بازگرداندن وازکتومی عمل جراحی است که به منظور بازگشت باروری از دست رفته در وازکتومی انجام می‌شود. در عمل بازگشت وازکتومی اتصال هر کدام از لوله‌ها (وازدفران) که اسپرم را از بیضه‌ها به مایع منی منتقل می‌کنند، دوباره برقرار می‌گردد. پس یک عمل جراحی بازگشت وازکتومی موفق، دوباره اسپرم در سمن پدیدار شده و شاید فرد بار دیگر قادر به باروری شود.
نرخ موفقیت در بازگشت وازکتومی تقریباً از ۴۰ درصد تا بیشتر از ۹۰ درصد متغیر است. عوامل بسیاری روی نرخ موفقیت به دست آمده در بارداری تأثیر دارند که شامل زمان گذشته از وازکتومی، سن شریک جنسی، تعریف موفقیت و تجربه و مهارت جراح می‌شود.
موارد استفاده
مردان به دلایلی تصمیم به بازگرداندن وازکتومی می‌گیرند که شامل از دست دادن فرزند، تغییر عقیده و ازدواج مجدد می‌شود. تعداد کمی از مردان به منظور درمان درد بیضه تحت این عمل قرار می‌گیرند که شاید در ارتباط با وازکتومی باشد.
خطرات بازگشت وازکتومی
تقریباً همه‌ی وازکتومی‌ها را می‌توان برگرداند. اگرچه، این به معنای موفقیت صد در صد در بچه دار شدن نیست. حتی پس از سال‌ها گذشت از انجام خود عمل وازکتومی، می‌تواند بازگشت وازکتومی را انجام داد، ولی هر چقدر زمان بیشتری بگذرد، احتمال موفقیت کمتر می‌شود.
بازگشت وازکتومی در موارد معدودی منتج به عوارض جدی می‌شود. خطرات شامل موارد زیر می‌باشد:
- خونریزی داخل اسکروتوم (کیسه بیضه). این عارضه می‌تواند به تجمع خون (هماتوم) منجر شود که موجب تورم دردناک می‌شود. شما می‌توانید خطر هماتوم را با پیروی از دستورات پزشک به منظور استراحت کافی پس از عمل کاهش دهید. از پزشک خود بپرسید که آیا لازم است قبل و بعد از عمل از مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون، مثل آسپرین خودداری کنید یا خیر.
- عفونت در محل جراحی. با این که بسیار غیرمعمول است، ولی عفونت در هر جراحی یک خطر محسوب می‌شود و در برخی موقعیت‌ها شاید نیازمند آنتی‌بیوتیک باشد.
- درد مزمن. درد مدام پس از بازگشت وازکتومی بسیار غیرعادی است.
آماده‌سازی
وقتی بازگشت وازکتومی مد نظر باشد، باید راجع به چند چیز فکر شود:
- بازگشت وازکتومی شاید پرهزینه باشد، و بیمه‌ی شما شاید آن را تحت پوشش قرار ندهد.
- در کل بازگشت وازکتومی وقتی به حداکثر موفقیت می‌رسد که جراح آموزش دیده با تکنیک‌های میکروجراحی این عمل را انجام دهد.
- این عمل وقتی بیشتر موفقیت‌آمیز تمام می‌شود که جراحی با سابقه‌ی چندین و چند عمل مشابه آن را انجام دهد.
- وقتی پزشکتان را انتخاب می‌کنید، خجالت نکشید و این سه سؤال را از او بپرسید: این که چند عمل وازکتومی انجام داده، از چه تکنیک‌ها و تجهیزاتی استفاده می‌کند و چند تا از عمل‌هایش به بارداری انجامیده است. درباره‌ی خطرات و عوارض بالقوه نیز با او صحبت کنید.
غذا و دارو
مطمئن شوید که می‌دانید قبل از جراحی باید چه کارهایی انجام دهید. احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد تا برخی از داروها را کنار بگذارید: داروهای رقیق‌کننده‌ی خون و مسکّن‌هایی مثل آسپرین و ایبوپروفن؛ چون این داروها می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند.
پوشش و آیتم‌های شخصی
لباس زیر تنگ بیاورید تا بعد از جراحی بپوشید. این کار از اسکروتوم پشتیبانی کرده و کمک می‌کند بانداژهای شما باز نشود.
احتیاطات دیگر
کسی باید پس از جراحی شما را تا خانه همراهی کند. عموماً عمل بازگشت وازکتومی سه تا چهار ساعت زمان می‌برد. شاید به زمان اضافی برای ریکاوری از بیهوشی نیاز داشته باشید. از پزشک خود بپرسید که کی می‌توانید به خانه برگردید.
انتظارات
قبل از عمل
قبل از عمل بازگشت وازکتومی احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد که:
- سابقه‌ی خود را به او بگویید و معاینه شوید. او باید مطمئن شود که شما مشکلی ندارید که عمل جراحی را با دشواری روبه‌رو سازد.
- باید بررسی شود که آیا فرد می‌تواند اسپرم سالم تولید کند یا خیر. برای بیشتر مردان، داشتن فرزندی از قبل سندی کافی است. در برخی موارد خاص، اگر پزشک در مورد توان تولید اسپرم سالم تردید داشته باشد، شاید نیازمند تست اضافی باشید.
- از باروری شریک زندگی خود مطمئن شوید. پزشک شما باید بداند که همسرتان می‌تواند فرزند دار شود یا خیر؛ مخصوصاً اگر او تا به حال فرزندی به دنیا نیاورده یا بیشتر از ۴۰ سال دارد. این مورد شاید نیازمند مراجعه به متخصص زنان و سایر آزمایش‌‍ها باشد.
- پزشکان معمولاً عمل جراحی بازگشت وازکتومی را در یک مرکز جراحی یا بیمارستان انجام میدهند. این پروسه عموماً به صورت سرپایی انجام می‌شود و نیاز نیست شما شب را در بیمارستان بگذرانید.
- پزشک شاید شما را در طول جراحی تحت بیهوشی عمومی قرار دهد. همچنین ممکن است به جای بیهوشی، از بی‌حسی استفاده نماید؛ مثل بی‌حسی اپیدورال، نخاعی یا موضعی.
بازگشت وازکتومی دشوارتر از عمل وازکتومی است. نیازمند تجربه و مهارت است. پزشکانی که این عمل را انجام میدهند معمولاً با یک یا دو راه مجرای دفران را دوباره‌ی متصل می‌کنند:
- وازووازوستومی. با این روش، جراح انتهاهای هر یک از مجاری را به هم می‌دوزد.
- وازواپیدیدیموستومی. این جراحی شامل اتصال مستقیم واز دفران به ارگان کوچک روی بیضه‌هاست که حاوی اسپرم می‌باشد (اپیدیدیم). وازواپیدیدیموستومی مشکل‌تر از وازووازوستومی است و معمولاً وقتی انتخاب می‌شود که امکان عمل وازووازوستومی وجود نداشته یا کارگر نباشد.
احتمالاً قبل از عمل به شما نمی‌گویند که کدام روش انتخاب شده؛ چون معمولاً خود جراح هم حین عمل این تصمیم را می‌گیرد.
بعضی وقت‌ها ترکیبی از این دو عمل نیاز است. وازووازوستومی در یک سمت و یک وازواپیدیدیموستومی در سمت دیگر. تصمیم برای انتخاب بین وازووازوستومی و وازواپیدیدیموستومی بستگی به این دارد که هنگام بررسی مایع خارج شده از مجرای دفران در حین عمل، اسپرم دیده شده یا نه.
در طول عمل
پزشک برشی کوچک در پائین اسکروتوم ایجاد می‌کند. این کار لوله‌ی واز دفران را در معرض قرار داده و آن را از بافت اطرافش جدا می‌کند.
بعد، پزشک مجرای دفران را قطع کرده و مایع درون آن را بررسی می‌نماید. اگر درون مایع اسپرم باشد، انتهاهای مجرا می‌تواند دوباره به هم متصل شده و مسیر اسپرم ترمیم گردد.
اگر مایع غلیظ و خمیری بود، یا اسپرم و اسپرم جزئی نداشت، احتمال دارد بافت اسکار مسیر اسپرم را بسته باشد. در این مورد، پزشک احتمالاً وازواپیدیدیموستومی را انتخاب می‌کند.
پس از عمل
بلافاصله پس از عمل، پزشک برش را بانداژ می‌کند. به شما یک لباس زیر تنگ مثل شورت ورزشکاری داده می‌شود و برای کاهش تورم در محل جراحی باید یخ نگه دارید.
شاید برای چند روز درد داشته باشید. اگر دکتر محل زخم را بانداژ کرده از او بپرسید کی می‌توانید آن را بردارید. هر بخیه‌ای که بود باید ظرف هفت تا ۱۰ روز برداشته شود.
پس از بازگشت به خانه، ریلکس کنید و فعالیت‌های پرتحرک را به حداقل برسانید. وقتی بی‌حسی رفت، شایدکمی تورم و درد داشته باشید. برای بیشتر مردان، درد شدید نیست و در چند روز یا هفته‌ی آینده بهتر می‌شود.
همچنین ممکن است پزشکتان دستورات زیر را به شما توصیه نماید:
- برای چند هفته‌ی آینده یک ساپورتر ورزشی بپوشید و آن را هیچ وقت درنیاورید. بعد از این مدت هم، نیاز اسن که در هنگام ورزش کردن آن را بپوشید.
- برای دو روز اول بعد از جراحی، از هر کاری که ناحیه‌ی جراحی را مرطوب کنید، بپرهیزید؛ مثل حمام کردن یا شنا
- تمام فعالیت‌هایی را که شاید به بیضه‌ها فشار بیاورند، محدود کنید؛ مثل دویدن، ورزش کردن، دوچرخه سواری یا ورزنه برداری. این محدودیت برای حداقل دو تا چهار هفته پس از جراحی الزامی است.
- اگر پشت میز نشین هستید، احتمالاً چند روز بعد از جراحی می‌توانید به کار برگردید. اگر کار شما نیاز به فعالیت فیزیکی، راه رفتن زیاد یا رانندگی دارد، در این باره از پزشک خود مشورت بگیرید.
- تا وقتی پزشک مجاز ندانسته، نباید رابطه‌ی جنسی یا انزال داشته باشید. برای بیشتر مردان بازگشت به فعالیت جنسی عادی دو تا سه هفته زمان نیاز دارد.
انجماد اسپرم
اگر پزشک شما، حین عمل اسپرم پیدا کرد، شاید بخواهید تعدادی از آن را منجمد کنید؛ چون شاید بازگشت وازکتومی موفقیت‌آمیز نباشد. اگر مستقیماً نتوانید پدر شوید، شاید هنوز فرصت این کار را با تکنیک‌های کمک باروری مثل IVF داشته باشید.
نتایج
تقریباً شش تا هشت هفته بعد از جراحی، پزشک مایع منی شما را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا موفقیت‌آمیز بودن عمل را تعیین نماید.
شاید پزشک تقاضای بررسی دوره‌ای مایع منی شما را داشته باشد. تا زمانی که خبری از حاملگی همسرتان نشده، بررسی مایع منی به منظور یافتن اسپرم تنها راه تعیین موفقیت یا عدم موفقیت عمل بازگشت وازکتومی محسوب می‌شود.
وقتی بازگشت وازکتومی موفق باشد، معمولاً پس از چند ماه شاهد حضور اسپرم در منی هستیم، ولی به هر حال این زمان می‌تواند طولانی‌تر شود. احتمالاً دستیابی به حاملگی به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل مدت زمان سپری شده از وازکتومی و سن شریک جنسی می‌شود.
اگر بازگشت وازکتومی موفقیت‌آمیز نبود
بازگشت وازکتومی گاهی به خاطر مشکل اساسی در بیضه‌ها نمی‌تواند مشکل را حل کند. البته این مشکل را نمی‌توان در طول جراحی تشخیص داد. همچنین امکان ایجاد انسداد پس از جراحی نیز وجود دارد. بعضی از مردان در صورت عدم موفقیت در عمل اول، دوباره آن را تکرار می‌کنند.
شما می‌توانید به پدر شدن از طریق IVF با اسپرم منجمدی که در آنالیز سمن در طول عمل بازگشت وازکتومی انجام شده نیز فکر کنید. حتی اگر در طول عمل و انزال هم اسپرمی وجود نداشته باشد، می‌توان به طور مستقیم از اپیدیدیم یا بیضه اسپرم استخراج کرد.
من چگونه می‌توانم شانس موفقیتم را پیش‌بینی کنم؟
عوامل متعددی وجود دارند که برای یک پیامد موفق نیاز دارید. برای دریافت نرخ موفقیت احتمالی خود، یک ایمیل با موضوع درخواست پرسشنامه (questionnaire request) به VasectomyReversal@mayo.edu ارسال کنید.
وقتی پاسخ ایمیل را دریافت کردید، جواب‌ها شما با یک پایگاه داده از نرخ موفقیت‌ها مقایسه می‌شوند تا تخمینی از شانس شما برای بازگشت اسپرم، تعداد اسپرم در محدوده‌ی نرمال، نرخ بارداری و خطرات شکست بعدی پس از موفقیت اولیه به شما داده شود. معمولاً پس از ارسال فرم، یک تا دو روز کار طول می‌کشد تا به شما از طرف مایوکلینیک جواب داده شود.
