اولتراساوند کاروتید یا سونوگرافی اولتراساوند پروسه‌ای کم‌خطر و بدون درد است که از امواج صوتی برای بررسی جریان خون عبوری از سرخرگ‌های کاروتید استفاده می‌کند. دو سرخرگ کاروتید در هر طرف از گردن وجود دارند که جریان خون موردنیاز قلب را تأمین می‌کنند. اولتراساوند کاروتید تستی است که برای تشخیص بلوکه شدن یا نازک‌شدن این سرخرگ‌های استفاده می‌شود که این شرایط می‌تواند منجر به سکته‌ی مغزی شوند.
نتایج این تست برای تعیین روش درمانی جهت کاهش ریسک سکته‌ی مغزی استفاده می‌شوند.
چگونه انجام می‌شود؟
سونوگرافی کاروتید برای تشخیص رک‌های نازک یا مسدودشده‌ای که خطر سکته‌ی مغزی را در پی دارند، انجام می‌شود.
شریان‌های کاروتید معمولا به سبب تجمع پلاک‌های حاصل از چربی، کلسترول، کلسیم و یا موارد دیگر که در گردش خون موجودند، نازک می‌شوند. تشخیص زودهنگام این انسداد سبب کاهش ریسک سکته‌ی مغزی می‌شوند.
پزشک شما ممکن است در صورت حملات ایسکمیک موقتی یا TIA یا انواعی از سکته، سونوگرافی کاروتید را انجام دهد و یا در صورت مشاهده‌ی نشانه‌ها و شرایط زیر، تصمیم به تجویز این تست برای پیش گرفتن روش درمانی صحیح بگیرد.
- فشار خون بالا
- دیابت
- کلسترول بالا
- سابقه‌ی خانوادگی سکته‌های مغزی یا حملات قلبی
- بروز حملات ایسکمیک موقتی (TIA)
- شنیدن صداهای غیرطبیعی از شریان کاروتید با استفاده از استتوسکوپ
- بیماری عروق کرونری
برای مشاهده‌ی عروق مسدود یا نازک‌شده در سایر نواحی بدن، ممکن است به تست‌های دیگر نیاز داشته باشید، از قبیل:
- سونوگرافی شکمی. این تست برای بررسی شرایط پزشکی که عروق خونی و یا ارگان‌های حفره‌ی شکمی را تحت تأثیر قرار می‌دهند انجام می‌شود.
- تست شاخص اَنکِل-براکیال (Ankle-brachial index test). این تست برای اندازه‌گیری و مقایسه‌ی فشار خون بازو و قوزک پا استفاده می‌شود و می‌تواند کاهش فشار و انسداد عروق خونی در ناحیه‌ی پا را نشان دهد.
- تست استرس کاردیک (Cardiac stress test). چگونگی عملکرد و سلامت قلب را در حین استرس و فشار فیزیکی نشان می‌دهد؛ برای مثال در حین ورزش کردن. نتایج این تست می‌توانند جریان خون ضعیف به قلب را نشان دهند.
پزشک شما ممکن است برخی تصویربرداری‌ها را برای تشخیص بیماری‌های عروق کرونری نیاز داشته باشد.
موراد استفاده‌ی دیگر اولتراساوند کاروتید
دلایل دیگری برای انجام دادن این تست وجود دارند از جمله:
- سنجش جریان خون درون سرخرگ پس از جراحیِ خارج‌سازی پلاک‌ها (اندرترکتومی کاروتید)
- سنجش عملکرد استنت (stent)، لوله‌ای که برای بهبود جریان خون درون سرخرگ استفاده می‌شود
- مکان‌یابی توده‌های خون تجمع یافته (هماتوما) که مانع جریان خون می‌شوند
- شناسایی سایر مشکلاتی که باعث ایجاد مشکل در جریان خون می‌شوند
چگونه برای تست آماده شوید؟
برای ایجاد آمادگی، مراحل زیر را پیش از ملاقات خود با سونوگرافی انجام دهید:
- از روز و ساعت سونوگرافی اطمینان حاصل کنید
- پیراهن راحتی که یقه‌ی بازی دارد یا بدون یقه است بپوشید
- از پوشیدن گردن‌بند و گوشواره‌های بلند خودداری کنید
در صورتی که پزشکتان دستور خاصی نداده است، به انجام دادن کار دیگری برای آمادگی نیازی نیست.
چه چیزی انتظار می‌رود؟
تست اولتراساوند
تکنسین یا سونوگرافر، از وسیله‌ی دستگاهی کوچک و دستی که ترانسداکتور (transducer) نامیده می‌شود انجام می‌دهد که امواج صوتی را به سمت بدن می‌فرستد و بازتاب آن را از ارگان، بافت با سلول‌های خاصی جذب می‌کند.
کامپیوتری اِکوهای دریافتی را به یک تصویر زنده روی مانیتور تبدیل می‌کند. رادیولوژیست ممکن است از اولتراساوند داپلِر را استفاده کند که می‌تواند جریان خون درون سرخرگ را نشان دهد. در این روش میزان جریان خون به یک گراف تبدیل می‌شود.
یک اولتراساوند کاروتید معمولا در حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
در حین پروسه
معمولا فرد در حالت دراز کشیده قرار می‌گیرد و سونوگرافر موقعیت سر را برای راحتی بیشتر تعیین می‌کند.
سپس روی پوست ناحیه‌ی گردن، ژلی که سبب بهبود انتقال امواج صوتی می‌شود، اعمال می‌شود و ترانسداکتور روی پوست به آرامی حرکت داده می‌شود. در صورتی که احساس ناراحتی داشتید، به سونوگرافر اطلاع دهید.
نتایج
معمولا رادیولوژیستی نتایج تست شما را می‌بیند و گزارشی برای پزشک می‌نویسد. کاردیولوژیست یا نورولوژیست تصمیم می‌گیرد که اقدامی درمانی باید انجام شود یا نه. رادیولوژیست ممکن است شما را بلافاصله از نتایج با خبر کند. پزشک نیز توضیحات مربوط و اقدامات لازم را به شما توضیح خواهد داد.
در صورتی که نتایج، ریسک سکته را نشان دهند، بسته به شدت انسداد سرخرگ، پزشک ممکن است درمان‌های زیر را در پیش گیرد:
- در پیش گرفتن، رژیم غذایی سالم، شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های اشباع محدود
- ورزش منظم
- نگه‌داشتم وزن در طیف نرمال
- ترک سیگار و قرار نگرفتن در معرض دود آن
- تجویز داروهای کاهش کلسترول و فشار خون
- انجام دادن جراحی برای برداشتن پلاک‌های سرخرگ (اندارکتومی کاروتید)
- انجام دادن جراحی به منظور بازکردن و حمایت عروق کاروتید (آنژینوپلاستی و اِستِنینگ کاروتید)
در صورتی که پس از انجام دادن جراحی دیگر، پزشک از یک تست سونوگرافی به منظور فالوآپ استفاده کرده است، به منظور تعیین تاثیرگذاری درمان و نیاز به جراحی و درمان دیگر است.
تست‌های دیگر
در صورتی که نتایج سونوگرافی کاروتید واضح نباشد، پزشک به تصویربرداری‌های دیگری نیاز دارد، از جمله:
تست اسکن CTA: سری تست‌هایی که از اشعه‌ی X برای تصویرسازی دقیق از عروق درون بدن استفاده می‌کند. ممکن است تزریق ماده‌ای رنگی به درون ورید برای مشخص‌تر شدن عروق کاروتید نیاز باشد.
تصویر برداری MRI: تصویربرداری MRI از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر از بافت‌های نرم بدن استفاده می‌کند. یکی از شاخه‌های آن MRA است که به منظور نگاهی دقیق‌تر به درونِ عروق انجام می‌شود.
