عامل مرگ سلول‌های عصبی کشف شد

با وجود تحریک‌کننده‌های متفاوتی برای سلول‌های عصبی مختلف، زنجیره‌ای از واکنش‌های مولکولی که مسئول مرگ سلول‌ها در سکته‌های مغزی، آسیب‌ها و بیماری‌های نورودژنراتیوی مثل آلزایمر هستند، وجود دارد که یکسان و ثابت می‌باشد. اکنون محققانِ “جان هاپکینز” می‌گویند پروتئین موجود در انتهای این زنجیره را شناسایی کرده‌اند؛ همان پروتئینی که با برش DNA موجب مرگ سلول می‌شود. این کشف می‌تواند مسیر جدیدی را در ساخت داروها برای جلوگیری، توقف و یا تضعیف این پروسه روی محققان باز کند. نتایج این تحقیقات امروز (Oct. 7) در ژورنال Science منتشر شده است

.

آزمایش‌های جدید روی سلول‌های آزمایشگاهی بر پایه‌ی کارهای قبلی Ted Dawson بنا شده است که هم‌اکنون مسئول مؤسسه‌ی مهندسی سلول دانشگاه جان‌هاپکینز می‌باشد. این فرد به همراه پروفسورِ نورولوژی، Valina Dawson، به این نتیجه رسیده‌اند که درست است انواع بیماری‌های مربوط به سلول‌های عصبی دامنه‌ی وسیعی دارند ولی از پارکینسون گرفته تا ناهنجاری‌های نادر ژنتیکی، مکانیسم مرگ برنامه‌ریزی شده‌ی سلول‌ها که آن‌ها نام parthanatos را برای آن انتخاب کرده‌اند یکسان است.

نیازی به توضیح بیشتر درباره‌ی اهمیت مرگ سلولی نیست؛ این پروسه نقش بسیار مهمی را در همه‌ی اشکال آسیب‌های سلولی بازی می‌کند. محققان برای دستیابی به این پروتئین سال‌های زیادی را صرف مطالعه‌ی مکانیسم مذکور کرده‌اند.

در واقع می‌توان گفت یافته‌ی اخیر کارهای قبلی را تکمیل کرده است؛ قبل از این هم دانشمندان می‌دانستند زمانی که پروتئینی در میتوکندری به نام فاکتور القاکننده‌ی میتوکندریایی مرگ سلولی (AIF) مکان خود را در محل تولید انرژی در سلول ترک می‌کند و به هسته می‌رود، موجب شروع برش ژنوم شده و پروسه‌ی آپوپتوز را رقم می‌زند.

ولی فاکتور مذکور به تنهایی نمی‌تواند کار را تکمیل کند. محققان برای پیدا کردن پروتئینی که به AIF متصل می‌شود حدوداً ۱۶۰ مولکول را بررسی کردند و با غیرفعال‌سازی تک‌تک آن‌ها اثرش را بر سلول مورد مطالعه قرار دادند.

یکی از آن ۱۶۰ نوع پروتئین که با نام فاکتور مهارکننده‌ی مهاجرت ماکروفاژ (MIF) شناخته می‌شود، بالاخره به عنوان مسئول شلیک تیر خلاص به سلول معرفی شد! پس بدین گونه شد که AIF به MIF متصل می‌شود و آن را به درون هسته می‌برد تا کار نهاییش را انجام دهد.

محققان علاوه بر کشف خود این مولکول، تعدادی از اجزای شیمیایی را نیز شناسایی کردند که در سلول‌های آزمایشگاهی، مسیر مذکور را مسدود می‌کند. کار بعدی آزمایش این مولکول‌ها روی حیوانات و اطمینان از اثربخشی و بی‌خطری آن‌هاست.

آزمایش حذف ژن MIF از ژنوم موش‌ها نیز موفق ظاهر شده است. با غیرفعال‌سازی تولید این مولکول‌ها سکته‌های مغزی تا حد زیادی بهبود یافته‌اند. کار روی پارکینسون و آلزایمر و سایر بیماری‌های نورودژنراتیو نیز ادامه دارد.