حاملگی‌های چندگانه وقتی اتفاق می‌افتند که مادر بیش از یک جنین در رحمش داشته باشد. بر اساس آمار ۳% از حاملگی‌ها اینگونه هستند که بیشتر آن‌ها نیز منجر به تولد دوقلوها می‌شوند. این مقاله به بررسی زوایای اینگونه از حاملگی‌ها پرداخته و تفاوت‌های موجود در نشانه‌ها و خطرات احتمالی آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
داشتن زایمان پس از حاملگی چندگانه
شانس داشتن اینگونه از حاملگی‌ها به سابقه‌ی وجود آن در خانواده وابسته است. شبیه بودن نوزادان به هم نیز بستگی دارد؛ اگر به فرض دوقلوها یکسان باشند، یعنی از تقسیم یک تخم به وجود آمده باشند، دقیقاً مشابه یکدیگر خواهند بود. دوقلوهای دوتخمکی شبیه هم نیستند؛ چون از دو تخمک بارورشده متولد شده‌اند و از لحاظ ژنتیکی با هم متفاوتند.
برخی زنان که شانس داشتن فرزندان دوقلو در آن‌ها بیشتر است شامل موارد زیر می‌شوند:
- آن‌هایی که تحت درمان‌های باروری قرار گرفته‌اند.
- زنان بالای ۳۰ سال
- آن‌هایی که سابقه‌ی خانوادگی در داشتن فرزندان دوقلو دارند.
- زنانی که اضافه وزن دارند.
- زنان سیاه‌پوست و قفقازی‌ها
در زایمان دوقلوها اگر هر یک از جنین‌ها برای خود کیسه‌های کوریون و آمنیوتیک داشته باشند، تلاش بیشتری باید انجام شود. کیسه‌ی آمنیوتیک که پر از مایع می‌باشد، محل رشد جنین در رحم است؛ از دو پرده تشکیل شده که یکی از آن‌ها کوریون می‌باشد. پزشکان با استفاده از سونوگرافی می‌توانند متوجه این قضیه شوند. دوقلوها به یکی از سه طبقه‌ی زیر تعلق دارند:
- دوکوریونی-دوآمنیوتیک: این‌ها یا دوقلوهای همسان و یا غیرهمسان هستند که مشترکاً باید جفت، کوریون و کیسه‌ی آمنیوتیک خود را داشته باشند.
- تک‌کوریونی- دوآمنیوتیک: این‌های دوقلوهای یکسانی هستند که جفت و کوریون مشترکی دارند ولی هر کدام برای خودشان کیسه‌ی آمنیوتیک دارا می‌باشند. در اینگونه موارد عوارضی می‌تواند به وجود بیاید که سندرم انتقال دوقلو-دوقلو نام دارد که در آن یکی از دوقلوهای ممکن است به دیگری خون منتقل کند و نتیجه این شود که یکی از آن‌ها خون اضافی داشته باشد و دیگری کم.
- تک‌کوریونی- تک‌آمنیوتیک: این‌ها دوقلوهای یکسانی هستند که کوریون، کیسه‌ی آمنیوتیک و جفت مشترک دارند. این دوقلوها بیشتر عوارضی را تحملی می‌کنند که شامل مشکلات بند ناف هم می‌شود.
نشانه‌های حامگی چندگانه
- دردهای شدید سینه
- گرسنگی و افزایش وزن‌های سریع در سه‌ماهه‌ی اول
- حرکت‌های همزمان جنین در نواحی مختلف
- ضربان‌های قلب جنینی چندگانه
- رحم بزرگ‌تر
- افزایش سطح برخی مواد در خون که با نام گنادوتروپین کوریونی انسانی و آلفافتوپروتئین شناخته می‌شوند.
مراقبت‌های پیش از تولد
در اینگونه بارداری‌های مراجعه به پزشک باید بیشتر انجام شود؛ مثل سونوگرافی‌های بیشتر. همزمان با این کار شاید استفاده از داروهای مادری-جنینی نیز پیشنهاد شود، به ویژه در مواردی که احتمال خطر بالاست.
رژیم غذایی
در حالیکه رژیم غذایی خاصی در این حاملگی‌ها توصیه نشده ولی استفاده‌ی بیشتر از فولیک‌اسید (ویتامین B۹)، پروتئین، آهن و کلسیم توصیه می‌شود. ویتامین‌هایی هم که قبل از زایمان مصرف می‌شوند می‌توانند منبع غذایی اضافی را که نیاز است برطرف کنند ولی حاملگی‌های چندگانه دلیل نمی‌شود که دوز مصرف این ویتامین‌ها را بالا برد؛ آن‌ها را مشابه بارداری‌های معمولی و یا آنگونه که توصیه شده باید مصرف کرد.
تست‌های ژنتیک
اگر در طول چنین حاملگی‌هایی انجام تست ژنتیک لازم به نظر بیاید، باید یادآورد شد که استفاده از خون مادری حساسیت کمتری را نسبت به حاملگی‌های معمولی برمی‌انگیزد. برای نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی و… مشکلات بیشتری در مقابل است؛ چون کارِ هر جنین باید جداگانه انجام شود. شاید یکی از آن‌ها به عارضه‌ای دچار باشد درحالی که جنین دیگر اینگونه نیست.
خطرات و عوارض
در اینگونه از بارداری‌ها زنان با مشکلات و عوارض بیشتری روبه‌رو هستند و اکثر این حاملگی‌ها پیش از موعد، زودتر از ۳۷ هفته پایان می‌یابد. همین موضوع می‌تواند مشکلاتی را در خوردن و کنترل دما در بر داشته باشد. همچنین گروهی از ناهنجاری‌های حرکتی (cerebral palsy) نیز ممکن است پیش بیاید. عمل جراحی سزارین نیز در این موارد بیشتر مورد نیاز است. دیگر عوارض احتمالی شامل موارد زیر می‌باشند:
- آنمی
- تشنج‌های پیش از آبستن
- مایع امنیوتیک اضافی
- سقط جنین یا به دنیا آوردن نوراد مرده
- افسردگی و هموراژ پس از حاملگی
عوارض نوزادی و جنینی احتمالی:
- معلولیت‌هایی نظیر نواقص مادرزادی قلبی و فلج مغزی
- رشد نابرابر جنین‌ها
- وزن کم هنگام تولد
- سندرم انتقال دوقلو-دوقلو
