دانشمندان آسیبهای فاجعهبار ژنتیکی را که با استعمال دخانیات در اندامهای گوناگون به وقوع میپیوندد، محاسبه کرده و چندین مکانیسم مختلف را که با آنها استعمال تنباکو موجب بروز جهش در DNA میشود، شناسایی کردند. محققان دریافتند استفادهی روزانه از یک پاکت سیگار در طول یک سال به طور میانگین سبب انباشت ۱۵۰ جهش خارجی در هر سلول ریوی میشود.
این تحقیق که نتایج آن در ژورنال Science منتشر شده، رابطهی مستقیمی بین تعداد سیگارهایی که فرد در طول زندگیش میکشد و شمار جهشها در DNA توموری پیدا کرده است. بیشترین تعداد این جهشها در بافت ریه مشاهده شده ولی اندامهای دیگر هم به نسبتهای متفاوت درگیرند. این موضوع القای سرطان پس از استعمال دخانیات را توضیح میدهد.
استعمال تنباکو هر سال جان حداقل ۶ میلیون انسان را میگیرد و اگر این نرخ همینگونه ادامه پیدا کند، سازمان بهداشت جهانی رکورد یک میلیارد مرگ مرتبط با تنباکو را در قرن گذشته ثبت خواهد کرد. از لحاظ شیوع بیماری سیگار با ۱۷ نوع سرطان مرتبط است ولی تاکنون کسی مکانیسم تأثیر آن را به طور کامل درک نکرده است.
سرطان در اثر جهشهای DNA در سلول به وجود میآید. در اولین بررسی فراگیر DNA سرطانهای مرتبط با دخانیات، محققان بیش از ۵۰۰۰ تومور را مورد مطالعه قرار دادند، در واقع بین سرطانهای مرتبط با کشیدن سیگار و انواعی از آن در افرادی که تاکنون سیگار نکشیده بودند، مقایسه انجام شد. آنها ردپاهای ویژهی مولکولی از آسیبهای DNA (امضای جهشها) را در DNA سیگاریها پیدا کردند و شمار آنها را در تومورهای مختلف محاسبه نمودند.
همانطور که اشاره شد، به طور میانگین، مصرف یک پاکت سیگار در طول روز به مدت یک سال، ۱۵۰ جهش را در هر سلول ریوی به وجود میآورد. هر کدام از این جهشها پتانسیل آن را دارند که آسیبهای دنبالهدار ژنتیکی را رقم زده و در نهایت به سرطان ختم شوند. تعداد جهشها در هر سلول سرطانی بین افراد مختلف متفاوت خواهد بود ولی این تحقیق بار جهشی اضافی را که عامل آن تنباکو است نشان میدهد.
دیگر اندامها نیز از خطر مصون نیستند؛ همان مقدار استعمال سیگار احتمالاً ۹۷ جهش در هر سلول حنجره، ۳۹ مورد در سلولهای حلق، ۲۳ جهش در دهان و به ترتیب ۱۸ و ۶ مورد از آنها را در سلولهای مثانه و کبد به وجود میآورد.
تا قبل از این دقیقاً معلوم نبود که چگونه اندامی مثل مثانه که به طور مستقیم در معرض سیگار نیست آسیب میبیند ولی طی این تحقیق برخی از مکانیسمهای آن کشف شد. حداقل ۵ مورد از این مکانیسمها کشف شده که در مهمترین آنها این است: کشیدن سیگار به اصطلاح گردش ساعت سلولی را سریعتر کرده و موجب تغییر دادن نابالغ DNA میشود.
ژنوم هر سرطانی نوعی حافظه را از گذشتهی خود در بر دارد که در خود DNA ثبت میشود. در واقع این که چه چیزی موجب ایجاد سرطان شده در حافظهی سلول موجود است. این تحقیق نشان داده که مکانیسمهای اثر سیگار بسیار پیچیدهتر از تصورات قبلی بوده است. در واقع دلایل بسیاری هنوز ناشناخته باقی ماندهاند؛ مثلا چاقی، ولی مطالعهی DNAها قطعاً اثربخش خواهد بود.