تست استرس که به عنوان تست ورزش یا تست تردمیل نیز شناخته می‌شود برای فهم چگونگی عملکرد قلب بیمار در طول فعالیت بدنی توسط پزشک انجام می‌گیرد. همچنین، تست ورزش قلب به پزشک کمک می‌کند بهترین نوع فعالیت بدنی را برای فرد توصیه کند.
تست ورزش قلب چیست ؟
تست ورزش قلب به‌طور معمول شامل راه رفتن روی تردمیل یا دوچرخه‌سواری ثابت است که در این حین، تنفس، فشارخون و ضربان قلب بیمار کنترل می‌شود. برخی بیماران قادر نخواهند بود فعالیت‌های تست ورزش قلب را انجام دهند؛ از جمله افراد مبتلا به آرتریت. در این حالت بیمار می‌تواند به جای ورزش، دارویی مصرف کند که باعث می‌شود قلب شدیدتر کار کندغ مانند زمانی که در هنگام ورزش کار می‌کند.
چرا تست ورزش برای قلب انجام می‌گیرد؟
پزشک برای پی بردن به موارد زیر ممکن است تست ورزش برای قلب توصیه کند:
- این که بیمار علائم مرتبط با قلب مانند به سختی نفس کشیدن یا درد قفسه سینه دارد یا خیر.
- این که وضعیت بیمار مساعد برنامه‌ی ورزشی یا برنامه‌ی توانبخشی قلبی است یا نه و درصورت مساعد بودن، در چه حد و شدتی باید ورزش کند.
- این که پاسخ به درمان قلبی دارد یا خیر.
- این که برای تشخیص تنگی شریانی به تست‌های دیگری مانند آنژیوگرام عروق کرونری نیاز دارد یا نه.
- این که بیمار آریتمی، ضربان قلب نامنظم یا ریتم قلبی غیرطبیعی دارد یا نه.
هنگامی‌که قلب حین ورزش سخت‌تر و شدیدتر پمپاژ می‌کند، تست ورزش قلب می‌تواند مشکلاتی از جمله خونرسانی ضعیف از طریق عروق کرونری را نشان دهد. این مشکلات ممکن است در مواقع دیگر آشکار نباشند.وقتی که ایمپالس‌های الکتریکی که ریتم قلبی را هماهنگ می‌کنند، معیوب باشند، ممکن است ضربان قلب نامنظم شود. مطالعه‌ی انجام گرفته در Cleveland Clinic نشان داده است که تست ورزش می‌تواند بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب را که در بیشترین خطر مرگ قرار دارند، شناسایی کند.
اقدامات قبل از تست ورزش
بیمار باید دو ساعت قبل از انجام تست وزش قلب، از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن خودداری کند. گاهی اوقات، پزشک از قبل به بیمار توصیه می‌کند که داروهای معمول خود و همچنین کافئین مصرف نکند، زیرا این موارد می‌توانند بر نتایج تاثیر گذارند.
اگر بیمار به‌طور معمول از داروی استنشاقی استفاده می‌کند، باید آن را همراه خود به تست ورزش قلب ببرد و حتما این موضوع را به پزشک اطلاع دهد. برای انجام تست ورزش برای قلب، بیمار باید لباس راحت و کفش پیاده‌روی بپوشد.
تست ورزش قلب چند دقیقه است ؟
این تست حدوداً یک ساعت طول می‌کشد.
انواع تست استرس
تست استرس بسته به نیاز بیمار می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام گیرد.
تست استرس با ورزش
در طول تست ورزش قلب ، هدف پزشک پی بردن به ضربان قلب، فشارخون، تنفس و میزان احساس خستگی در سطوح مختلف فعالیت بدنی است. همچنین، تست ورزش قلب شامل تست الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) می‌باشد. ECG تست ساده‌ای است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و به پزشک کمک می‌کند که بفهمد قلب بیمار چگونه کار می‌کند.
ECG نشان می‌دهد که قلب با چه سرعتی می‌تپد. همچنین، ریتم قلبی را آنالیز کرده و قدرت و زمان سیگنال‌های الکتریکی را که از هر بخش قلب عبور می‌کنند، اندازه‌گیری می‌کند. سیم‌ها با الکترودها به قفسه‌سینه، بازوها، شانه‌ها و پاها وصل می‌شوند. در آخر ممکن است بیمار مجبور شود با دهان‌گیر نفس بکشد.
در زیر به تک تک مراحل تست ورزش قلب با تردمیل می‌پردازیم:
- بیمار به دستگاهی که قلب را کنترل می‌کند، وصل می‌شود.
- کاف فشارخون به دور بازوی بیمار بسته می‌شود.
- بیمار روی تردمیل می‌ایستد.
- تردمیل شروع به حرکت می‌کند و بیمار به آرامی راه می‌رود.
- سرعت تردمیل به تدریج افزایش می‌یابد.
- تردمیل ممکن است در حالت فراز و نشیب قرار گیرد.
- بیمار به مدت یک یا دو دقیقه به درون لوله‌ای نفس می‌کشد.
- بعد از کند شدن تردمیل، بیمار پیاده می‌شود، چند ثانیه بی‌حرکت می‌ایستد و سپس دراز می‌کشد.
- تیم پزشکی بررسی‌های بیشتری روی فشارخون و موارد دیگر انجام می‌دهند.
بیمار می‌تواند برای حفظ تعادل نرده‌ی تردمیل را بگیرد، اما نگه داشتن آن در کل طول تست ممکن است بر قابلیت اعتماد نتایج تاثیر گذارد. تست ورزش قلب بیش از ۱۵ دقیقه طول نمی‌کشد. پزشک باید ۸ تا ۱۲ دقیقه از قلب شدیدتر از حالت نرمالش کار بکشد.
اگر بیمار هر یک از علائم زیر را داشته باشد، پزشک تست را متوقف می‌کند:
- سرگیجه
- به شدت نفس‌نفس زدن
- فشارخون بالا یا پایین
- آریتمی
- درد قفسه سینه
- تغییرات غیرطبیعی تشخیص داده‌شده با دستگاه ECG
متخصصان پزشکی همیشه برای بروز عوارض جانبی آماده هستند.
تست استرس بدون ورزش
اگر فرد نتواند ورزش‌های تست ورزش قلب را انجام دهد، پزشک ممکن است از دارو برای شروع همان فرایند استفاده کند.
در این روش تکنیسین الکترودها را به قفسه‌سینه، پاها و بازوها وصل می‌کند و خط وریدی یا IV لاین از بازوی بیمار می‌گیرد. سپس دارو از طریق این لاین تزریق می‌شود. داروی مذکور قلب را تحریک می‌کند و می‌تواند منجر به عوارض جانبی مشابه عوارض حین ورزش شود؛ مانند سرخ شدن یا تنگی نفس.
تست ورزش اکوکاردیوگرام
پرستار با ایجاد تصویری از قلب در زمان قبل و بعد انجام فعالیت بدنی، تست ورزش اکوکاردیوگرام را انجام می‌دهد. ابزار اصلی مورد استفاده در این روش، ترانسفورماتور یا مبدل است. ترانسفورماتور امواج صوتی با فرکانس بالا ساطع می‌کند که به محض رسیدن امواج به قلب، تصاویر آن‌ها تشکیل می‌شوند. خفاش‌ها و دلفین‌ها با استفاده از روشی مشابه این حالت، در محیط اطراف خود مسیریابی می‌کنند.
تکنیسین سونوگرافی ژل را روی قفسه‌سینه می‌مالد و سپس ترانسفورماتور را روی آن حرکت می‌دهد تا واضح‌ترین تصاویر را ایجاد کند. برخی تکنیسین‌ها از بیمار درخواست می‌کنند که به پهلو بخوابد. برخی دیگر ممکن است برای افزایش وضوح تصاویر از رنگ داخل وریدی استفاده کنند. در این صورت، رنگ در طول تست به جریان خون تزریق می‌شود.
تست استرس هسته‌ای
اگر علائم اولیه ادامه یابد یا بدتر شود، پزشک ممکن است تست استرس هسته‌ای را توصیه کند. این تست جزئیات بیشتر و ارزیابی دقیق‌تری از قلب بیمار را در اختیار قرار می‌دهد.
پروسه یکسان است، اما رنگی داخل بازوی بیمار تزریق می‌شود که قلب و جریان خون را روی تصویر نشان می‌دهد. تست استرس هسته‌ای همچنین آن دست از نواحی قلب را که خون جریان نمی‌یابد، نشان می‌دهد. این امر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی انسداد باشد.
تصاویر این تست را می‌توان با اشعه ایکس، توموگرافی رایانه‌ای تک فوتونی (SPECT) یا PET تهیه کرد. دو سری تصاویر گرفته می‌شود که هر کدام ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشند. اولین سری درست بعد از ورزش و دومی زمانی که بدن درحال استراحت است (یا همان روز و یا روز بعد) گرفته می‌شود. این امر امکان مقایسه‌ی چگونگی قلب و عملکردش در حالت عادی و تحت استرس را برای پزشک میسر می‌کند.
تست استرس هسته‌ای دو تا پنج ساعت طول می‌کشد.
خطرات تست ورزش برای قلب
تست استرس و تست استرس هسته‌ای هردو بی‌خطر هستند. به ندرت ممکن است واکنش نامطلوبی رخ دهد، از جمله:
- ریتم قلبی غیرطبیعی که معمولاً بعد از انجام تست خاتمه می‌یابد.
- سرخ شدن یا درد قفسه‌سینه
- واکنش آلرژیک به رنگ در تست استرس هسته‌ای
خیلی به ندرت نیز می‌تواند منجر به حمله‌ی قلبی یا انفارکتوس میوکارد شود.
نحوه خواندن تست ورزش قلب
در خصوص نحوه تفسیر نتایج تست ورزش قلب ، نتایج احتمالی و تفسیر آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- جریان خون طبیعی در حین ورزش و استراحت
- جریان خون طبیعی هنگام استراحت اما غیرطبیعی در هنگام ورزش؛ که احتمالا نشان‌دهنده‌ی انسداد شریانی است.
- جریان خون پایین هنگام ورزش و استراحت که نشان‌دهنده‌ی بیماری عروق کرونری است.
- عدم وجود رنگ در بعضی قسمت‌های قلب نیز بر آسیب بافتی دلالت دارد.
اگر حین خواندن نوار تست ورزش ، نتیجه نرمال باشد، تست‌های بیشتری لازم نخواهد بود. در صورتی که مثبت بودن تست ورزش قلب به صورت انسداد عروق کرونری باشد، انجام تست‌های بیشتر یا مداخله‌ی جراحی ممکن است ضروری باشند. مداخله جراحی می‌تواند شامل بالون آنژیوپلاستی و قراردادن استنت یا بای پاس عروق کرونری باشد.
هزینه تست ورزش قلب نسبت به سایر مداخلات چندان زیاد نیست و بسته به نوع بیمه بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان متغیر است.
