از نظر یک ورزشکار زبده هیچ دست‌آوردی مهم‌تر از قوی بودن، سریع بودن و به عبارتی بهترین بودن، وجود ندارد. در طول تاریخ بهترین بودن علاوه بر استعداد و توانایی ذاتی مستلزم تمرینات سخت، از خود گذشتگی و عزم راسخ بود. اما امروزه سطح رقابیت در میان ورزشکاران حرفه‌ای به اندازه‌ای است که نمی‌توانند تنها به ژن‌ها و سخت‌کوشی سبک قدیم اتکا کنند. بنابراین برخی ورزشکارن تسلیم فرصت‌های خطرناکی از جمله داروهای افزاینده کارآیی (PED) می‌شوند تا سرعت، قدرت و تمرکز خود را افزایش داده و یا مدت زمان بهبودی پس از جراحت را کاهش دهند. اکنون با ظهور ژن درمانی، علاوه بر PED انتخاب دیگری نیز برای ورزشکاران وجود دارد.
مقاله مرتبط: ژن درمانی
به بیان ساده، دوپینگ ژنی استفاده از ژن درمانی در افرادی است که نیازی به آن ندارند. هدف دوپینگ ژنی ارتقاء توانایی‌های شخص از طریق تغییر ژنوم می‌باشد. از بسیاری از جوانب دوپینگ ژنی مشابه داروهای افزاینده کارآیی است؛ اما اثر دوپینگ ژنی همیشگی بوده و شناسایی آن دشوار می‌باشد.
بخش مهمی از عملکرد هر شخص در ورزش تحت تاثیر ژنوم اوست. به طور معمول ۵۰ درصد از تفاوت‌های افراد در استعداد ذاتی یا نحوه‌ی پاسخ او به تمرین‌ها، می‌تواند توسط ژنتیک توضیح داده شود. در هر زمینه‌ی ورزشی، دادن بهترین نسخه از هر ژن، عملکرد ورزشکار را به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد. حتی بهتر از آن اگر بتوانیم به راحتی ژن‌ها را دستکای کنیم (که این عمل با ظهور تکنولوژی کریسپر به راحتی انجام پذیر خواهد بود) می‌توانیم حتی نسخه‌‌ای بهتر از حالت طبیعی ژن بسازیم، بدین ترتیب مقدار فرا فیزیولوژیکی از محصولات یک ژن کلیدی را به ورزشکار داده‌ایم. به عبارتی می‌توانیم ورزشکارانی با توانایی‌های ابرانسانی بوجود آوریم.
تاثیر روی کارآیی ورزشکار می‌تواند متفاوت و اساسی باشد. نتیجه بستگی به نوع ژنی دارد که به بدن شخص منتقل می‌شود، بنابراین انتخاب‌های فراوانی وجود خواهد داشت. به عبارتی، دوپینگ ژنی برای تمامی رشته‌های ورزشی قابل استفاده است و می‌تواند توانایی ورزشکار را در زمینه‌های متعدد افزایش دهد.
آیا دوپینگ ژنی قابل تشخیص است؟
یکی از دلایلی که دوپینگ ژنی توجه زیادی را به سمت خود جلب کرده است باور به غیر قابل تشخیص بودن آن است. دوپینگ ژنی در سال ۲۰۰۳ توسط سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) ممنوع شد. به نظر می‌رسد اگر ژن تغییر یافته به سلول‌ها بدن منتقل شود، پروتئین‌هایی که تولید خواهد کرد کاملاً مشابه پروتئین‌های فیزیولوژيک خواهند بود؛ اما درواقع تفاوت‌هایی وجود دارد. در سال ۲۰۰۴ گروهی از دانشمندان اریتروپوئیتین‌های (Epo) فیریولوژيک و Epo های ناشی از انتقال ژن را در پریمات‌ها مقایسه کردند. آن‌ها دریافتند که القاء خارجی بیان Epo سبب بیان بیش از حد آن می‌شود و ساختار ایزوالکتریک Epo خارجی متفاوت از شکل داخلی آن است. با این وجود نتیجه مطالعه آن‌ها این بود که تشخیص دوپینگ ژنی چیزی نزدیک به غیرممکن است. درصورتی که پروتئین‌های بیان شده به بیرون از سلول ترشح نشوند تنها راه تشخیص آن‌ها بیوپسی‌های متعدد است که قابل تحمل ورزشکاران نخواهند بود.
تشخیص دوپینگ ژنی دشوار خواهد بود اما غیرممکن نیست. تا کنون تصور بر این بود که برای شناسایی دوپینگ ژنی نیاز به بافت برداری از ماهیچه است اما امروزه به کمک تکنولوژی‌های جدید محققان برای شناسایی دوپینگ ژنی به دنبال نتایج حاصل از تغییر ژنی در خون می‌گردند؛ برای مثال افزایش سطح آنزیم یا پروتئین خاص در جریان خون. روش دیگر استفاده از MRI برای شناسایی نواحی غیرمعمول بیان ژن است.
مقاله مرتبط: آژانس ضد دوپینگ قصد دارد از سال ۲۰۱۸ هر نوع ویرایش ژنی را در ورزش ممنوع کند
احتمالات
با وجود اینکه درحال حاضر هیچ شواهدی مبنی بر استفاده از ژن درمانی به عنوان دوپینگ وجود ندارد اما ژن درمانی وعده‌های باور نکردنی را در این زمینه ایجاد کرده است؛ از جمله افزایش انتقال اکسیژن، افزایش متابولیسم گلوکز و رشد ماهیچه‌ها.
کاربرد ژن درمانی برای دوپینگ Epo، به خصوص برای ورزش‌های استقامتی که نیازمند ظرفیت بالای انتقال اکسیژن هستند، بسیار فریبنده است. اگرچه دوپینگ Epo سال‌هاست که به طور غیرقانونی استفاده می‌شود اما به دلیل اثر درازمدت دوپینگ ژنی نسبت به سایر دوپینگ‌ها، دوپینگ ژنی در کانون توجه است.
علاوه بر Epo فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1) و فاکتور رشد اندوتلیال (VEGF) هدف‌های دیگری برای دوپینگ ژنی هستند. وکتورهای IGF-1 رشد و ترمیم ماهیچه را افزایش میدهند، VEGF نیز خون‌سازی و بنابراین جریان خون را افزایش می‌دهد.
