ارزیابی اولیه
ارزیابی اولیه یک ارزیابی سریع و منظم مصدوم است تا مشخص شود که آیا شرایط یا جراحات وارده، تهدید کننده حیات هستند یا نه. با پیروی از یک توالی علمی با استفاده از تکنیک‌های تعیین شده، هر وضعیت تهدید کننده حیات را می‌توان با اولویت شناسایی کرد و براساس «شناسایی و درمان» ، مشکل را فهمیده و رفع کرد. توالی باید برای تمامی مصدومین انجام شود. نباید به خود اجازه دهید رسیدگی به سایرین شما را از انجام درست این کار غافل کند.
نموداری در ادامه خواهد آمد که شما را در این توالی هدایت خواهد کرد. بسته به یافته‌های شما، ممکن است نیاز باشد که به مرحله بعدی وارد نشوید. فقط درصورتی که شرایط تهدید کننده حیات وجود نداشته باشد و یا درصورت وجود، با موفقیت مدیریت گردد می‌توانید وارد ارزیابی ثانویه شوید.
واکنش
در این مرحله شما باید یک ارزیابی سریع انجام دهید تا وضعیت مصدوم از نظر هوشیار یا بیهوش بودن را مشخص کنید. در حین صحبت با مصدوم، به او نگاه کنید. خودتان را معرفی کنید حتی اگر به نظر برسد واکنشی نخواهد داشت. از مصدوم چند سوال بپرسید، مثلاً «چی شده؟»، «حالت خوبه؟» یا کاری از او بخواهید «چشم‌های خود را باز کن!»، درصورتی که مصدوم در ابتدا پاسخی نداد، به آرامی شانه‌های مصدوم را تکان دهید. درصورتی که مصدوم یک کودک است، روی شانه‌های او ضربه بزنید؛ درصورتی که مصدوم یک نوزاد است، به پای او ضربه بزنید. درصورتی که مصدوم پاسخ داده، تماس چشمی برقرار کند،و یا تغییر وضعیت دهد، یعنی هوشیار است.
مصدومین بیهوش در اولویت بوده و به درمان فوری نیاز دارند.
راه هوایی
اولین قدم این است که راه هوایی را از نظر باز و تمیز بودن بررسی کنید. درصورتی که مصدوم هوشیار بوده و توانایی صحبت کردن داشته باشد، به این معنی است که راه هوایی او باز و تمیز است. اما اگر مصدوم بیهوش باشد، ممکن است راه هوایی بسته باشد. شما باید راه هوایی را باز و پاک کنید، تا زمانی که آن را باز و تمیز نکنید، به مرحله بعدی نروید.
تنفس
آیا مصدوم تنفس طبیعی دارد؟ نگاه کنید، گوش کنید و احساس کنید که نفس می‌کشد. اگر مصدوم هوشیار باشد و/یا با شما صحبت کند، احتمالاً تنفس طبیعی خواهد داشت. با این وجود، باید به نرخ و عمق تنفس و میزان سهولت نتنفس دقت کنید. به عنوان مثال، بیماری هایی مانند آسم که باعث سختی تنفس می‌شوند نیازمند درمان فوری هستند.
درصورتی که مصدوم بیهوش نفس نکشد، ایست قلبی رخ خواهد داد. ماساژ قفسه سینه و تنفس مصنوعی (احیای قلبی ریوی) باید فورا شروع شود.
گردش خون
شرایطی که گردش خون را تحت تأثیر قرار می‌دهند می‌تواند تهدید کننده زندگی باشند. صدماتی که منجر به خونریزی شدید می‌شوند باعث خونریزی از سیستم گردش خون می‌شوند، بنابراین باید بلافاصله تحت درمان قرار گیرند تا خطر شوک که یک وضعیت تهدید کننده حیات است به حداقل برسد.
درصورتی که وضعیت مصدوم ثابت گررد و یا هیچ مشکلی در ارزیابی اولیه یافت نشود، شما باید یک ارزابی دقی‌تر انجام دهید که ارزیابی ثانویه نام دارد.
مورد خاص
ایست قلبی ناگهانی
اگر دیدید که مصدوم ناگهان هوشیاری خود را از دست داده و به زمین افتاد، یا شاهدان دیگر این علائم را توصیف می کنند، ایست قلبی ناگهانی راردرنظر گرفته و سریعاً شروع به مساژ قلبی و احیای قلبی ریوی کنید.
پس از انجام ارزیابی اولیه و رسیدگی به وضعیت‌های تهدید کننده حیات، با انجام معاینه سر تا پا، روند علمی بررسی سایر آسیب‌ها یا بیماری‌ها را شروع کنید.
این کار، ارزیابی ثانویه نام دارد. از مصدوم و مردم اطراف سوال بپرسید. اگر می‌توانید یافته‌های خود را یادداشت کرده و تمامی اطلاعات ثبت شده را به خدمات ارژانس یا بیمارستان یا هرکس دیگری که مسئولیت مصدوم را برعهده می‌گیرد انتقال دهید.
در حالت ایده‌آل باید مصدوم در وضعیت ابتدایی خود باقی بماند، حداقل تا زمانی که مطمئن نیستید جابجایی او به محلی یا قرار دادن وی در وضعیتی راحت‌تر، برای او ایمن‌تر باشد.
این ارزیابی شامل دو بررسی بیشتر نسبت به اصل ABC می‌باشد.
- سطح پاسخ مصدوم، ناتوانی را مشخص خواهد کرد.
- معاینه مصدوم. برای معاینه و/یا معالجه جراحات ممکن است لازم باشد لباس مصدوم را از تن او بیرون آورده یا برش دهید.
شما با انجام این بررسی قصد دارید تا موارد زیر را بیابید:
- تاریخچه. اتفاقاتی که رخ داده و منجر به آسیب یا بیماری شده و یا هر شرح‌حال پزشکی مربوطه.
- اطلاعاتی که مصدوم درباره علائم مربوط به وضعیت به شما می‌دهد.
- نشانی‌هاییی که شما در حین معاینه پیدا می‌کنید.
تاریخچه و شرح حال
تاریخچه، دو جنبه‌ی مهم دارد: چه اتفاقی افتاده و سابقه پزشکی مصدوم چیست.
تاریخچه‌ی رخداد
اولین چیزی که باید به آن توجه کرد این است که باید بدانیم چه اتفاقی رخ داده است. اولین سوال‌های شما باید کمک کنند که بفهمید چه اتفاقی رخ داده است. این اطلاعات را معمولاً خود مصدوم می‌تواند در اختیار شما قرار دهد، اما گاهی اوقات مجبور هستید از افراد دیگر اطلاعات بگیرید و لذا باید از صحت و سقم اطلاعاتی که به ما می‌دهند مطمئن شویم و بدانیم اطلاعات، واقعی هستند، نه نظر شخصی حاضرین. همچنین ممکن است سرنخ‌هایی وجود داشته باشد، ازجمله توجه به ضربه‌ای که به وسیله نقلیه وارد شده می‌تواند به تعیین ماهیت آسیب کمک کند. این موضوع اغلب با عنوان مکانیسم آسیب شناخته می‌شود.
سوابق پزشکی
دومین موضوعی که باید بدان توجه کرد، سوابق پزشکی است. اگرچه ممکن است سوابق پزشکی ارتباطی با آسیب فعلی نداشته باشند، اما می‌توانند برای یافتن علت ایجاد وضعیت سرنخ‌هایی را در اختیار ما قرار دهند. سرنخ‌ها را می‌توان از مواردی مانند دستبندی که روی آن برخی از بیماری‌ها ذکر شده و یا دارویی که از لوازم شخصی مصدوم پیدا می‌کنید بدست آورد.
گرفتن تاریخچه
- بپرسید چه اتفاقی افتاده است؛ به عنوان مثال تعیین کنید که آیا این حادثه به دلیل بیماری یا حادثه بوده است یا نه.
- داروهای مصرفی توسط مصدوم را بپرسید.
- سوابق پزشکی مصدوم را بپرسید. مشخص کنید که آیا بیماری فعلی یا سابقه بیماری دارد یا نه.
- هرگونه حساسیت شخص مثلاريال نسبت به دارو یا حتی لاتکس را مشخص کنید.
- آخرین زمانی که مصدوم غذا خورده یا چیزی نوشیده است را بپرسید.
- به وجود یا عدم وجود دستبند پزشکی هشدار دهنده توجه کنید چرا که ممکن است از یک بیماری مانند صرع، دیابت و یا شوک آنافیلاکسی اطلاعاتی در آن وجود داشته باشد.
علائم
علائم، مواردی هستند که مصدوم حس کرده و به شما می‌گوید. زمانی که با مصدوم حرف می‌زنید، از او بخواهید تا جایی که می‌تواند به شما اطلاعات دهد. برای مثال اگر می‌گوید درد دارد، محل درد را جویا شوید. از مصدوم بخواهید کیفیت درد را مشخص کند (درد مداوم، متناوب، تیز یا کند). از او درمورد عوامل تشدید کننده و تخفیف دهنده‌ی درد بپرسید همچنین مشخص کنید که آیا درد با حرکت یا تنفس مصدوم تغییر می‌کند یا نه. اگر درد ناشی از جراحت نیست، منشأ آن را مشخص کنید.
همچنین ممکن است مصدوم علائم دیگری مانند حالت تهوع، سرگیجه، گرمی، سرما و تشنگی را بیان کند. به حرف‌های او با دقت گوش داده و در حین صحبت کردن، از ایجاد وقفه در حرف زدن مصدوم بپرهیزید.
نشانه ها
شامل مواردی مانند تورم، خونریزی، دررفتگی، بدشکلی و حتی بوهای خاصی است که در مصدوم وجود دارند و شما با نگاه کردن و معاینه‌ی مصدوم می‌توانید بدون پرسیدن از مصدوم بیابید.
از حواس پنجگانه خود بهره ببرید: نگاه کنید، گوش کنید، بو کنید و لمس کنید تا تصویری کامل از مصدوم داشته باشید. همیشه سمت سالم و آسیب دیده را باهم مقایسه کنید. شما همچنین ممکن است متوجه شوید که فرد قادر به انجام طبیعی کارهای خود، مانند حرکت اندام و یا ایستادن نیست. جراحات سطحی مشهود را یادداشت کرده و پس از پایان معاینه، درمان کنید.
یادآوری سریع
زمان معاینه مصدوم از AMPLE برای یادآوری استفاده کنید تا مطمئن گردید که تمام معاینات را انجام داده‌اید.
کلیدوتاژه AMPLE از کنارهم قرار گرفتن ابتدای لغات انگلیسی ایجاد شده که در ذیل توضیح داده می‌شوند: Allergy: آیا فرد حساسیت خاصی دارد؟ Medications: آیا مصدوم داروی خاصی مصرف می‌کند؟ Previos medical history: سابقه پزشکی مصدوم.
Last meal: آخرین وعده غذایی مصرفی مصدوم.
Event history: چه اتفاقی افتاده؟
- گوش دادن به مصدوم
در حین حرف زدن با مصدوم، ارتباط چشمی برقرار کنید. سوالات را به صورت ساده بپرسید و بادقت به علائمی که مصدوم ذکر می‌کند گوش کنید.
- هر دو طرف از بدن را باهم مقایسه کنید.
همیشه بخش آسیب دیده از بدن را با طرف سالم مقایسه کنید. وجود تورم، بدشکلی و دررفتگی را بررسی کنید.
ارزیابی ثانویه
به دنبال سرنخ خارجی بگردید
به عنوان بخشی از ارزیابی خود، به دنبال سرنخ های خارجی در مورد وضعیت مصدوم باشید. اگر به سوء مصرف مواد مخدر مشکوک هستید، مراقب باشید زیرا ممکن است او سوزن و سرنگ حمل کند. ممکن است کارتی حاوی سابقه بیماری منند صرع، حساسیت یا دیابت پیدا کنید. اسب سواران و یا دوچرخه سواران ممکن است چنین کارتی را در داخل کلاه ایمنی خود داشته باشند. غذا یا دارو ممکن است سرنخ‌های ارزشمندی را در مورد وضعیت مصدوم برایمان فراهم کنند. برای مثال افراد دیابتی ممکن است بسته حاوی شکر یا گلوکز همراه خود داشته باشند. یک فرد مبتلا به یک اختلال شناخته شده ممکن است اطلاعات هشدار دهنده پزشکی در یک دستبند خاص و یا مدال (مانند “MedicAlert”) داشته باشد. چنین مواردی را هرماه مصدوم نگهدارید و یا به سرویس اورژانس تحویل دهید.
اگر لازم است لوازم مصدوم را بررسی کنید، ابتدا اجازه گرفته و سپس در مقابل یک شاهد معتبر این کار را انجام دهید.
سرنخ‌های پزشکی
دارو
مصدوم ممکن است داروهایی مانند ضد التهاب برای درد کمر و یا نیتروگلیسرین برای آنژین با خود حمل کند.
دستبند هشدار پزشکی
در این دستبند ممکن است اطلاعاتی درباره سابقه پزشکی مصدوم و یا حتی شماره تماس با پزشک و… ذکر شده باشد.
اسپری تنفسی و اینهالر
وجود اسپری‌های استنشاقی همراه مصدوم معمولاً نشان می‌دهد که شخص بیماری‌های ایجاد کننده مشکل تنفسی مانند آسم دارد.
پِن انسولین
وجود پن‌های انسولین معمولاً به این معنی خواهد بود که شخص دیابت دارد. همچنین ممکن است کیت تست قند خون نیز همراه او باشد.
دستگاه خودتزریق
دستگاه‌های خودتزریق (اتواینجکتور)، حاوی اپی نفرین (آدرنالین) برای افراد مستعد شوک آنافیلاکسی است. این پن‌ها برای تزریق به فرد بزرگسال و کودک، درجه‌بندی دارند.
