تیروتوکسیکوز به معنی افزایش بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی در بدن است. داشتن این شرایط، نشان‌دهنده کاهش هورمون محرک تیروئید (TSH) در جریان خون است و در واقع غده هیپوفیز شما احساس می‌کند که بدن شما به اندازه «کافی» هورمون تیروئید دارد. اگر شما تیروتوکسیکوز هستید، ممکن است عصبی و حساس باشید؛ علت این امر آن است که سرعت عملکردی کل بدن شما بالا رفته است.
هایپرتیروئیدیسم نیز به معنی تیروئید بیش‌فعال است که شایع‌ترین علت تیروتوکسیکوز است و زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید شما مقدار زیادی هورمون تیروئیدی تولید می‌کند.
علائم و نشانه‌ها
تیروتوکسیکوز خفیف ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشد. علائم مرتبط با موارد شدید شامل:
- عصبی‌بودن
- حساسیت
- خستگی
- ضربان قلب بالا
- کاهش وزن
- بیخوابی
- ریزش مو
- نازک‌شدن پوست
- عدم تحمل گرما
- افزایش تعریق
- درد ماهیچه
- ضعف در بازو و ران
- افزایش حرکات مثانه
- کاهش جریان عادت ماهیانه
- حساسیت و التهاب چشم
علل تیروتوکسیکوز
بیماری گریوز (Grave’s Disease):
بیماری گریوز شایع‌ترین علت هایپرتیروئیدیسم و تیروتوکسیکوز است. در این بیماری سلول‌های سیستم ایمنی شما سلول‌های غده تیروئید را با عوامل خارجی مهاجم اشتباه می‌گیرند و با آنتی‌بادی‌ها به آن حمله می‌کنند. علت وقوع این اتفاق به طور واضح مشخص نیست ولی باعث می‌شود که غده تیروئید بزرگ شود و هورمون بیشتری تولید کند. این بیماری به صورت ارثی در خانواده‌ها وجود دارد و وقوع آن بستگی به ژن و سابقه خانوادگی شما دارد.
نودول:
رشد سلول‌های نودولی در تیروئید شما میتواند بر میزان هورمونی که غده تیروئید شما می‌سازد تاثیرگذار باشد. رشد منفرد یک نودول، آدنومای گره‌ای سمی (Toxic nodular adenoma) نامیده می‌شود، درحالی که در گواتر چندنودولی یا بیماری پلامر (Plummer’s Disease) چند نودول در تیروئید شما ایجاد شده است.
استرومای تخمدان:
یک نوع نادر تومور تخمدان است که عمدتا از جنس بافت تیروئید ساخته شده است. در بعضی موارد میتواند منجر به هایپرتیروئیدی شود.
تیروئیدیت یا التهاب تیروئید:
یک ویروس یا باکتری، بعضی داروهای خاص مثل لیتیوم، یا حتی خود سیستم ایمنی، میتواند موجب التهاب تیروئید شوند. این امر موجب افزایش آزادسازی هورمون به جریان خون می‌شود.
مکمل‌های تیروئیدی:
بعضی افراد به عنوان درمان، قرص هورمون‌های تیروئیدی مصرف می‌کنند. درصورت عدم استفاده صحیح از این قرص‌ها، ممکن است میزان هورمون خون شما بالا رود.
درمان
درمان تیروتوکسیکوز بستگی به سن شما، علت آن، شدت بیماری و دیگر بیماری‌های زمینه‌ای دارد. در صورت عدم درمان تیروتوکسیکوز میتواند عوارض جدی مثل اختلالات ریتم قلبی و پوکی استخوان بشود.
دارودرمانی
دو داروی ضدتیروئید برای درمان هایپرتیروئدیسم وجود دارد: متیمازول (Tapazole) و پروپیل‌تیوراسیل (PTU). این دو دارو جلوی تولید هورمون توسط سلول‌های تیروئید را می‌گیرند.
کلاس دارویی دیگری به نام بتا آدرنرژیک بلاکرها می‌توانند علائم هایپرتیروئیدی را کاهش دهند. البته این داروها سطح هورمون‌های تیروئيدی در خون را کاهش نمی‌دهند. داروهای این دسته شامل پروپرانولول (Propranolol)، آتنولول (Atenolol)، متوپرولول (Metoprolol) و نادولول (Nadolol) می‌شود. این دسته معمولا در ترکیب با دیگر داروهای تیروئیدی استفاده می‌شود.
ید رادیواکتیو
پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد که با آسیب موقتی به سلول‌های تیروئیدی، جلوی تولید بیش از حد هورمون را بگیرد. این کار با مصرف ید رادیواکتیو انجام می‌شود. ید رادیواکتیو یک ماده بی‌مزه و بی‌بو است که به صورت کپسول یا فرم‌های مایع بلعیده می‌شود؛ یک‌باره هضم شده و به جریان خون جذب می‌شود. سپس توسط سلول‌های تیروئیدی برداشته می‌شود. پس از چند هفته مصرف، غده تیروئید کوچک شده و میزان هورمون‌های تیروئیدی و هورمون محرک تیروئید در خون به حالت طبیعی خود باز می‌گردد. به علاوه ممکن است برای رسیدن به نتیجه دلخواه، یددرمانی برای بار دوم نیز انجام شود.
بیشتر بیمارانی که تحت یددرمانی قرار می‌گیرند، ممکن است به یک‌باره هایپوتیروئید شوند؛ زیرا تیروئید آن‌ها دیگر به اندازه کافی ید تولید نمی‌کند. این شرایط با مصرف روزانه هورمون جایگزین، قابل‌درمان است.
جراحی
ممکن است پزشک شما توصیه به برداشتن کل یا بخشی از تیروئید کند. اگر یک یا چند نودول در غده، بیش‌فعال باشند، می‌توانند تنها بخشی از تیروئید شما را خارج کنند. اما اگر گره‌های زیادی درگیر باشند یا کل غده تیروئید شما بیش‌فعال باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که بیشتر یا کل آن برداشته شود.
نکته مثبت این نوع درمان این است که بیماری پرکاری تیروئید و عوارض شدید ناشی از آن بسیار کنترل می‌شود. جراحی برای پرکاری تیروئید فقط در تعداد محدودی از بیماران انجام داده می‌شود. پزشک در مورد جوانب مثبت و منفی این روش درمانی و اینکه آیا بهترین گزینه برای شماست یا نه، با شما صحبت خواهد کرد.
جراحی تیروئید در اتاق عمل و با بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود. جراح یک برش نازک در جلوی گردن شما ایجاد می‌کند، معمولاً این کار را در امتداد یک چین طبیعی پوست شما انجام می‌دهد. سپس قسمت آسیب‌دیده غده شما را بر می‌دارد. جراحی برداشتن یک لوب از تیروئید، لوبکتومی نامیده می‌شود. بعضی‌اوقات قسمت مرکزی (isthmus) که دو لوب را به هم متصل می کند نیز برداشته می شود (isthmusectomy). جراحی برای برداشتن بیشتر غده شما تیروئیدکتومی ساب‌توتال است. جراحی برای برداشتن کل غده شما تیروئیدکتومی کامل نامیده می‌شود. در برخی موارد، پزشک تعیین می‌کند که چه مقدار از غده را در حین جراحی خارج کنید.
مدت زمان کل جراحی حدود یک و نیم ساعت است.
بعد از عمل ممکن است تا چندین هفته دچار گلودرد و گرفتگی صدا شوید که طبیعی است. اگر بیشتر غده شما برداشته شود، باید هر روز هورمونی که به طور طبیعی در بدن شما ساخته نمی‌شود را با دارو جایگزین کنید. پزشک همچنین در مورد معاینات منظم و آزمایش خون با شما صحبت خواهد کرد تا وضعیت شما را کنترل کند.
