آیا پزشک برای شما سیستوسکوپی مثانه زنان یا مردان دستور داده ولی اطلاعی از پروسه‌ی انجام سیستوسکوپی در زنان ندارید؟ سیستوسکوپی فرآیندی است که امکان ارزیابی دیواره‌ی داخلی مثانه و میزراه را برای پزشک فراهم می‌کند. میزراه لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می‌کند. در این پروسه، لوله‌ای توخالی و مجهز به لنز تحت عنوان سیستوسکوپ به داخل میزراه وارد شده و به سمت مثانه پیش می‌رود. سیستوسکوپی ممکن است با استفاده از ژل بی‌حسی موضعی برای بیحس شدن میزراه در اتاق مخصوص یا به‌صورت سرپایی تحت بی‌حسی صورت گیرد؛ در مواردی نیز در بیمارستان متعاقب بیهوشی عمومی انجام می‌شود. نوع سیستوسکوپی مورداستفاده، سیستوسکوپی در زنان و سیستوسکوپی در بارداری به دلیل انجام آن بستگی دارد.
موارد استفاده سیستوسکوپی در زنان و مردان
سیستوسکوپی به‌منظور تشخیص، پایش و درمان بیماری‌های مثانه و میزراه مورداستفاده قرار می‌گیرد. پزشک معمولاً در موارد زیر، انجام این پروسه را پیشنهاد می‌کند:
- تشخیص علت علائم و نشانه‌های موجود: از جمله این علائم می‌توان به وجود خون در ادرار، بی‌اختیاری ادرار، فعالیت بیش از حد مثانه و احساس درد به‌هنگام دفع ادرار اشاره کرد. سیستوسکوپی مثانه زنان به تشخیص علت عفونت‌های مکرر ادراری نیز کمک می‌کند؛ اگرچه در حالت کلی، این پروسه در صورت وجود عفونت فعال انجام نمی‌گیرد.
دستگاه ادراری زنانه - تشخیص عوارض و بیماری‌های مربوط به مثانه: از جمله موارد علت انجام سیستوسکوپی در زنان و مردان می‌توان سرطان مثانه، سنگ‌های مثانه و عفونت مثانه (سیستیت) را نام برد.
- درمان عوارض و بیماری‌های مربوط به مثانه: در شرایط خاص هدایت ابزار مخصوص با هدف درمان از طریق سیستوسکوپ امکان‌پذیر است. به‌عنوان مثال، تومورهای بسیار کوچک مثانه را می‌توان طی سیستوسکوپی از بدن خارج کرد.
- تشخیص بزرگ‌شدگی پروستات: با سیستوسکوپی در مردان می‌توان باریک شدگی میزراه را در محل غده‌ی پروستات تشخیص داد. این امر بر بزرگ‌شدگی پروستات دلالت دارد (هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات).
هم‌زمان با سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان، ممکن است روش تشخیصی دیگری تحت عنوان یورتروسکوپی نیز برای بیمار انجام گیرد. در یورتروسکوپی از یک اسکوپ کوچک‌تر برای ارزیابی لوله‌های هدایت‌کننده‌‌ی ادرار از کلیه به مثانه به‌نام حالب استفاده می‌شود.
خطرات سیستوسکوپی در زنان و مردان
عوارض سیستوسکوپی شامل موارد زیر می‌باشد:
- عفونت: به‌ندرت حین سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان میکروب‌هایی وارد مجاری ادراری بیمار شده و موجب عفونت می‌شوند. برای پیش‌گیری از عفونت، پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی را در زمان قبل و بعد از پروسه تجویز می‌کند. سن، استعمال دخانیات و آناتومی غیرطبیعی دستگاه ادراری بیمار از عوامل خطر بروز عفونت متعاقب سیستوسکوپی می‌باشند.
- خون‌ریزی: پس از سیستوسکوپی در زنان و مردان ممکن است کمی خون در ادرار مشاهده شود. بروز خون‌ریزی جدی در اثر سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان، نادر است.
- درد: امکان دارد بیمار پس از پروسه، درد شکم و حین دفع ادرار، احساس سوزش داشته باشد. این علائم عموماً خفیف بوده و به‌تدریج کاهش می‌یابند.
علائم عوارض جدی سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان
در موارد زیر، بلافاصله با پزشک خود تماس برقرار کرده یا به اورژانس مراجعه کنید:
- ناتوانی در دفع ادرار پس از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان
- وجود خون قرمز روشن یا لخته‌های خونی غلیظ در ادرار
- درد شکمی شدید و حالت تهوع
- لرز
- تب بالای ۱۰۱.۴ درجه‌ی فارنهایت (۳۸.۵ درجه‌ی سانتی‌گراد)
- درد یا احساس سوزش حین دفع ادرار که بیش از دو روز ادامه یابد
آماده‌سازی برای سیستوسکوپی در زنان و مردان
موارد زیر معمولاً از بیمار خواسته می‌شود:
- مصرف آنتی‌بیوتیک: احتمالاً پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی را برای مصرف در زمان قبل و بعد از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان تجویز می‌کند؛ به‌خصوص اگر بدن بیمار در مقابله با عفونت‌ها ضعیف باشد.
- انتظار برای پر شدن کامل مثانه: پزشک قبل از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان، انجام تست ادرار را توصیه می‌کند. در این تست برای تهیه‌ی نمونه‌ی ادرار، مثانه‌ی بیمار باید کاملاً پر باشد.
- اقدامات لازم در ارتباط با بی‌حسی یا بیهوشی: توجه داشته باشید که در صورت تزریق مسکن وریدی (IV) یا بیهوشی عمومی پیش از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان، باید یکی از نزدیکان بیمار به‌عنوان همراه، برای انتقال او به منزل حضور داشته باشد.
- برای سیستوسکوپی در بارداری حتماً پیش از انجام روش پزشک خود را مطلع سازید.
انتظارات از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان
حین پروسه
سیستوسکوپی سرپایی ساده بین ۵ تا ۱۵ دقیقه به طول می‌انجامد. در صورت انجام پروسه تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی در بیمارستان، زمان موردنیاز ۱۵ تا ۳۰ دقیقه خواهد بود. پروسه‌ی سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان اغلب شامل مراحل زیر است:
- از بیمار خواسته می‌شود تا مثانه‌ی خود را تخلیه کرده و بر روی صفحه‌ای به‌پشت بخوابد؛ سپس باید پاهای خود را جمع کند. (با حالت نشستن بر روی زین)
- در برخی موارد، تجویز مسکّن یا بیهوشی انجام می‌گیرد. در صورت تزریق مسکّن بیمار حین سیستوسکوپی در زنان و مردان حالت خواب‌آلود داشته و با وجود هوشیاری، دردی احساس نمی‌کند. در شرایط بیهوشی عمومی، بیمار حین پروسه هوشیار نیست. در هر دو حالت مذکور، دارو به‌صورت وریدی از بازو تزریق می‌شود.
- پزشک سیستوسکوپ را وارد می‌کند. برای پیش‌گیری از احساس درد ناشی از ورود این وسیله، نوعی ژل بیحس کننده در ناحیه‌ی میزراه استعمال می‌گردد. پس از چند دقیقه انتظار برای تأثیر بی‌حسی، پزشک با دقت سیستوسکوپ را به میزراه بیمار وارد کرده و برای این منظور، از کوچک‌ترین اسکوپ ممکن استفاده می‌کند. اسکوپ‌های بزرگ‌تر معمولاً برای برداشت نمونه‌های بافتی یا وارد ساختن ابزار جراحی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- ارزیابی میزراه و مثانه توسط پزشک صورت می‌گیرد. سیستوسکوپ دارای لنزی در انتهای خود می‌باشد که مانند تلسکوپ، سطوح داخلی میزراه و مثانه را بزرگ‌نمایی می‌کند. برای نمایش تصاویر به حالت ویدئویی نیز ممکن است دوربین فیلم‌برداری خاصی بر روی لنز تعبیه شود.
- مثانه‌ی بیمار با نوعی محلول استریل پر می‌شود. این محلول باعث باد کردن مثانه شده و دید بهتری برای پزشک فراهم می‌کند. با پر شدن مثانه، احساس دفع ادرار به بیمار دست داده و با اتمام پروسه سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان، این امر میسر می‌گردد.
- ممکن است نمونه‌ی بافتی نیز برداشته شود. پزشک ممکن است برای تست آزمایشگاهی یا پروسه‌های مختلف دیگر، حین سیستوسکوپی از بافت مربوطه نمونه‌برداری کند.
پس از پروسه
در بسیاری از موارد، امکان بازگشت بیمار به فعالیت‌های روزانه پس از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان وجود دارد. در صورتی که سیستوسکوپی تحت بیهوشی یا بی‌حسی انجام گیرد، برای رفع کامل اثرات آن کمی استراحت موردنیاز خواهد بود. بیمار ممکن است عوارض جانبی هم‌چون موارد زیر را پس از سیستوسکوپی در زنان و مردان تجربه کند:
- خون‌ریزی از میزراه که ممکن است به صورت صورتی روشن در ادرار یا بر روی دستمال توالت دیده شود.
- احساس سوزش حین دفع ادرار
- تکرر ادرار تا دو روز بعد از سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان
با روش‌های زیر می‌توان تا حدی ناراحتی‌های ناشی از فرآیند را تسکین بخشید:
- قرار دادن کیسه‌ی حمام گرم و مرطوب بر روی مدخل میزراه برای تسکین درد و تکرار عمل در صورت نیاز.
- گرفتن دوش آب گرم. اگرچه ممکن است پزشک حمام کردن را برای بیمار منع کند. در ارتباط با نگرانی‌های موجود از پزشک خود سؤال کنید.
- نوشیدن آب. تخلیه‌ی مکرر مثانه باعث کاهش احساس سوزش می‌شود. بهتر است بیمار تا دوساعت پس از سیستوسکوپی در زنان و مردان، در هر ساعت ۱۶ اونس (نیم لیتر) آب بنوشد.
در صورت احساس نگرانی‌های خاص، با پزشک خود تماس بگیرید.
نتایج سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان
معمولاٌ پزشک بلافاصله پس از پروسه نتایج حاصل را ارائه می‌دهد. در مواردی نیز این امر به جلسه‌ی ویزیت بعد موکول می‌شود. در صورتی که سیستوسکوپی شامل نمونه‌برداری برای سرطان مثانه نیز باشد، نمونه‌ی مذکور به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. به‌محض کامل شدن تست‌ها، پزشک بیمار را در جریان نتایج خواهد گذاشت.
