علت زخم شدن نوک سینه در زنان اغلب ورزش کردن و شیردهی است.
زخم نوک سینه به صورت قرمزی، درد و پوست پوسته شدن روی نوک سینه یا اطراف آن است. استفاده از کرم‌های نرم کننده و اجتناب از صابون‌ها و مواد شیمیایی خشک کننده پوست و پرهیز از پوشیدن لباس تنگ و چسبان، می‌تواند به پیشگیری و درمان زخم نوک پستان در شیردهی کمک کند.
تقریباً ۳۸ درصد از مشکلات شیردهی مربوط به زخم یا ترک نوک پستان در شیردهی است. این مشکل می‌تواند شیردهی را به امری آزار دهنده تبدیل کند.
در این مقاله علل ایجاد کننده زخم نوک سینه در شیردهی و درمان آن بررسی خواهد شد. به عبارت دقیق تر، چگونگی مدیریت علائم در حین شیردهی مثل رهایی از درد در حین شیردهی و نکاتی برای پیشگیری از آسیب در آینده ارائه خواهد شد.
علت زخم نوک سینه
ترک نوک پستان معمولاً به دلیل ضربه و آسیب به نوک سینه ایجاد می‌شود. این حالت می‌تواند هم مردان و هم زنان را درگیر کند و علت آن می‌تواند اصطکاک میان نوک پستان با لباس یا آسیب بافتی به خاطر بریدگی یا ضربه باشد. اتفاقات گفته شده در حالتی که نوک پستان برآمده تر شده باشد، بیشتر رخ می‌دهد.
علل زخم نوک پستان در شیردهی به شرح زیر است:
- مشکلات مربوط به گرفتن و مکیدن سینه توسط نوزاد
- پیدا نکردن بهترین پوزیشن (حالت) شیردهی
- بلد نبودن تکنیک‌های صحیح شیردهی
- استفاده از پمپ شیردوش، به خصوص اگر سر شیردوش خیلی باریک است.
طبق مقالات موجود در مجله BMC Pregnancy and Children زخم نوک سینه در شیردهی بیشتر در ماه اول پس از زایمان رخ می‌دهد.
در حالی که نوزاد شیر خوردن را آغاز می‌کند، ممکن است تلاش و زمان بیشتری لازم باشد تا کودک نحوه گرفتن و مکیدن سینه را یاد بگیرد. در نتیجه این اصطکاک، می‌تواند نوک سینه را حساس و دردناک کند. همچنین ممکن است نوک سینه خشک شود و باعث ایجاد ترک نوک پستان در شیردهی شود و با خونریزی گاه به گاه همراه باشد.
استفاده از شیشه شیر قبل از آغاز شیردهی، شانس ایجاد زخم نوک سینه در شیردهی را بالا می‌برد. دلیل این اتفاق این است که روش شیر خوردن با شیشه شیر و سینه واقعی با هم متفاوت است و وقتی نوزاد زیاد با شیشه شیر تغذیه شود، احتمال ایجاد زخم نوک سینه افزایش پیدا می‌کند.
اگر کودک در روزها یا هفته‌های اول نیاز به شیر خشک دارد، مشاوران شیردهی توصیه میکنند به جای شیشه شیر از قاشق، فنجان یا سرنگ خوراکی برای مصرف شیر خشک استفاده کند. مشخص شده است که با استفاده از قاشق، فنجان یا سرنگ، احتمال ایجاد مشکلات مربوط به گرفتن و مکیدن سینه و مشکلات شیردهی طولانی مدت، کم می‌شود.
درمان زخم نوک سینه در شیردهی
برای درمان زخم سینه در شیردهی، نکات زیر را می‌توان انجام داد:
- بعد از شیردهی از کرم‌های نرم کننده مثل کرم لانولین یا روغن نارگیل روی نوک پستان استفاده کنید. این کار باعث نرم شدن پوست و کم شدن ترک‌های پوستی می‌شود. برخی از زنان حتی شیر خود را روی نوک سینه میزنند و اجازه می‌دهند شیر در نوک سینه خشک شود. انجام این کار می‌تواند از ایجاد ترک نوک پستان در شیردهی پیشگیری کند و نیز اثرات ضد باکتریایی داشته باشد.
- می‌توان از کرم‌های کورتیکواستروئیدی بلافاصله پس از شیردهی تا نهایتاً ۲ هفته استفاده کرد. استفاده از این کرم‌ها بیش از دو هفته می‌تواند باعث نازک شدن پوست نوک پستان شود. بنابراین مصرف این نوع کرم‌ها تنها در صورتی که پزشک آن را توصیه کرده باشد، صحیح است.
- از پوشیدن لباس زیر خیلی تنگ اجتناب کنید، زیرا این مسئله باعث افزایش اصطکاک لباس با نوک سینه می‌شود و زخم را تشدید می‌کند.
- از صابون‌ها، محلول‌ها، پودر بدن و دیگر موادی که می‌توانند باعث خشکی پوست نوک سینه شوند، استفاده نکنید.
فرصت دادن به مادر تا زمانی که زخم خوب شود و یافتن راه‌های مناسبی که کودک یاد بگیرد سینه را به درستی بگیرد، به بهبود زخم نوک سینه کمک می‌کند.
مشورت کردن با مشاور تغذیه نوزادان به مادران شیرده کمک می‌کند تا راه‌های کسب تجربه در شیردهی را پیدا کنند. این کار باعث می‌شود مادر بیشتر احساس راحتی کند و آسیب کمتری به نوک پستان وارد شود و در نتیجه زخم سینه در شیردهی اتفاق نیافتد.
این راهنمایی ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- نوزاد چگونه باید سینه را بمکد.
- پوزیشن (وضعیت قرارگیری) صحیح نوزاد هنگام شیردهی چگونه باید باشد.
- پوزیشن صحیح مادر هنگام شیردهی چگونه باید باشد.
- باید به ظاهر نوک سینه بعد از شیردهی توجه کرد.
مشاوران تغذیه نوزاد، می‌توانند پس از مشاهده نحوه شیردهی مادر، توصیه‌های مناسب را به او بدهند. این توصیه‌ها می‌تواند موارد زیر باشد:
- روی صندلی یا تخت بنشینید، به پشت سر تکیه دهید به طوری که احساس راحتی داشته باشید. هر تعداد بالش لازم است استفاده کنید تا تکیه گاه مناسبی داشته باشید.
- نوزاد را “شکم به شکم” خود بگذارید به صورتی که جلوی بدن نوزاد مقابل جلوی بدن شما قرار گیرد. نوزاد نباید برای گرفتن سینه سر خود را به طرفین بچرخاند.
- پیش از این که نوزاد سینه را بگیرد طوری او را بخوابانید که بینی نوزاد در راستای نوک پستان قرار گیرد.
- در ابتدا نوک پستان را روی دهان نوزاد عقب و جلو ببرید. این کار باعث می‌شود کودک به طور غریزی دهان خود را باز کند. فشردن سینه برای خروج مقدار اندکی شیر یا آغوز، می‌تواند توجه کودک را جلب کند تا سینه را بگیرد.
- وقتی کودک دهان خود را باز می‌کند، باید تمام ناحیه آرئولا (هاله قهوه‌ای اطراف نوک سینه) را وارد دهان خود کند. گرفتن تنها نوک پستان صحیح نیست. اگر این کار به درستی انجام شود، چانه نوزاد ابتدا به سینه می‌چسبد.
- زمانی که نوزاد سینه را می‌گیرد، اگر درد احساس شد، یکی از انگشتان را دور دهان و لب‌های کودک حرکت دهید تا زمانی که دهان کودک در وضعیت مناسب قرار گیرد.
اگر این روش‌ها جواب نداد، روش های دیگر شیردهی را امتحان کنید. به عنوان مثال در وضعیت “فوتبالی” و “گهواره‌ای” شیر بدهید. به تصاویر زیر دقت کنید.
در وضعیت فوتبالی، بدن کودک را در همان سمتی که کودک شیر می‌خورد نگه دارید. گفته شده است که این حالت برای مادرانی که سزارین انجام داده‌اند توصیه می‌شود تا بدن کودک به محل جراحی برخورد نکند.
در وضعیت گهواره‌ای، بدن کودک در مقابل بدن مادر قرار می‌گیرد. استفاده از بالش شیردهی یا یک بالش در زیر بدن نوزاد، کمک می‌کند نوزاد همسطح با سینه قرار بگیرد و مادر بتواند به طور محفوظ و محکم کودک را در آغوش بگیرد به طوری که بدن نوزاد کاملاً در برابر سینه و شکم مادر قرار می‌گیرد. در این موقعیت، کودک نباید گردن خود را برای گرفتن سینه به طرفین بچرخاند و خم کند.
پیشگیری از زخم نوک سینه در شیردهی
حساسیت و سوزش نوک سینه در شیردهی در اوایل انجام این کار، بسیار شایع است. با این وجود، انجام اقدامات پیشگیرانه زیر مانع از ترک نوک سینه در شیردهی می‌شود:
- مطمئن شوید که نوزاد به قدر کافی سینه را وارد دهان کرده باشد. به طوری که تمام نوک سینه و بخش زیادی از آرئولا (هاله اطراف نوک سینه) باید در دهان وارد شود. در صورتی که مادر اطمینان دارد که نوزاد به درستی سینه را نمی‌گیرد، باید با مشاور تغذیه نوزادان در این زمینه مشورت کند.
- قبل از آغاز شیردهی، با دست خود کمی سینه را مالش دهید تا مقدار کمی شیر خارج شود. این کار باعث می‌شود هنگام شیردهی، سینه سفت و بیش از حد پر نباشد. سفتی سینه خود باعث می‌شود نوزاد به سختی سینه را بگیرد.
- سینه‌ها را تنها با آب ولرم شستشو دهید و از صابون یا مواد شوینده‌ای که باعث خشکی پوست می‌شوند، اجتناب کنید.
- از پمادهای نرم کننده روی نوک سینه استفاده کنید یا اجازه دهید شیر باقی مانده از شیردهی روی سینه بماند و خشک شود.
- از لباس‌های زیری که از پارچه طبیعی و نخی ساخته شده‌اند استفاده کنید چون این لباس‌ها اصطکاک کمتری با سینه ایجاد میکنند.
- شیردهی را تا زمانی که نوزاد به طور طبیعی عقب می‌کشد ادامه دهید و هیچگاه به زور سینه را از دهان نوزاد خارج نکنید.
نکاتی برای شیردهی با وجود زخم نوک سینه
طبق گزارش انجمن Academy of Breastfeeding Medicine ، یکی از علل شایع قطع شیردهی به طور زودرس، درد ناشی از شیردهی است. اما حتی اگر مادر زخم نوک سینه داشته باشد، باز هم می‌تواند تا زمان بهبودی کامل به شیردهی ادامه دهد. برای این که مادر شیرده بتواند با وجود زخم، شیردهی را ادامه دهد، باید نکات زیر را رعایت کند:
- پوزیشن های مختلف و متنوع شیردهی را امتحان کنید. این کار باعث می‌شود بهترین پوزیشن شیردهی خود را پیدا کنید و استرس از روی نوک سینه برداشته شود.
- شیردهی را ابتدا با سینه‌ای که زخم کمتری دارد آغاز کنید تا زمانی که از سینه دیگر شیر بیرون بزند. در این حال که شیر بیرون می‌زند سینه را تغییر دهید. در این حالت نوزاد دیگر لازم نیست به سختی سینه را بمکد تا شیر خارج شود، زیرا شیر راحت تر از قبل خارج شده است.
- پس از اتمام شیردهی روی نوک پستان کمی از شیر خود یا کرم لانولین بزنید و بگذارید به آرامی خشک شود.
در برخی مواقع مشاوران تغذیه نوزادان، رابط سینه سیلیکونی یا نیپل شیلد سیلیکونی را برای مدتی پیشنهاد میکنند. این وسیله اجازه می‌دهد بدون توقف شیردهی، زخم نوک پستان به مرور خوب شود.
اگر فردی زخم شدن نوک سینه در شیردهی را مکرراً تجربه می‌کند باید با یک ماما یا متخصص زنان در این باره صحبت کند تا اگر لازم است مشاوره برای شیردهی بگیرد یا کرم مناسب برای بهبود زخم تجویز شود.
نتیجه گیری
زخم نوک سینه یکی از مشکلات شایع شیردهی است.
اگر مادر زخم نوک سینه دارد لازم نیست شیردهی را قطع کند بلکه شاید این علامت، نشانه این باشد که نوزاد به درستی سینه را نمی‌گیرد. در نتیجه با حل این مشکل، درد کاهش می‌یابد و شیردهی لذت بخش تر خواهد شد.
اگر مادر با داشتن زخم نوک سینه مضطرب می‌شود یا نگران عفونت کردن زخم است، می‌تواند با مشاوران تغذیه نوزاد، ماما ها یا پزشکان در این باره مشورت بگیرد.
