هیسترکتومی چیست
هیسترکتومی یک پروسه جراحی جهت برداشتن رحم زن است. رحم همچنین زهدان نامیده شده و محل رشد جنین حین بارداری است. لایه پوششی رحم منبع خونریزی قاعدگی است.
ممکن است به دلایل بسیاری نیاز به هیسترکتومی داشته باشید. ازاین عمل جراحی می‌توان برای درمان بسیاری از بیماری‌های مزمن، سرطان و عفونت‌ها نیز استفاده کرد. گستره هیسترکتومی به دلیل جراحی بستگی دارد. در اکثر موارد کل رحم برداشته میشود. همچنین ممکن اسن پزشک حین جراحی، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را نیز بردارد. تخمدان‌ها ارگان‌هایی هستند که استروژن و سایر هورمون‌هارا تولید می‌کنند. لوله‌های فالوپ ارگانی لوله مانند بوده که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می‌کنند.
هنگامی که تحت هیسترکتومی قرار می‌گیرید، ممکن است دیگر دچار قاعدگی نشده و‌امکان بارداری هم وجود نداشته باشد.
دلایل نیاز به هیسترکتومی
ممکن است پزشکتان بنابه دلایل زیر، هیسترکتومی را پیشنهاد دهد:
• درد مزمن لگنی
• خونریزی واژینال غیرقابل کنترل
• سرطان رحم، تخمدان و دهانه رحم(سرویکس)
• فیبروم‌ها؛ تومورهای خوش‌خیمی که در رحم رشد می‌کنند
• بیماری‌های التهابی لگن، که می‌تواند اجزای مختلف لگن و دستگاه تولیدمثلی را درگیر کند
• پرولاپس رحم، هنگامی که رحم برگشته و از دهانه سرویکس‌و واژن بیرون بزند
• اندومتریوز، که بافت داخلی رحم در جایی خارج از رحم رشد کرده و باعث درد و‌خونریزی میشود
• آدنومیوز، شرایطی که بافت پوششی رحم در داخل بافت عضلانی رحم رشد می‌کند
جایگزین‌هایی برای هیسترکتومی
طبق گزارش شبکه بین‌المللی سلامت زنان، هیسترکتومی دومین جراحی رایج در زنان در ایالات متحده است. یک‌نوع جراحی امن بابا خطر پایین محسوب میشود.با این‌حال ممکن است همیشه بهترین گزینه برای یک‌زن نباشد. تا زمانی که جایگزین دیگری برای ان وجود ندارد و زن تمایل به بارداری داشته باشد، نباید از این روش استفاده کرد.
خوشبختانه بسیاری از شرایطی که با هیسترکتومی درمان می‌شوند، درمان‌های جایگزین بسیاری نیز دارند. برای مثال از هورمون تراپی می‌توان برای اندومتریوز استفاده کرد. فیبروم‌هارا می‌توان با سایر روش‌های جراحی که رحم را حفظ می‌کنند، درمان کرد. در برخی شرایط هیسترکتومی تنها گزینه ممکن است مثلا در سرطان رحم یا دهانه رحم(سرویکس)
انواع هیسترکتومی
انواع مختلفی از هیسترکتومی وجود دارد
هیسترکتومی نسبی
حین این جراحی، پزشک فقط قسمتی از رحم را برداشته و بقیه رحم را حفظ می‌کند. ممکن است دهانه رحم نیز سالم بماند.
هیسترکتومی توتال
حین هیسترکتومی توتال، رحم تماما همراه با سرویکس برداشته میشود. در صورت برداشته شدن دهانه رحم ، دیگر نیازی به انجام آزمایش سالانه پاپ اسمیر نخواهید داشت. با این وجود ، باید معاینات منظم لگن را ادامه دهید.
هیسترکتومی و سالپینگو_اوفروکتومی( برداشتن لوله فالوپ و تخمدان)
حین این جراحی، پزشک رحم همراه با لوله‌های فالوپ و هردو تخمدان را نیز بر می‌دارد. درصورتی که هردوتخمدانتان برداشته شود، ممکن است به هورمون تراپی نیاز داشته باشید.
قبل، در حین و یا بعد از هیسترکتومی چه اتفاقاتی می‌افتد؟
قبل از جراحی
ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی قبل از انجام جراحی، در مورد عوارض احتمالی جراحی و واکنش‌های احتمالی برایتان توضیح می‌دهد. به سوالات شما پاسخ خواهد داد و علاوه بر این:
• آزمایشات خونی و‌رحمی انجام میشود
• موهای موجود در ناحیه شکم و لگن زدوده میشود
• یک مسیر وریدی از دستتان جهت تزریق دارو و‌مایعات انتخاب میشود
جراحی هیسترکتومی چگونه انجام میشود؟
هیسترکتومی به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. تمام روش‌ها هم به بی‌حسی عمومی یا موضعی نیاز دارند. بی‌حسی عمومی شمارا در حین کل پروسه در حالت استراحت قرار داده و دردی حس نمی‌کنید. در بی حسی موضعی بدنتان از کمر به پایین بی حس خواهدشد، ولی در حین جراحی بیدار خواهید بود. این نوع بی حسی گاهی با یک آرام بخش همراه می شود که به شما کمک می کند در طول عمل احساس خواب آلودگی و آرامش کنید.
هیسترکتومی ابدومینال
در حین این پروسه، پزشک با ایجاد برش تقریبا بزرگی در شکم‌تان، رحم را برمی‌دارد. برش ممکن است عمودی یا افقی باشد. هردونوع برش به خوبی ترمیم شده و اسکار کمی به جای می‌گذارند.
هیسترکتومی واژینال
در این نوع جراحی با ایجاد یک برش در داخل واژن، رحم خارج میشود. هیچ برش خارجی در آن وجود نداشته و اسکاری قابل مشاهده نخواهد بود.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی توتال
حین هیسترکتومی با لاپاراسکوپی، پزشک از یک دستگاه خیلی کوچک استفاده می‌کند. لاپاروسکوپ یک لوله بلند و نازک بوده که دارای نور زیاد و دوربین با وضوح بالا در قسمت جلویی است. این ابزار ازطریق ایجاد برش‌هایی در شکم وارد میشود و به جای یک برش بزرگ، دویا سه برش خیلی کوچک ایجاد میشود. هنگامی که پزشک از طریق آن، رحم را ببیند شروع به تکه تکه کردن رحم و برداشتن تکه‌های آن می‌کند. در موارد دشوارتر ، جراحان می توانند برای تکمیل هیسترکتومی لاپاروسکوپی (هیسترکتومی لاپاروسکوپی روباتیک) از ابزارهای روباتیک قرار داده شده در طریق لاپاروسکوپی استفاده کنند.
مدت زمان جراحی چقدر خواهد بود؟
مدت جراحی از یک تا سه ساعت متغیر خواهد بود. مدت زمان ریکاوری. پس از جراحی‌تان بستگی به نوع جراحی خواهد داشت.
مرخص شدن از بیمارستان
یکی فرد بالغ مسؤل انتقال شما از بیمارستان به خانه خواهد بود.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
• خونریزی روشن از واژن
• تب بالای ۱۰۰درجه فارنهایت
• تهوع و استفراغ شدید
• سختی و سوزش حین ادرار، تکرر ادرار
• افزایش میزان درد
• افزایش قرمزی، تورم و ترشح مایعات از محل برش
•
خطرات هیسترکتومی
هیسترکتومی به عنوان یک جراحی امن در نظر گرفته میشود. ولی همچون جراحی‌های بزرگ، دارای خطراتی نیز است. بعضی از افراد ممکن است واکنش شدیدی نسبت به ماده بیهوشی ازخود نشان دهند. همچنین امکان ایجاد خونریزی شدید و عفونت در محل برش جراحی نیز وجود دارد.
سایر خطرات شامل وارد شدن جراحت یا آسیب به سایر ارگان‌ها مانند:
• مثانه
• روده
• عروق خونی
می‌باشد. این خطرات بسیار نادر بوده و در صورت ایجاد، نیاز به یک جراحی دیگر جهت تصحیح آن‌ها خواهیم داشت.
ریکاوری بعد از هیسترکتومی
پس از جراحی برداشتن رحم، حدود ۲تا۵روز باید در بیمارستان بستری باشید. پزشکتان برای تسکین دردتان داروهایی تجویز کرده و علائم حیاتی‌تان مانند تنفس، ضربان قلب را کنترل خواهدکرد. و توصیه میشود هرچه زودتر شروع به راه رفتن در محیط بیمارستان کنید چون راه رفتن مانع از ایجاد لخته خونی در پاها و‌عوارض بعدی میشود.
اگر تحت هیسترکتومی واژینال قرار گرفته‌اید، ممکن است واژنتان توسط گازهای استریل پوشانده شود. احتمالا پزشک چندروز پس از جراحی، گازها را نیز بردارد. گرچه ممکن است تا ۱۰روز ترشحات خونی یا قهوه‌ای رنگ از واژن خود داشته باشید. استفاده از پدهای بهداشتی توصیه میشود.
راه رفتن حتی پس از برگشت به خانه نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. میتوانید در اطراف خانه خود یا همسایه‌ها، روزانه پیاده روی کنید. گرچه در حین ریکاوری باید از انجام برخی فعالیت‌ها خودداری کنید مانند:
• برداشتن یا فشاردادن اشیا مانند جاروبرقی کشیدن
• برداشتن اشیا سنگین
• خم شدن
• مقاربت جنسی
اگر تحت هیسترکتومی واژینال یا لاپاراسکوپیک قرار کرفته‌اید، ممکن است در عرض سه تا چهار هفته به زندگی عادی خود برگردید. اگر تحت هیسترکتومی ابدومینال قرار گرفتید، ممکن است دوره ریکاوری کمی بیشتر طول بکشد.
چه نکاتی را درباره ریکاوری پس از هیسترکتومی باید رعایت کنیم؟
• ممکن است رژیم غذایی نرمال خود را در صورت تحمل، ازسر بگیرید.
• میتوانید حمام کنید یا دوش بگیرید. محل برش جراحی را با اب گرم و صابون شستشو دهید(بخیه‌ها نیازی به برداشتن ندارند چون در عرض۶هفته خودبخود رفع می‌شوند). پوشاندن اطراف محل برش لازم نیست. اگر از گیره‌های پوستی( منگنه) استفاده شده باشد، باید توسط پزشک برداشته شوند.
• میتوانید از لوسیون‌ها یا کرم‌هایی برای تسکین خارش اطراف محل جراحی استفاده کنید.
• درصورتی که احساس می‌کنید میتوانید و دردی احساس نمی‌کنید، میتوانید بصورت تدریجی فعالیت‌های روزانه خود را افزایش دهید. بازگشت به فعالیت کامل روزانه ممکن است ۴تا۶هفته طول بکشد ولی در صورتی که از هیسترکتومی واژینال یا لاپاراسکوپیک استفاده شود، ممکن است این مدت کمتر باشد.
• تقریبا دوهفته پس از جراحی در صورتی که بتوانید و نیازی به مسکن درد نداشته باشید، میتوانید رانندگی را شروع کنید.
• میتوانید سه هفته پس از جراحی شروع به مسافرت خارج شهری حتی بصورت هوایی بکنید.
• از بلند کردن اشیای سنگین( سنگین تر از ۱۰پوند) حداقل برای چهار هفته خودداری کنید.
• به مدت چهارهفته هیچ چیزی در داخل واژن قرار نداده و‌خم نکنید.
• میتوانید پس از ۶ هفته شروع به فعالیت جنسی کنید.
• دوهفته پس از جراحی، شنای سبک می‌تواند انجام شود ولی تا چهار هفته پس از عمل از شنای سنگین خودداری کنید.
• بسته به حال‌تان، ورزش‌های روزمره‌تان را در ۴تا۶هفته پس از جراحی بازخواهیدیافت.
• در مورد برگشت به شغلتان، توصیه پزشکتان مهم است. معمولا از ۳تا۶هفته پس از جراحی میتوانید شغلتان را شروع کنید.
• افرادی که تحت هیسترکتومی پارشیال یا نسبی قرار گرفته اند ممکن است در یک‌سال اینده دچار قاعدگی‌های سبک شوند. چون قسمت کمی از بافت اندومتر در دهانه رحم باقی مانده و‌باعث قاعدگی‌های اندک میشود.
پس از جراحی در چه وضعی قرار خواهیم داشت؟
جسمی
پس از هیسترکتومی قاعدگی‌های شما متوقف خواهندشد. گاهی اوقات ممکن است احساس نفخ کنید یا علائم قاعدگی داشته باشید. طبیغی است که به مدت ۴تا۶ هفته پس از جراحی، خونریزی کمی یا ترشحات قهوه‌ای کمی از واژن داشته باشید. ممکن است تا چهار هفته در محل جراحی احساس ناراحتی داشته باشید و‌هرگونه قرمزی، تورم و ترشحات از هفته چهار تا ۶ پس از جراحی برطرف خواهندشد. احساس سوزش یا خارش در اطراف محل برش طبیعی است. همچنین ممکن است اطراف برش و پایین پاهایتان احساس کرختی و بی‌حسی داشته باشید. این نیز نرمال بوده و حداکثر دوماه طول خواهدکشید.
درصورتی که تخمدان‌ها حفظ شده باشند، ممکن است اثرات مرتبط با هورمون‌ها را نبینیم. اگر تخمدان ها همراه رحم قبل از یائسگی برداشته شوند، ممکن است علائم یائسگی مانند گرگرفتگی را تجربه کنید. برای برطرف کردن علائم یائسگی ممکن اسن پزشکتان داروهای هورمونی تجویز کند.
روحی
واکنش‌های روحی به هیسترکتومی بسته به میزان آمادگی شما برای جراحی ، دلیل انجام آن و اینکه آیا مشکل درمان شده است می‌تواند تغییر کند. برخی زنان احساس از دست دادن داشته و افسرده می‌شوند، ولی معمولا این واکنش‌های روحی گذرا هستند. برخی دیگر ممکن است هیسترکتومی را به چشم درمان و‌بهبودی دیده و‌حال خوبی پیدا کنند، حتی می‌تواند یک‌جراحی حفظ حیات باشد.
آیا هیسترکتومی فعالیت جنسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
فعالیت جنسی زن و پارتنرش معمولا پس از هیسترکتومی تفاوتی نخواهد داشت. فقط اگر تخمدان ها قبل از یائسگی از رحم خارج شوند ، ممکن است رانش جنسی کاهش یافته و خشکی واژن ممکن است در طول رابطه جنسی مشکل ایجاد کند. با این‌حال استروژن تراپی و سایر هورمون‌درمانی‌ها می‌توانند این مشکلات را ازبین ببرند.
