چشایی، بویایی، بینایی، شنوایی، بساوایی و … آگاهی از جسم در فضا؟ بله، آدمی حداقل شش حس دارد. نتایج مطالعۀ جدیدی نشان میدهد که آخرین حس که به Proprioception (حس عمقی) نیز معروف است، ممکن است اساس ژنتیکی داشته باشد.
Proprioception در مفهوم آگاهی ذهن از وضعیت جسم در فضا است. هنگامی که پلیس از یک فرد مست میخواهد که با انگشتش نوک بینیاش را لمس کند در حقیقت در حال سنجش این حس در فرد مذکور است.
مطالعات پیشین که بر روی موشها انجام شده بودند به این نتیجه رسیدهاند که ژنی موسوم به PIEZO2 ممکن است در حس ششم نقش داشته باشد. ژن PIEZO2 مسئول بیان نوعی از پروتئینهای Mechanosensitive (حساس به حرکت) است. Mechanosensation (حساسیت به حرکت) مسئول توانایی درک فشار است، مانند وقتی که دوستتان با انگشتش به دستتان ضربه میزند. Mechanosensation نیز در حس ششم نقش دارد.
جهت درک تأثیرات این ژن در بدن انسان، محققان مؤسسۀ ملی سلامت (National Institute of Health) دو بیمار را شناسایی کردند که دارای جهشهای بسیار نادری در ژن PIEZO2 بودند. این بیماران همچنین از مشکلات مفصلی و کژپشتی (Scoliosis) رنج میبردند. در مطالعهای که بر روی این بیماران صورت گرفت، محققان از ایشان خواستند که چند آزمون مرتبط با حرکت و تعادل انجام دهند. در یکی از این آزمونها که از بیماران خواسته شد تا با چشمان بسته راه بروند، مشاهده شد که به سختی از عهدۀ این آزمون برآمدند. در مقایسه با افراد فاقد جهش در این ژن، این بیماران مشکلات بسیاری در زمینۀ چشمبسته راه رفتن داشتند.
در آزمونهای دیگر مشخص شد که این بیماران در همان وضعیت چشمبسته، هنگامی که محققان دست یا پایشان را در جهتی حرکت میدادند، در تشخیص این جهت مشکل داشتند. ایشان همچنین (در همان وضعیت چشمبسته) قادر به درک درست ارتعاشات دیاپازونی که بر پوستشان اعمال میشد، نبودند.
در یک آزمون دیگر، یکی از بیماران اعلام کرد که هنگام مالش برس بر روی بازویش حس سوزنسوزن شدن در پوستش داشت، در حالی که این برای افراد عادی عموماً حس خوشایندی القا میکند.
الکساندر چسلر (Alexander Chesler) یکی از محققان اصلی National Center for Complementary and Integrative Health و نویسندۀ اول این مقاله، در رابطه با نتیجه این مطالعه میگوید:
افرادی که در ژن PIEZO2 دچار جهش شدهاند نسبت به لمس کور هستند (به اصطلاح Touch-Blind هستند). ژن جهشیافته در بیمار طبعاً به درستی کار نمیکند و درنتیجه فرد قادر به شناسایی درست لمس و حرکت اندام نیست.
با توجه به این مطالعه، سایر قسمتهای سیستم عصبی حسی این بیماران کارکرد رضایتبخشی داشت و ایشان قادر به درک درد، خارش و دما بودند. علاوه بر این تواناییهای ذهنی و شناختی این بیماران مشابه آزمودنیهای کنترل بود.
مطالعات گذشته نشان داده بودند که ژن PIEZO2 با اختلالات عضلات اسکلتی ارتباط دارد. نتایج این مطالعۀ جدید نیز حاکی از آن است که این ژن برای رشد و نمو طبیعی ماهیچههای اسکلتی میتواند ضروری باشد. برداشت محتمل دیگری که میتوان از این یافته اتخاذ کرد این است که حس لمس و Proprioception در نمو سیستم اسکلتی دخالت دارد.