یکی از معمول ترین سوالاتی که به ذهن هر کسی می رسد این است که استفاده از کدام یک از یخ یا گرما برای درمان درد و آسیب دیدگی بهتر است. پاسخ این سوال به عوامل زیادی وابسته است. در ادامه به چند دستورالعمل برای استفاده بهتر از آنها می پردازیم.
سرما
امن ترین انتخاب برای درمان جراحات استفاده از یخ یا سرما است. این روش بهترین عملکرد برای دردها و جراحات در مدت ۲۴ ساعت ابتدایی را دارا است و برای جراحاتی که با تورم همراه هستند بسیار مفید است. یخ یا سرما باعث کاهش درد و انقباض عروق می شود. بستن عروق کوچک کمک می کند که میزان تورمی که بلافاصله بعد از ایجاد جراحت ایجاد می شود کاهش پیدا کند. همچنین استفاده از سرما باعث آرام شدن و کاهش عملکرد اعصاب آن ناحیه نیز می شود و در تسهیل درد مفید است. لازم به ذکر است یخ یا کیسه سرمازا نباید مستقیما برو پوست گذاشته شود زیرا به احتمال زیاد منجر به سرمازدگی پوست می شود.
کیسه های سرمازا (cold packs) می توانند حتی از یخ طبیعی سرما بیشتری تولید کنند. چه از یخ طبیعی و چه از کیسه سرمازا نباید بیشتر از ۳۰ دقیقه استفاده شوند.
برای کاهش تورم، می توان از بالا بردن آن قسمت از بدن استفاده کرد.
نکات در مورد استفاده از یخ
- به مالش کیسه یخ بر روی محل آسیب دیده ادامه دهید تا یخ داخل آن به کلی ذوب شود.
- یک حوله نازک را با آب سرد خیس کرده و سپس آن را بفشارید تا آب اضافی آن خارج شود و سپس آن را بر روی محل آسیب دیده قرار دهید. یک کیسه حاوی مواد یخ زده یا خود یخ را برو روی آن بگذارید. در صورت تمایل می‌توانید از بسته بندی های یخ (Ace wrap) استفاده کنید.
- برای دست ها یا پاها خود می توانید آنها را در سطلی از آب یخ برای مدت تقریبی ۱۰-۱۵ دقیقه قرار دهید.
گرما
گرما باعث افزایش آرامش ماهیچه می شود و بهترین انتخاب برای تسهیل اسپاسم ماهیچه های وضعی(ماهیچه هایی که حالت کلی بدن را حفظ می کنند) مثل ماهیچه های پشت و گردن است.
درد و اسپاسم ماهیچه ای از شایع ترین عوارضی هستند که می تواند بوسیله گرما درمان شود. این روش همچنین می تواند برای درمان علائم آرتروز نیز موثر واقع شود و درد های ناشی از آن را کاهش دهد.
گرما نیز باید تنها در بازه های زمانی ۳۰ دقیقه ای اعمال شود.
بهتر است بدانیم که استفاده از گرما بر روی محل دارای آسیب جدی، تورم فعال و یا برآمدگی می تواند منجر به بدتر شدن آن شود به این علت که گرما برخلاف سرما باعث گشادی عروق می‌شود و با افزایش خون‌رسانی در محل آسیب دیده باعث تورم شدیدتر می‌شود.
یکی از خطرات ناشی از استفاده از بسته‌ی گرمازا افزایش احتمال سوختگی پوست است. عموما افراد در زیر بسته ها ی گرمازا به خواب می روند یا اینکه خیلی راحت بسته را برای مدت طولانی بر روی پوست رها می کنند.
استفاده از گرمای همراه با رطوبت موثرترین روش است. فیزیوتراپیست ها از دستگاهی به اسم هیدروکولاتور (hydrocollator) استفاده می کنند که گرمای بسته ی گرمایی را در حدود ۱۶۰ درجه سانتی گراد نگه می دارد و زیر آن لایه‌های متعدد حوله، بین بسته گرمازا و پوست بدن استفاده می شود .
نکات در مورد استفاده از گرما
- می توان از بسته های گرمازا ی الکتریکی نیز استفاده کرد.
- بیشتر از ۳۰ دقیقه از این بسته ها استفاده نکنیم.
- بین بسته گرمازا و پوست حداقل از یک فاصله ای استفاده کنیم مثل گذاشتن بسته بر روی لباس؛ و بعد از چند دقیقه ی اول هر ۵ دقیقه یک بار مطمئن شویم که محل دچار سوختگی نشده باشد.
- درصورت ایجاد حس سوختگی، از تنظیمات با دمای پایین تر استفاده کنید، دمای بالاتر تاثیر بیشتری ندارد فقط احتمال ایجاد سوختگی محل را افزایش می دهد.
پاسخ به برخی سوالات متداول
شنیده ام که باید از هر دو (سرما و گرما) همزمان استفاده کنیم و به صورت مداوم جای آنها را عوض کنیم. آیا این صحت دارد؟
حمام های متضاد (Contrast baths) و یا تعویض گرما و سرما، برای آن‌هایی که می خواهند تورم در اندام ها را خیلی سریع کاهش دهند مانند ورزشکاران بسیار محبوب است. این روش با افزایش باز و بسته شدن عروق خونی منجر به تخلیه خون جمع شده در محل تورم می شود.
با استفاده از دو سطل حاوی، یکی آب ولرم (نه داغ) و دیگری آب سرد (نه یخ) می توان انجام داد؛ در هر کدام از این سطل ها اندام مورد نظر می بایست در مجموع ۴۵ دقیقه نگه داشته شود. انتقال مستقیم اندام از یک سطل به دیگری بعد از ۵-۱۰ دقیقه ایده‌آل است.
لازم به ذکر است این روش منجر به کاهش درد نمی شود.
چه مدت باید صبر کنم بین دو استفاده در بازه های ۳۰ دقیقه ای؟ با هر بار گرم یا سرد کردن اگر تکرار این عمل باز نیاز باشد، تا زمانی صبر کنید که پوست آن ناحیه به حالت و دمای نرمال خود برگردد. این امر به مدت ۳۰-۶۰ دقیقه طول می کشد و بستگی به واکنش های بدن هر فرد دارد.
هرگز گرم یا سرد کردن را قبل از بازگشت کامل پوست به حالت اولیه انجام ندهید.
