سل

سل چیست؟

سل عفونت باکتریایی شایعیست که با نام TB شناخته می‌شود و در برخی موارد مرگبار است. این بیماری توسط گونه‌های مختلف مایکوباکتریوم ها، به طور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد شده و می‌تواند به وسیله جریان  خون یا لنف به سایر نقاط منتقل شود. سل به طور معمول ریه ها را درگیر می‌کند، اما بر قسمت‌های دیگر بدن نیز می‌تواند تأثیر‌گذار باشد. افراد مبتلا با سرفه، عطسه، و یا بزاق خود عفونت را از طریق هوا منتقل می‌کنند. اغلب باکتری ها در شرایط عادی غیر‌فعال باقی می‌مانند. اگر سل درمان نشود، بیش از ۵۰٪ از افرادی که به آن آلوده می‌شوند را به کام مرگ می‌کشد. این باکتری سبب مرگ بافتی که در آن قرار دارد می‌شود.

بدلیل انتشار این باکتری از طریق هوا، بیماری سل واگیر دارد است. انتقال به طور عمده در میان افرادی با ملاقات روزمره اتفاق می‌افتد. حتی در صورت انتقال باکتری از فردی به فرد دیگر همانطور که اشاره شد به دلیل نهفته ماندن باکتری، علائم عفونت بروز لزوما بروز نخواهد کرد. به این نوع از آلودگی Latent TB infection گفته می‌شود. لازم به ذکر است انتقال باکتری در شرایط زندگی نهفته آن ممکن نخواهد بود.
بدلیل اینکه احتمال فعال شدن عفونت بسیار بالا است، افرادی با ریسک وجود عفونت نیز لازم است تا درمان‌های لازم را انجام دهند.
این بیماری تا پیش از سال ۱۹۵۰ شیوع بسیار بالایی داشته و موجب مرگ افرادی زیاده شده است. اما کشف آنتی‌بیوتیک توسعه یافته شده در شال ۱۹۵۰ از سرعت شیوع و همچنین مرگ و میر آن کاست. با این حال فرم‌های جدید این باکتری در مقابل انواع مختلفی از آنتی بیوتیک‌های امروزی از خود مقاومت نشان می‌دهند. برای درمان بیماری سل گاهی از ۴ نوع آنتی بیوتیک بطور همزمان استفاده می‌شود.

علائم بیماری:

 سل می‌تواند هر قسمتی از بدن را آلوده کند، اما معمولاً در ریه‌ها رخ می‌دهد. (شناخته شده به عنوان سل ریوی) در حدود ۵٪ تا ۱۰٪ از افرادی که HIV ندارند، اما آلوده به سل هستند در طول عمر خود دچار بیماری فعال می‌شوند. در مقابل، ۳۰٪ از افرادی که آلوده به HIV و سل هستند دچار بیماری فعال می‌گردند. سل خارج ریوی زمانی رخ می‌دهد که باکتری به خارج از ریه ها نفوذ کند. سل خارج ریوی همچنین می‌تواند همزمان با سل ریوی وجود داشته باشد.

نشانه‌های عمومی سل:

۱) کاهش وزن

۲) بی اشتهایی

۳) تعریق شبانه

۴) لرز

۵) تب

۶) بیحالی و خستگی

مکانیسم بیماری:

عفونت سل وقتی که مایکوباکتری‌ها به آلوئول‌های ریوی می‌رسد شروع می‌شود، جایی که آنها به endosome از ماکروفاژهای آلوئولی حمله کرده و در داخل آن تکثیر می‌شوند. محل اولیه عفونت در ریه‌ها، معروف به کانون گان، یا در قسمت فوقانی لوب تحتانی، یا در قسمت تحتانی لوب فوقانی واقع شده است. سل ریه‌ها می‌تواند از طریق عفونت از جریان خون نیز ایجاد شود، که به عنوان کانون سیمون شناخته شده است. عفونت کانون سیمون به طور عمده در بالای ریه دیده می‌شود. این انتقال خونی می‌تواند بیماری را به محل‌های دورتر از جمله غدد لنفاوی، کلیه‌ها، مغز و استخوان‌ها نیز گسترش دهد. سل بر تمام قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد، هر چند به دلایل نامعلوم به ندرت قلب، عضلات اسکلتی، لوزالمعده، یا تیروئید را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سل به عنوان یکی از بیماری‌های التهابی گرانولوماتوز دسته‌بندی می‌شود. ماکروفاژها، T لنفوسیت‌ها، B لنفوسیت‌ها، و فیبروبلاستها از جمله سلول‌هایی هستند که تجمع یافته تا گرانولوم‌ها را تشکیل دهند. لنفوسیت‌ها ماکروفاژهای آلوده را احاطه می‌کنند. گرانولوم از انتشار مایکوباکتری‌ها جلوگیری کرده و یک محیط موضعی را برای تعامل سلول‌های سیستم ایمنی بدن فراهم می‌نماید. باکتری‌ها در داخل گرانولوم می‌توانند آرام باقی بمانند، که منجر به عفونت نهفته می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های گرانولوم‌ها نکروز بافتی در مرکز برآمدگی‌ها است. برای چشم غیر مسلح، این نکروز ظاهری شبیه پنیر سفید دارد و نکروز پنیری نامیده می‌شوند. باکتری‌های سل می‌توانند از منطقه آسیب دیده بافت وارد جریان خون شود. آنها می‌توانند در سراسر بدن گسترش یافته و کانون‌های متعدد عفونت را ایجاد کنند، که مانند برآمدگی‌های کوچک سفید در بافت‌ها دیده می‌شوند. این نوع شدید از بیماری سل سل ارزنی نامیده می‌شود. این شکل از سل بیشتر در کودکان و افراد مبتلا به HIV شایع است. افراد مبتلا به سل منتشر، حتی با درمان هم میزان مرگ و میر بالایی دارند (حدود ۳۰٪).

تخریب و نکروز بافت اغلب با بهبود و فیبروز متعادل می‌شود. بافت متأثر، با جای زخم و حفره‌های پر شده با مواد نکروزی جایگزین می‌شود. در بیماری فعال، برخی از این حفره‌ها به راه‌های هوایی نایژه‌ها پیوسته و این مواد می‌توانند با سرفه کردن بیرون بریزند. این مواد حاوی باکتری زنده هستند و می‌توانند عفونت را پخش کنند. درمان با آنتی بیوتیکهای مناسب، باکتری‌ها را می‌کشد و امکان بهبودی را فراهم می‌کند. هنگامی که بیماری درمان شد، مناطق آسیب دیده توسط بافت‌های همبند جای زخم جایگزین می‌شوند.

منبع: WebMD