وقتی پای صحبت دربارهی هیولاها و موجودات افسانهای به میان میآید، کمتر کسی یاد فرشتهها میافتد.
بورخس در کتاب جانورشناسی تخیلی خود هیولا را اینطور تعریق میکند:
هیولا چیزی نیست مگر موجودی که اجزای بدنش را از مخلوقات واقعی مختلف برگرفته و ساخته باشند.
و حقیقت این است که فرشتهها علیرغم ظاهر متین و موقر و مقدسشان، هیولاهایی هستند متشکل از بدن انسان و بالهای پرنده. فرشتهها محدود به هیچ فرهنگ و مذهب خاصی نیستند. و اگر خوب بگردید، رد پایشان را در داستانهای قدیمی زیادی پیدا میکنید.
مثل هر موجود خیالی دیگری، فرشتگان هم از نگاه تیزبین بورخس دور نماندهاند. خورخه لوییس بورخس قبل از این یک نویسنده باشد، یک عاشق به تمام معنای افسانه و معماست. در تمام داستانها و ناداستانهایش آثار شخصیتهای اسطورهای و موجودات خیالی به چشم میخورد. بورخس حتی مقالاتش را -آمیخته به قصه- معماگونه مینویسد. انگار که آنقدر در فضای داستانهای اساطیری غرق شده باشد که برایش مرز چندانی بین تحقیق و افسانه باقی نمانده باشد.
بورخس اولین بار در مقالهی سرگذشت فرشتهها دربارهی این مخلوقات نورانی صحبت میکند. بعدها یافتههایش را ضمیمهی کتاب جانورشناسی تخیلی کرد. و بعدتر از آن دوباره این مقاله را از این کتاب جدا کرد. به گفتهی خودش:
آنها به آن کتاب تعلق نداشتند. هرچند جایشان زیاد هم بد نبود و باید به وطن خود بازمیگشتند.
احمد اخوت به عنوان مترجم و مولف کتاب، نوشتههای بورخس دربارهی فرشتگان را یکجا جمع کرده و به فراخور موقعیت گاهی مطالبی هم به آن اضافه کرده است تا کتاب فرشتگان شکل فعلیاش را پیدا کند.
کتاب فرشتگان برای این که یک فرهنگ اساطیرشناسی فرشتگان نامیده شود راهی طولانی را در پیش دارد، اما دربارهی فرشتگان حرفهای زیادی برای گفتن دارد؛ دربارهی انواعشان و اشکالشان در فرهنگهای مختلف، درجهبندیشان در بارگاه الهی، مشاهدات عینی براساس کتب مقدس، و همینطور دربارهی سودنبرگ، استاد بورخس و طرفدار پروپاقرص فرشته ها.
کتاب فرشتگان، یک گایدلاین فرشتهشناسی مقدماتی لذتبخش و سبک است. و چه کسی بهتر از بورخس برای روایت داستانهای این مخلوقات مقدس؟
مقاله مرتبط: معرفی کتاب مرگ
مشخصات کتاب
نام: کتاب فرشتگان
نویسنده: خورخه لوئیس بورخس
مترجم و مولف: احمد اخوت
نشر افق
شمارهی کتابشناسی ملی:۳۲۵۵۶۱۳