اختلالات مزه فلزی
طعم فلزی در دهان نوعی اختلال چشایی است که در پزشکی به نام پاراژئوزیا شناخته میشود. این طعم ناخوشایند میتواند به طور ناگهانی یا طی زمان طولانی ایجاد شود.
برای درک اینکه چه چیزی باعث ایجاد طعم فلزی میشود، ابتدا باید نحوه عملکرد طعم را بفهمیم.
حس چشایی توسط جوانههای چشایی و نورونهای حسی بویایی کنترل میشود. نورونهای حسی بویایی مسئول حس بویایی هستند.
انتهای اعصاب، اطلاعات را از جوانههای چشایی و نورونهای حسی بویایی به مغز منتقل میکنند و در پی آن مزههای خاص شناسایی میشوند. بسیاری از موارد میتوانند این سیستم پیچیده را تحت تأثیر قرار دهند و به نوبه خود باعث ایجاد طعم فلزی در دهان شوند.
داروهای موثر در مزه فلز دهان
اختلال در چشایی یکی از عوارض جانبی رایج داروهای خاص است. این داروها عبارتند از:
- آنتیبیوتیکها مانند کلاریترومایسین (بیاکسین) یا مترونیدازول (Flagyl)
- داروهای فشار خون مانند کاپتوپریل (کاپوتن)
- داروهای گلوکوم، مانند متازولامید (نپتازان)
- داروهای پوکی استخوان
- شیمیدرمانی و پرتودرمانی
با توجه به انجمن سرطان آمریکا (ACS)، انواع خاصی از شیمیدرمانی و پرتودرمانی میتوانند مزه فلز ایجاد کنند. این عارضه جانبی را گاهی دهان شیمیایی مینامند.
مطالعات نشان میدهد که برخی از مکملهای ویتامین مانند ویتامین D یا منابع روی میتوانند از تحریف طعم در افرادی که تحت پرتودرمانی یا شیمیدرمانی قرار دارند جلوگیری کنند. بدین ترتیب برخی از کمبودهای ویتامین میتوانند در تحریف طعم نقش داشته باشند.
مشکلات سینوسی
حس چشایی با حس بویایی ارتباط نزدیک دارد. اگر حس بویایی مخدوش شود، میتواند بر حس چشایی نیز تأثیر بگذارد.
مسائل مربوط به سینوس دلیل اصلی ایجاد طعم فلزی در دهان است که میتوانند ناشی از عوامل زیر باشد:
- آلرژی
- سرماخوردگی
- عفونتهای سینوسی
- سایر عفونتهای دستگاه تنفس فوقانی
- اختلالات سیستم عصبی مرکزی (CNS)
سیستم عصبی مرکزی (CNS) پیامهایی، از جمله پیامهایی در مورد چشایی را به سایر قسمتهای بدن ارسال میکند. اختلال یا آسیب CNS، مانند سکته مغزی یا فلج بل، میتواند این پیامها را تحریف کند و در نتیجه منجر به اختلال در طعم و مزه شود.
بارداری
برخی از زنان باردار به خصوص در اوایل بارداری طعم فلزی را گزارش میکنند. علت آن ناشناخته است، اما برخی معتقدند که علت آن تغییرات هورمونها در اوایل بارداری است.
برخی دیگر به افزایش حس بویایی، علامتی که معمولاً با بارداری مرتبط است، به عنوان علت اشاره کردهاند.
حساسیت غذایی
طعم فلزی به عنوان علامت برخی از آلرژیهای غذایی شناخته میشود. اگر بعد از خوردن نوع خاصی از غذا مانند صدف یا آجیل درختی مانند بادام، گردو، پسته و بادام هندی، طعم تحریف شدهای را تجربه کنید، ممکن است به آلرژی غذایی دچار شوید.
اگر فکر میکنید این نوع آلرژی را دارید با پزشک خود صحبت کنید.
جراحی گوش میانی و لوله گوش
جراحی گوش میانی و لوله گوش اغلب به دلیل عفونتهای مزمن گوش یا اوتیت میانی انجام میشود.
گاهی اوقات، طناب صماخی، ساختاری نزدیک به گوش داخلی که طعم دو سوم پشت زبان را کنترل میکند، ممکن است در حین جراحی آسیب ببیند. همین میتواند باعث ایجاد طعم و مزه تحریف شده یا پاراژئوزی شود.
یک مطالعه موردی، بهبود قابل توجه طعم با مدیریت دارو را نشان داد.
بهداشت دهان و دندان ضعیف
بهداشت ضعیف دهان و دندان میتواند باعث اختلال عملکرد چشایی شود. تمیز کردن منظم دندانها و پر کردن حفرهها میتواند خطر ابتلا به اختلالات چشایی را کاهش دهد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
طعم فلزی دهان معمولاً پس از درمان علت اصلی از بین میرود، خصوصاً اگر علت آن موقتی باشد. در صورت ادامه طعم بد باید با پزشک خود تماس بگیرید.
پزشک اغلب شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع میدهد.
یک متخصص گوش، حلق و بینی ممکن است برای کمک به تعیین علت و میزان اختلال چشایی، آزمایش چشایی انجام دهد. آزمایشهای چشایی پاسخ فرد به مواد شیمیایی مختلف را اندازه گیری میکند. پزشک همچنین ممکن است تصویربرداری از سینوسها را تجویز کند.
از بین رفتن حس چشایی میتواند یک مسئله جدی باشد. طعم و مزه برای شناسایی غذاهای خراب مهم است. همچنین کمک میکند بعد از غذا احساس سیری کنید. طعم تحریف شده میتواند منجر به سوءتغذیه، کاهش وزن، افزایش وزن یا افسردگی شود.
برای کسانی مانند افراد دیابتی که باید به بعضی از رژیمهای غذایی پایبند باشند، طعم و مزه تحریف شده میتواند خوردن غذاهای مورد نیاز را به چالش بکشد. همچنین میتواند نشانه هشداردهنده برخی بیماریها از جمله پارکینسون یا آلزایمر باشد.
راههای جلوگیری از مزه فلز در دهان
برای جلوگیری از مزه فلز در دهان، اغلب کار زیادی نمیتوانید انجام دهید. اگر مسئله سینوسی باشد، باید برطرف شود. در صورت ایجاد تحریف چشایی در اثر مصرف دارویی، در مورد گزینههای جایگزین با پزشک خود صحبت کنید.
یافتن راههایی برای پوشاندن طعم فلزی ممکن است در حالی که منتظر از بین رفتن آن هستید، کمک کند. به خصوص اگر این امر ناشی از شیمیدرمانی، بارداری یا سایر درمانها یا بیماری های طولانی مدت باشد.
در اینجا چند روش وجود دارد که ممکن است تحریف چشایی را کاهش یا به طور موقت از بین ببرد:
- آدامسهای بدون قند بجوید.
- دندان های خود را بعد از غذا مسواک بزنید.
- به همراه غذا، ادویههای مختلف بخورید.
- از ظروف غیرفلزی استفاده کنید.
- آب زیاد بنوشید.
- از کشیدن سیگار خودداری کنید.
همچنین داروهایی وجود دارند که ممکن است بعد از ایجاد پاروسمیا (تحریف حس بویایی) یا جراحی گوش، طعم را بهبود ببخشند.