اپاندیموما در واقع توده‌های سرطانی هستند که می‌توانند در مغز یا دیگر جاهای نخاع، مانند گردن و نواحی فوقانی پشت، رشد کنند. تشکیل این توده سرطانی ابتدا از سلول‌های اپاندیم واقع در کانال مرکزی نخاع و نیز بطن‌های مغزی که حاوی مایع CSF هستند شروع می‌شود.
برخلاف سرطان‌های دیگر، اپاندیموما معمولا به دیگر نقاط بدن انتشار پیدا نمی‌کند. اما سلول‌های سرطانی ممکن نواحی بیشتری از مغز و نخاع را درگیر کنند. در کودکان احتمال بازگشت و عود مجدد سرطان پس از درمان وجود دارد.
اگر اطلاع یافتید که شما یا فرزندتان مبتلا به تومور اپاندیموما هستید، چیزهای زیادی است که باید در مورد آن بدانید. مطمئنا سوالاتی زیادی در مورد نحوه درمان و چگونگی کنترل عواطفی که به سراغتان می‌آیند خواهید داشت که پزشک می‌تواند به آن‌ها پاسخ دهد.
بسته به این که توده اپاندیموما در کدام ناحیه مغز یا نخاع واقع شده‌باشد، درمان اپاندیموما شامل گزینه‌های مقابل می‌شود؛ عمل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی (رادیوتراپی). اما بسیار مهم است که در این میان سلامت روان خود را نیز فراموش نکنید. در این زمینه می‌توانید از خانواده، دوستان و گروه‌های مخصوصی از تیم‌های همایتی، کمک عاطفی لازم را دریافت کنید.
علائم اپاندیموما
در بیشتر موارد مربوط این نوع سرطان، توده اپاندیموما در ابتدا بسیار کوچک بوده و به آرامی رشد می‌کند در نتیجه در اوایل بیماری ممکن است هیچ نشانه‌ای از آن احساس نکنید.
هنگامی که علائم آن خود را نشان می‌دهند، با توجه به اینکه توده کدام قسمت را درگیر کرده باشد نشانه‌های متفاوتی تجربه خواهید کرد.
اگر تومور اپاندیموما در مغز باشد علائم آن به شکل زیر خواهد بود:
- احساس تشنج یا سردردهای مکرر
- حالت تهوع و استفراغ
- از دست دادن تعادل
- تاری دید
- احساس گیجی و تحریک پذیری
در صورتی که اپاندیموما در ستون ففرات (نخاع) باشد علائم به شرح زیر خواهند بود:
- سفتی و درد عضلانی در عضلات گردن و پشت
- ضعف و بی حسی در دست‌ها یا پاها
- دشواری دفع ادرار
- مشکلات جنسی
در صورتی که نوزاد شما دارای اپاندیموما باشد ، از جمله اولین علائمی که مشاهده خواهید کرد، بزرگی اندازه سر بیش از حد نرمال است.
علت تومور اپاندیموما
علت اصلی بروز اپاندیموما هنوز نامشخص است. اما داشته‌ها نشان می‌دهند که احتمال بروز این نوع تومور در افراد مبتلا به بیماری نوروفیبروماتوز نوع ۲ بیشتر از سایر افراد است.
زنان و مردان از احتمال یکسانی برای ابتلا به اپاندیموما برخوردارند. شانس بروز این بیماری در بزرگسالان بین سنین ۴۰ الی ۷۰ بیشتر بوده و در کودکان نیز ۳۰٪ مبتلایان زیر ۳ سال می‌باشند.
انواع اپاندیموما
یکی از مهم ترین اقدامات پزشک در زمینه تشخیص، تایین نوع تومور اپاندیموما می‌باشد. آنچه باید در مورد تومورتان تایین شود ابتدا مرحله (گرید) و سپس زیرگونه (ساب تایپ) متعلق به هر گرید است. بر اساس محل شروع سرطان و سرعت رشد آن ، اپاندیموما را در ۴ نوع یا مرحله، طبقه بندی می‌کنند:
گرید یک؛ ساب اپاندیموم. این نوع از تومور معمولا در نزدیکی یکی از بطن‌های مغزی ظاهر می‌شود و پیشرفت آن کند می‌باشد. این مرحله معمولا در افراد سالخورده و مردان میانسال دیده می‌شود.
گرید یک؛ میکسوپاپیلاری اپاندیموم. این نوع معمولا در سنین پایین‌تر بین افراد میانسال و در نخاع رخ می‌دهد و رشد آن آهسته می‌باشد.
گرید دو؛ اپاندیموم. شایع‌ترین نوع اپاندیموما بوده و معمولا در مغز فرد بیمار ظاهر می‌شود.
گرید سه؛ اپاندیموم اناپلاستیک. نوع اناپلاستیک تقریبا در همیشه در مغز و جمجعه ظاهر می‌شود و سرعت پیشرفت آن از سایر انواع اپاندیموماها بیشتر است.
در اکثر موارد ابتلا به اپاندیموما در کودکان تومور در نزدیکی قاعده مغز رشد می‌کنند. این در حالیست که اپاندیمومای مربوط به نخاع معمولا افراد بالای ۱۲ سال را درگیر می‌کند.
تشخیص اپاندیموما
تست‌های زیر برای تشخیص ابتلای بیمار به اپاندیموما استفاده می‌شود:
- معاینه فیزیکی. پزشک می‌تواند با معاینه فیزیکی بدن و نیز بررسی وضعیت سلامت و تاریخچه پزشکی شما به وجود چنین بیماری پی ببرد.
- تست‌های نورولوژیکی. پزشک از شما خواهد خواست تا حرکاتی مانند راه رفتن و … را انجام دهید تا بر اساس آن نحوه کارکرد مغز، اعصاب و نخاع را بررسی کند.
- آزمایش MRI . این آزمایش می‌تواند تصویر ارگان‌های داخلی شما را با جزئیات بیشتری در اختیار پزشک قرار دهد. در این روش می‌توان ابتدا ماده‌ای رنگی را به بیمار تزریق کرد تا با تجمع این مایع در اطراف تومور تصویر واضح‌تر از آن ارائه شود.
- نمونه برداری از CSF . در حالی که شما به پهلو دراز کشیده‌اید، پزشک با استفاده از یک سوزن مقداری از مایع مغزی نخاعی را از ناحیه نخاع خارج می‌کند. این مایع جمع‌آوری شده توسط تکنسین‌های آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا نشانه‌های وجود یک تومور آنالیز شود.
- بیوپسی. تنها راهی که بتوانیم مطمئن شویم که آیا تومور موجود در سر اپاندیموما است یا خیر، بررسی دقیق سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ می‌باشد. این روش معمولا حین عمل جراحی صورت می‌پذیرد. طی بررسی میکروسکوپیک بیوپسی می‌توان گرید و نوع تومور را نیز تایین کرد.
درمان اپاندیموما
برای تایین دقیق روش درمانی شما، یک تیم پزشکی شامل یک اونکولوژیست، جراح مغز و اعصاب و نورولوژیست باهم همکاری خواهند کرد. مواردی که در روش درمانی تاثیرگذارند عبارتند از سن بیمار، محل قرارگیری تومور ، گرید آن و عوارض جانبی. گزینه هایی که برای درمان اپاندیموما وجود دارند به شرح زیر می‌باشند:
- نظارت: به علت پیشروی آرام کثر انواع اپاندیموماها، در صورت که هیچ علائمی در شما بروز نکند، پس درمانی نیز در کار نخواهد بود. در عوض پزشک با تحت نظر گرفتن علائمتان و نیز آزمایش‌های سالانه MRI شرایط شما را پیگیری خواهد کرد.
- جراحی: در صورتی که اندازه تومور بزرگ باشد و باعث بروز علائم شود، پزشک جراحی را به عنوان یک راه مناسب پیشنهاد خواهد کرد. پزشک ابتدا برش‌های کوچکی در ستون فقرات ایجاد خواهد کرد تا با استفاده از ابزارهای ظریفی توده را بردارد. برای جراحی تومورهای مغزی نیز ابتدا با برداشتن بخش‌هایی از جمجمه به مغز دسترسی پیدا می کند و قسمت‌هایی از بافت مغزی را برمی‌دارد. سپس سلول‌های جمع‌آوری شده را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. در صورتی که سلول‌های سرطانی مشاهده شود، طی همان فرآیند سلول‌های سرطانی بیشتری از مغز برداشته و حذف می‌شوند. در اغلب مواقع پاک سازی سلول‌های سرطانی از مغز بسیار تمیز انجام می‌شود و فرد هیچ عارضه جانبی را تجربه نمی‌کند. اما با این حال پس از اتمام جراحی نخاع ممکن است احساس بی‌حسی در پاها داشته باشید. همچنین برای بررسی اینکه آیا خارج سازی تومور به طور کامل انجام گرفته یا نه به یک MRI مجدد نیاز خواهید داست. در صورتی که بخشی از توده اپاندیموما هنوز در نخاع باقی مانده باشد، عمل جراحی دومرتبه تکرار خواهد شد.
- رادیوتراپی یا شیمی درمانی: حتی در صورتی که ارج سازی توده اپاندیموما به طور کامل و با موفقیت انجام گرفته باشد، برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده در مغز به شیمی درمانی نیاز خواهید داشت. البته باید در نظر داشت که انجام پرتودرمانی برای کودکان زیر سه سال بسیار پرخطر می‌باشد زیرا روند رشد و تکامل را برای کودکان دچار مشکل می‌کند. بهترین راه‌های درمانی برای کودکان را می توانید از پزشک جویا شوید.
- داروهای هدفدار یا تارگت تراپی: داروهای خاصی اخیرا مورد استفاده قرار می‌گیرند که می‌توانند سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار داده و از بین ببرند. این روش نسبت به روش های دیگر کم‌خطر تر بوده و به سلول‌های سالم مغزی آسیب زیادی وارد نمی‌کند.
هرکدام از شما یا فرزندانتان که تحت درمان هستید می‌توانید از نزدیکانتان در این راه کمک بگیرید. مدد و راهنمایی‌های این افراد می‌تواند شما را در کنترل نوسانات عاطفی حین درمان یاری کند. همچنین مشاوره گرفتن از یک تراپیست و روانشناس نیز راه خوبی به نظر می‌رسد.
چشم انداز بیماری
براساس نوع درمانی که پیاده می‌شود، عوارض بیماری و درمان می‌تواند بلند مدت باشد. عوارض اپاندیموما می‌تواند فیزیکی (سردرد و خستگی) یا عاطفی (افسردگی) باشد. در کودکان مشکلات ناشی از آن تنها به موارد گفته شده محدود نمی‌شود و می‌تواند شامل تاخیر در یادگیری و رشد نیز بشود.
بیشتر افراد مبتلا به اپاندیموما که مورد درمان قرار می‌گیرند تا مدت ۵ سال (یا بیشتر) زنده می‌مانند. البته آمار مربوط به سرطان‌های افراد زیر ۱۹ سال اعداد کوچک‌تری را نشان می‌دهد.
عود مجدد تومور اپاندیموما خصوصا در کودکان می‌تواند اتفاق بیفتد. در صورتی که تومور دومرتبه برگردد، معمولا در همان نقطه سابق خواهد بود. در نتیجه بهتر است با انجام چک آپ های مکرر پس از درمان از سلامت کودک خود مطمئن شوید.
