده می‌شود.
حساسیت به گلوتن مدت‌ها موجب سردرگمی دانشمندان برای کشف این بیماری شده بود. این موضوع موجب شد تا برخی از پژوهشگران نظر متفاوت تری را ارائه دهند. آن ها پیشنهاد داده اند که حساسیت به گلوتن واقعی نیست و نشانه‌های بروز یافته در این افراد پس از مصرف گلوتن بیشتر پایه روان‌شناختی دارند!
با این حال مطالعه اخیر صورت گرفته به رهبری دکتر آرمین علاالدینی، استادیار دانشگاه پزشکی کولومبیا، توجیه‌ای زیست‌شناختی در این باره داده و جنبه‌ی روان‌شناختی این مشکل را علت همه ماجرا نمی‌داند.
این پژوهش به کمک ۸۰ نفر از افراد حساس به گلوتن بدون بیماری سلیاک، ۴۰ نفر با بیماری سلیاک و ۴۰ فرد طبیعی انجام شده است.
افرادی با حساسیت بدون سلیاک همگی نشانه‌های گوارشی را بعد از مصرف گلوتن گزارش کردند. این نشانه ها با حذف این مواد در طی ۶ ماه در این افراد فروکش کرد. سپس پژوهشگران به بررسی خون ۳ گروه و فعالیت مارکرهای ایمنی در این مورد پرداختند.
نتایج این آزمایش حاکی از آن است نشانه‌های حساسیت به گلوتن در افراد مبتلا به بیماری سلیاک مشاهده نمی‌گردد. پژوهشگران هیچ گونه نشانه‌ای از مبنی بر افزایش فعالیت مارکرهای سیستم ایمنی درونی، یافت نکردند. این در حالیست که این گروه از آسیب‌های جدی روده‌ای رنج می‌بردند. این یافته حاکی از آن است که پاسخ ایمنی روده‌ای در بیماران مبتلا به سلیاک توانایی خنثی سازی میکروب‌هایی که سعی در عبو از سد روده‌ای را داشته اند را داراست. این عامل موجب عدم وقوع پاسخ التهابی می‌گردد.
برای افرادی با حسایت گلوتنی بدون سلیاک، داستان کمی متفاوت است. در حالی که برخلاف بیماران مبتلا به سلیاک، در این گروه، فعالیت مارکری در ارتباط با سلولهای روده‌ای آسیب دیده در کنار مارکرهای سیستمیک دستگاه ایمنی نیز مشاهده شد.
این یافته حاکی از وجود آسیب سلولهای دیواره روده‌ای در افراد حساس به گلوتن بدون ابتلا به سلیاک است که سبب تضعیف سد روده‌ای گشته و موجب ایجاد پاسخی التهابی از سوی سیستم ایمنی در مواجهه با گلوتن می‌شود.
منبع: medicalnewstoday
