پیلوگرام داخل وریدی (IVP) که اوروگرافی ترشحی نیز نامیده می‌شود، تست اشعه ایکس دستگاه ادراری است. پزشک به وسیله پیلوگرام داخل وریدی می‌تواند کلیه‌ها، مثانه و حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه انتقال می‌دهند) مشاهده کند.
اوروگرافی ترشحی یا دفعی ممکن است برای تشخیص اختلالات دستگاه ادراری مانند سنگ‌های کلیوی، سنگ‌های مثانه، بزرگی پروستات، کیست‌های کلیوی یا تومورهای مجاری ادراری به کار برده شود.
چرا پیلوگرام داخل وریدی انجام می‌گیرد؟
اوروگرافی داخل وریدی برای بررسی کلیه‌ها، مثانه و حالب‌ها استفاده می‌شود. این روش به پزشک امکان می‌دهد که اندازه و شکل این ساختارها را ببیند و تشخیص دهد که آیا به درستی کار می‌کنند یا نه.
ممکن است پزشک زمانی که دچار علائم و نشانه‌هایی مانند درد پهلو یا پشت یا خون در ادرار (که مرتبط با اختلالات دستگاه ادراری هستند) می‌شوید، انجام پیلوگرام داخل وریدی را توصیه کند.
اوروگرافی ترشحی ممکن است برای کمک به تشخیص شرایطی که دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار می‌دهند، انجام گیرد، از جمله:
- سنگ‌های کلیوی
- سنگ‌های مثانه
- بزرگی پروستات
- کیست‌های کلیوی
- تومورهای دستگاه ادراری
- اختلالات ساختاری کلیه از جمله کلیه اسفنجی مدولاری (اختلال مادرزادی لوله‌های ریز داخل کلیه‌ها)
در گذشته، پیلوگرام داخل وریدی شایع‌ترین روش تصویربرداری برای ارزیابی اختلالات احتمالی دستگاه ادراری بود. از زمانی که سونوگرافی و سی تی اسکن کلیه‌ها توسعه یافته است، استفاده از آی وی پی کلیه کمتر شایع شده است.
با این حال، اوروگرافی ترشحی همچنان می‌تواند روش تشخیصی کمک‌کننده‌ای باشد، به‌ویژه برای:
- شناسایی برخی از اختلالات ساختاری دستگاه ادراری
- تشخیص سنگ‌های کلیوی
- ارائه اطلاعاتی درمورد انسداد مجاری ادراری
خطرات پیلوگرام داخل وریدی چیست
اوروگرافی دفعی در کل بی‌خطر است و عوارض آن نادر می‌باشد. مانند هر روش پزشکی دیگری، اوروگرافی داخل وریدی نیز خطر عوارضی مانند واکنش‌های آلرژیک دارد.
در برخی از افراد، تزریق ماده حاجب اشعه ایکس می‌تواند منجر به عوارض جانبی شود، مانند:
- احساس گرما یا گرگرفتگی
- طعم فلز در دهان
- تهوع
- خارش
- کهیر
واکنش‌های شدید به ماده حاجب به ندرت اتفاق می‌افتد، مانند:
- فشار خون بسیار پایین
- واکنش آلرژیک ناگهانی و عمومی در بدن که می‌تواند باعث مشکلات تنفسی و سایر علائم تهدیدکننده حیات شود (شوک آنافلاکتیک)
- ایست قلبی
برخی از افراد نسبت به سایرین بیشتر مستعد واکنش به ماده حاجب هستند. برخی از عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه واکنش‌های آلرژیک (مانند تب یونجه، آسم یا کهیر)
- نارسایی احتقانی قلب
- دیابت
در این موارد، ممکن است قبل از انجام پیلوگرام داخل وریدی آنتی‌هیستامین یا استروئید به بیمار داده شود. این کار واکنش به ماده حاجب را کاهش می‌دهد. همچنین، استفاده از ماده حاجب غیریونی ممکن است خطر واکنش آلرژیک کمتری داشته باشد.
در طول اشعه ایکس، در معرض میزان اشعه کمی قرار خواهید گرفت. میزان اشعه‌ای که در طول پیلوگرام داخل وریدی دریافت می‌کنید، اندک است، بنابراین خطر هرگونه آسیب به سلول‌های بدن بسیار کم می‌باشد.
با این حال، اگر باردار هستید یا احتمال می‌دهید که باردار باشید، قبل از انجام اوروگرافی ترشحی به پزشک اطلاع دهید. اگرچه خطر برای جنین کم است ولی ممکن است پزشک توصیه کند که بهتر است صبر کنید یا از روش تصویربرداری دیگری استفاده کنید.
آمادگی برای اوروگرافی ترشحی
قبل از انجام پیلوگرام داخل وریدی موارد زیر را به پزشک‌تان اطلاع دهید:
- داشتن هرگونه آلرژی به خصوص آلرژی به ید
- باردار بودن یا شک به بارداری
- سابقه واکنش شدید به ماده حاجب اشعه ایکس
ممکن است لازم باشد مدت معینی قبل از انجام آی وی پی کلیه از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. همچنین ممکن است پزشک توصیه کند که عصر قبل اوروگرافی دفعی ملین مصرف کنید.
قبل از انجام پیلوگرام داخل وریدی پزشک اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
- سوالاتی درمورد سوابق پزشکی می‌پرسد.
- فشارخون، ضربان قلب و دمای بدن را بررسی می‌کند.
- از شما می‌خواهد لباس بیمارستانی بپوشید و جواهرات، عینک و هرگونه اشیای فلزی را که ممکن است تصویر اشعه ایکس را تار و نامشخص کند، دربیاورید.
- از بازو رگ‌گیری می‌کند تا ماده حاجب تزریق شود.
- از شما می‌خواهد که مثانه‌تان را خالی کنید.
روش انجام IVP
برای پیلوگرام داخل وریدی رو به پشت روی تخت معاینه دراز می‌کشید. دستگاه اشعه ایکس معمولا به میز متصل است و تقویت‌کننده تصویر اشعه ایکس -بخشی از دستگاه که تصاویر را بدست می‌آورد- بالای شکم قرار می‌گیرد. بعد از اینکه به راحتی و درست روی تخت معاینه قرار گرفتید، اوروگرافی ترشحی به شیوه زیر انجام می‌گیرد:
- تصویر اشعه ایکس قبل از تزریق ماده حاجب گرفته می‌شود.
- ماده حاجب از طریق خط داخل وریدی تزریق می‌شود.
- تصاویر اشعه ایکس با فواصل زمانی که ماده حاجب از کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه عبور می‌کند، گرفته می‌شوند.
- ممکن است از شما خواسته شود که دوباره مثانه‌تان را خالی کنید.
- سپس به تخت معاینه برمی‌گردید و تصاویر اشعه ایکس مثانه خالی گرفته می‌شود.
بعد از اتمام پیلوگرام داخل وریدی ، خط داخل وریدی از بازویتان خارج می‌شود و به فعالیت‌های عادی خود بازمی‌گردید.
نتیجه پیلوگرام داخل وریدی
رادیولوژیست تصاویر اشعه ایکس اوروگرافی ترشحی را بررسی و تفسیر می‌کند و گزارش را به پزشک‌تان می‌فرستد.
