دیس پپسی فانکشنال یا سوء هاضمه عملکردی، اصطلاحی برای عود نشانه‌ها و علائم سوء هاضمه است که دلیل مشخصی ندارد. به سوء هاضمه عملکردی همچنین درد معده غیر الکلی یا سوء هاضمه غیرخونی نیز گفته می‌شود.
سوء هاضمه عملکردی شایع است و می‌تواند ماندگار باشد. این بیماری می‌تواند باعث علائم و نشانه‌هایی شود که شبیه درد یا ناراحتی ناشی از زخم در قسمت بالای شکم شماست که اغلب همراه با نفخ و حالت تهوع است.
علائم دیس پپسی فانکشنال
علائم و نشانه‌های سوء هاضمه عملکردی شامل موارد زیر است:
- احساس سوزش یا ناراحتی در قسمت بالای شکم یا پایین قفسه سینه، که گاهی توسط غذا یا آنتی اسیدها تسکین می‌یابد.
- نفخ
- خروج باد شکم
- احساس سیری زودرس هنگام غذا خوردن
- حالت تهوع
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر نشانه‌ها و علائمی مداوم دارید که باعث نگرانیتان می‌شود با پزشک خود ملاقات کنید.
در صورت تجربه موارد زیر، فوریت‌های پزشکی را خبر کنید:
- استفراغ خونی
- مدفوع تیره
- تنگی نفس
- دردی که به فک، گردن یا بازوی شما کشیده می‌شود
- کاهش وزن غیرعادی
علل سوء هاضمه عملکردی
هنوز مشخص نیست که چه عواملی باعث دیس پپسی فانکشنال می‌شود. پزشکان این بیماری را یک اختلال عملکردی می‌دانند، به این معنی که مشخص نشده است که آیا ناشی از یک بیماری خاص یا اختلال قابل تشخیص است.
عوامل خطر
عواملی که می توانند خطر سوء هاضمه عملکردی را افزایش دهند عبارتند از:
- مونث بودن
- سن بالاتر
- استفاده از برخی از داروهای ضد درد مانند آسپیرین و ایبوپروفن که می‌توانند باعث مشکلات معده شوند.
- سیگار کشیدن
- اضطراب یا افسردگی
- سابقه سوء استفاده جسمی یا جنسی در دوران کودکی
تشخیص دیس پپسی فانکشنال
پزشک به احتمال زیاد علائم و نشانه‌های شما را بررسی کرده و معاینه جسمی انجام می‌دهد. تعدادی از آزمایشات تشخیصی ممکن است به پزشک کمک کند تا علت ناراحتی شما را تعیین نموده و سایر اختلالات ایجاد کننده علائم مشابه را نیز رد کند که شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون. آزمایش خون ممکن است به رد سایر بیماری‌هایی که می‌توانند علائمی شبیه به سوء هاضمه عملکردی داشته باشند، کمک کند.
- آزمایش باکتری. پزشک ممکن است یک آزمایش را برای جستجوی نوعی باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری) توصیه کند که می‌تواند مشکلات معده ایجاد کند. برای آزمایش H.پیلوری ممکن است از خون، مدفوع یا حتی تنفس نمونه‌برداری شود.
- بررسی محدوده‌ای از دستگاه گوارش. ابزاری نازک، انعطاف پذیر و سبک (آندوسکوپ) از گلو وارد می‌شود تا پزشک بتواند مری، معده و قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر یا دوازدهه) را مشاهده کند. این کار همچنین به پزشک اجازه می‌دهد تا قسمتهای کوچکی از بافت اثنی عشر را جمع کند تا التهاب را بررسی نماید.
درمان سوء هاضمه عملکردی
سوء هاضمه فانکشنال که طولانی‌مدت است و با تغییر در شیوه زندگی کنترل نمی‌شود ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. نوع درمانی که دریافت می‌کنید به علائم و نشانه‌های شما بستگی دارد. درمان ممکن است شامل ترکیب داروها با رفتاردرمانی باشد.
داروها
داروهایی که ممکن است در مدیریت علائم سوء هاضمه عملکردی کمک کنند عبارتند از:
- داروهای بدون نسخه ضد نفخ. داروهایی که حاوی ماده سمیزیکون هستند با کاهش گاز روده می‌توانند کمی تسکین دهند. نمونه هایی از داروهای تسکین دهنده گاز عبارتند از: Mylanta و Gas-X.
- داروهایی برای کاهش تولید اسید. این داروها به عنوان مهارکننده‌های گیرنده H-2 نامیده می‌شوند و بدون نسخه از آنها استفاده می‌شوند و شامل سایمتیدین، فاموتیدین و هیداتیدین هستند. نسخه‌های قوی‌تر این داروها به صورت نسخه در دسترس هستند.
- داروهایی که پمپ‌های اسید را مسدود می‌کنند. مهارکننده‌های پمپ پروتون، پمپ‌های اسید موجود در سلول‌های ترشح‌کننده اسید معده را خاموش می‌کنند. مهار کننده‌های پمپ پروتون با مسدود کردن عملکرد این پمپ های کوچک، اسید را کاهش می‌دهند.
مهارکننده‌های پمپ پروتون بدون نسخه شامل لانسوپرازول، امپرازول و اسوپرمازول هستند. سایر مهارکننده‌های پمپ پروتون نیز با نسخه پزشک در دسترس هستند.
- دارو برای تقویت اسفنکتر مری. عوامل پروكینتیك به تخلیه سریعتر معده کمک می‌كنند و ممكن است به محكم تر كردن دریچه بین معده و مری كمك كنند و احتمال ناراحتی فوقانی شکم را كاهش می‌دهد.
- داروهایی برای افزایش میزان تخلیه معده. پزشک ممکن است در صورت تشخیص تأخیر در خالی شدن معده، داروی متوکلوپرامید را تجویز کند، اما این دارو برای همه مؤثر نیست و ممکن است عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشد.
- داروهای ضد افسردگی با دوز کم. داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و داروهای شناخته شده به عنوان مهار کننده‌های انتخاب مجدد سروتونین (SSRI) که با دوز کم مصرف می‌شوند، ممکن است به مهار فعالیت نورون‌هایی که درد روده را کنترل می‌کنند، کمک کنند.
- آنتی بیوتیک ها. اگر آزمایش‌ها نشان دهند که یک باکتری ایجاد کننده زخم مشترک به نام H. pylori در معده شما وجود دارد، پزشک شما ممکن است مصرف آنتی بیوتیک‌ها را توصیه کند.
رفتار درمانی
کار با یک مشاور یا درمانگر ممکن است به از بین بردن نشانه‌ها و علائمی که توسط داروها بهبود نمی‌یابد، کمک کند. یک مشاور یا درمانگر می‌تواند تکنیک‌های آرام سازی را به شما یاد دهد که ممکن است در کنار آمدن با علائم و نشانه‌ها کمک کند. همچنین ممکن است راه‌هایی برای کاهش استرس در زندگی بیاموزید تا از عود دیس پپسی فانکشنال پیشگیری کنید.
سبک زندگی و داروهای خانگی
پزشک ممکن است تغییرات شیوه زندگی را برای کمک به شما در کنترل سوء هاضمه فانکشنال توصیه کند.
در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد کنید
تغییر در رژیم غذایی و نحوه غذا خوردن ممکن است به کنترل علائم و نشانه‌های شما کمک کند. سعی کنید:
- وعده های غذایی بیشتر با حجم غذای کمتر بخورید. داشتن معده خالی بعضی اوقات می‌تواند باعث سوء هاضمه عملکردی شود.نبود چیزی به جز اسید معده ممکن است باعث بیماری شود. سعی کنید یک میان وعده کوچک مانند یک کراکر یا یک تکه میوه بخورید.
- از حذف وعده‌های غذایی خودداری کنید. از خوردن غذای زیاد و پرخوری خودداری کنید. بیشتر اوقات وعده‌های غذایی کوچکتر بخورید.
- از مصرف غذاهای محرک خودداری کنید. بعضی از غذاها مانند غذاهای چرب و تند، نوشیدنی‌های گازدار، کافئین و الکل ممکن است سوء هاضمه عملکردی ایجاد کنند.
- غذای خود را به آرامی و کامل بجوید. برای وعده‌های غذایی زمان کافی درنظر بگیرید و بدون عجله میل نمایید.
استرس را در زندگی روزمره کاهش دهید
تکنیک‌های کاهش استرس ممکن است به شما در کنترل علائم و نشانه‌ها کمک کند. برای کاهش استرس، وقت خود را صرف انجام کارهایی کنید که از آن لذت می‌برید، مانند سرگرمی یا ورزش. درمان‌های تسکین‌دهنده روح یا یوگا نیز ممکن است کمک کند.
درمان‌های جایگزین
افراد مبتلا به سوء هاضمه عملکردی معمولاً برای کمک به مقابله با آن به سمت داروهای مکمل و جایگزین می‌روند. هیچ درمانی به عنوان مکمل یا جایگزین برای درمان سوء هاضمه عملکردی ثابت نشده است. اما در صورت استفاده به موازات مراقبت پزشک، این درمان‌های مکمل و جایگزین می‌تواند علائم و نشانه‌های شما را تسکین دهد.
اگر به درمان‌های مکمل و جایگزین علاقه دارید، با پزشک خود در مورد این موارد صحبت کنید:
- مکمل‌های گیاهی. داروهای گیاهی که ممکن است برای سوء هاضمه عملکردی فایده‌ای داشته باشد شامل ترکیبی از آنجلیکا، برگ نعناع، گیاه خردل دلقک، بابونه آلمانی، کاراوی، شیرین بیان، خارخاسک، سلاندین و برگ لیمو است. این مکمل‌ها ممکن است برخی از علائم سوء هاضمه عملکردی مانند پربودن و اسپاسم دستگاه گوارش را تسکین دهند.
عصاره برگ کنگر فرنگی ممکن است علائم دیگر سوء هاضمه عملکردی از جمله استفراغ، حالت تهوع و درد شکم را کاهش دهد.
- تکنیک‌های آرامش. فعالیت‌هایی که به شما در آرامش کمک می‌کند ممکن است به شما در کنترل و کنار آمدن با علائم کمک کند. سعی کنید مراقبت، یوگا یا فعالیت‌های دیگری را انجام دهید که ممکن است به کاهش سطح استرستان کمک کند.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
اگر علائمی دارید که نگران کننده هستند، با پزشک خانواده یا پزشک عمومی ملاقات کنید. اگر به سوء هاضمه عملکردی مشکوک باشد، ممکن است شما را به متخصص بیماری‌های گوارشی (فوق تخصص گوارش) ارجاع دهد.
چه کار می‌توانید انجام دهید
این گام‌ها را برای آماده شدن برای قرار ملاقات خود بردارید:
- از محدودیت های قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. سؤال کنید که قبل از ویزیت چه کارهایی باید انجام دهید، مانند محدود کردن رژیم غذایی.
- علائمی را که تجربه کرده‌اید بنویسید، از جمله مواردی که ممکن است برای شما غیرمرتبط به نظر برسد.
- اطلاعات شخصی اصلی، از جمله فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
- لیستی از تمام داروها و همچنین هر نوع ویتامین یا مکمل مصرف می‌کنید، تهیه کنید.
- در نظر بگیرید که یک عضو خانواده یا یک دوست را همراه خود داشته باشید، گاهی اوقات یادآوری تمام اطلاعات ارائه شده در هنگام قرار ملاقات می‌تواند دشوار باشد.
- سوالاتتان را برای پرسیدن از دکتر بنویسید.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سؤالات می‌تواند در استفاده بیشتر از زمان ویزیت به شما کمک کند. سوالات خود را از مهمترین تا کم اهمیت الویت‌بندی کنید.
برای سوء هاضمه عملکردی برخی از سؤال‌های اساسی که باید مطرح شود عبارتند از:
- چه چیزی ممکن است باعث ناراحتی معده شود؟
- دلایل احتمالی دیگر برای ناراحتی معده چیست؟
- به چه نوع تست‌هایی نیاز دارم؟
- آیا ناراحتی معده من احتمالاً موقتی یا مزمن است؟
- گزینه های درمان من چه هستند؟
- رویکرد اصلی که شما پیشنهاد می‌دهید چیست؟
- مشکلات دیگری دارم. چگونه می‌توانم به بهترین نحو آنها را با هم مدیریت کنم؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که باید دنبال کنم؟
- آیا باید یک متخصص را ببینم؟ هزینه چقدر است و بیمه آن را تأمین خواهد کرد؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که می‌توانم با خود ببرم؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
- آیا باید برای یک ویزیت بعدی برنامه ریزی کنم؟
علاوه بر سؤالاتی که شما آماده کرده اید، از پرسیدن سؤالات دیگری که در طول قرار ملاقات برای شما پیش می آید، دریغ نکنید.
از پزشک چه انتظاری دارید
پزشک شما احتمالاً تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخگویی به آنها ممکن است زمان بیشتری را برای پوشش سایر نکاتی که می خواهید به آنها بپردازید ، بپردازد. پزشک ممکن است بپرسد:
- از چه زمانی شروع به تجربه علائم کردید؟
- علائم شما مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- چه چیزی باعث بهبود یا تشدید علائمتان می‌شود؟
- آیا اخیرا وزن کم کرده‌اید؟
