آزمایش خون bun اطلاعات مهمی را در مورد نحوه‌ی عملکرد کلیه‌ها و کبد در اختیار ما قرار می‌دهد. آزمایش خون bun نشان می‌دهد که چه مقدار نیتروژن اوره در خون وجود دارد؟ در این مقاله، در مورد دلایل انجام این آزمایش، نحوه‌ی آمادگی برای آزمایش و نتایج آن صحبت خواهیم کرد.
ابتدا بررسی خواهیم کرد که بدن ما چگونه از شر نیتروژن اوره خلاص می‌شود و آن را پاکسازی می‌کند؟!
- کبد ما پس از تجزیه‌ی پروتئین‌های مورد استفاده سلول‌ها، آمونیاک (حاوی نیتروژن) تولید می‌کند.
- نیتروژن با سایر عناصر، از جمله کربن، هیدروژن و اکسیژن ترکیب می‌شود تا اوره را تولید کند. اوره یک ترکیب شیمیایی زاید است.
- اوره از طریق جریان خون، از کبد به کلیه‌های ما منتقل می‌شود.
- کلیه‌های سالم، اوره و سایر محصولات زاید را از خون دفع می‌کنند.
- محصولات زاید تصفیه شده توسط کلیه، از طریق ادرار از بدن ما خارج می‌شود.
آزمایش خون bun نشان می‌دهد که آیا سطح نیتروژن اوره خون بالاتر از حد نرمال است یا خیر؟ به عبارتی آیا کلیه‌ها و کبد به درستی کار خود را انجام می‌دهند یا خیر؟!
چرا آزمایش نیتروژن اوره خون انجام می‌شود؟
در موارد زیر ممکن است نیاز به آزمایش نیتروژن اوره خون داشته باشیم:
- اگر پزشک به آسیب کلیوی شک کند
- در صورتی که نیاز باشد عملکرد کلیوی ما مورد ارزیابی قرار گیرد
- در صورتی که نیاز باشد اثربخشی درمان دیالیز در طی دریافت همودیالیز یا دیالیز صفاقی بررسی شود
- برای کمک به تشخیص بیماری‌های دیگر از قبیل آسیب کبدی، انسداد مجاری ادراری، نارسایی احتقانی قلب یا خونریزی دستگاه گوارش؛ البته یک آزمایش خون bun غیر طبیعی، به تنهایی نمی‌تواند وجود هیچ یک از این بیماری‌ها را تایید کند.
در صورتی که نارسایی کلیوی مشکل اصلی باشد، در حین انجام آزمایش نیتروژن اوره خون، سطح کرآتینین خون نیز اندازه گیری می‌شود. کرآتینین یک محصول زاید است که کلیه‌های سالم آن را از طریق ادرار از خون دفع می‌کنند. سطح بالای کرآتینین در خون می‌تواند نشانه‌ای از آسیب کلیوی باشد.
هم‌چنین پزشک ممکن است بررسی کند که کلیه‌ها تا چه حد قادر به دفع مواد زاید از خون هستند. برای این منظور، پزشک از ما یک نمونه‌ی خون می‌گیرد تا سرعت فیلتراسیون گلومرولی (GFR) را محاسبه کند. GFR معیاری برای تخمین زدن درصد عملکرد کلیوی است.
چگونه برای آزمایش خون bun آماده شویم؟
اگر هدف از آزمایش خون، فقط اندازه گیری نیتروژن اوره خون باشد، نیازی به ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست. ولی اگر هدف از آزمایش خون، اندازه گیری پارامترهای بیشتری باشد، ممکن است نیاز باشد که از چند ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باشیم. در این باره، پزشک به ما دستورالعمل‌های خاص را ارائه خواهد کرد.
در حین آزمایش نیتروژن اوره خون، یکی از افراد کادر درمان از طریق وارد کردن سوزن به یکی از وریدهای بازو، نمونه‌ی خون را تهیه می‌کند. نمونه‌ی خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. بلافاصله پس از انجام آزمایش، می‌توانیم فعالیت‌های روزمره‌ی خود را انجام دهیم.
چه خطراتی در حین آزمایش خون bun ممکن است رخ دهد؟
در صورت ابتلا به اختلالات خونی یا مصرف داروهای خاصی مثل رقیق کننده‌های خون، باید موضوع را با پزشک در میان بگذاریم؛ زیرا در این صورت ممکن است بیش از حد مورد انتظار، دچار خونریزی در حین انجام آزمایش شویم.
عوارض جانبی مرتبط با آزمایش خون bun عبارت اند از:
- خونریزی در محل ورود سوزن
- کبودی در محل ورود سوزن
- تجمع خون در زیر پوست
- عفونت در محل ورود سوزن
در موارد نادر، فرد ممکن است پس از گرفتن خون، دچار گیجی یا غش کردن شود. در صورت تجربه‌ی عوارض جانبی غیر منتظره یا طولانی مدت پس از انجام آزمایش، باید موضوع را با پزشک در میان بگذاریم.
نتایج آزمایش نیتروژن اوره خون چگونه است؟
نتایج آزمایش نیتروژن اوره خون در ایالات متحده بر حسب میلی‌گرم در دسی‌لیتر و در سطح بین الملل بر حسب میلی‌مول بر لیتر گزارش می‌شود. به طور کلی، محدوده‌ی ۷ تا ۲۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۲.۵ تا ۷.۱ میلی‌کول بر لیتر)، محدوده‌ی نرمال تلقی می‌شود.
ولی محدوده‌ی نرمال ممکن است بر حسب محدوده‌ی رفرنس آزمایشگاه مورد نظر و سن ما، متغیر باشد. باید از پزشک درخواست کنیم تا نتایج آزمایش ما را توصف کند.
سطح نیتروژن اوره با افزایش سن، افزایش می‌یابد. نوزادان نسبت به سایر افراد سطح کمتری از نیتروژن اوره خون را دارند و این مقدار در کودکان نیز متغیر است.
به طور کلی، مقادیر بالای نیتروژن اوره خون نشان دهنده‌ی این است که کلیه‌های ما به خوبی کار نمی‌کنند. ولی افزایش سطح نیتروژن اوره خون، ممکن است به دلایل زیر نیز باشد:
- انسداد مجاری ادراری
- نارسایی احتقانی قلب یا تجربه‌ی حمله قلبی
- خونریزی دستگاه گوارش
- کم آبی بدن که می‌تواند نتیجه‌ی نوشیدن مقادیر کم آب یا دلایل دیگر باشد
- شوک
- سوختگی‌های شدید
- مصرف داروهای خاص؛ از جمله برخی آنتی بیوتیک‌ها
- رژیم پر پروتئین
اگر آسیب کلیوی مشکل اصلی است، بهتر است از پزشک بپرسیم که چه عواملی منجر به این آسیب شده است و ما چه اقداماتی می‌توانیم برای کنترل این عوامل انجام دهیم.
