آیا ارتباطی بین رفلاکس معده و سرفه کردن وجود دارد؟

ریفلاکس معده وضعیتی است که در آن اسید معده به سمت بالا حرکت کرده و وارد مری می‌شود. این اسید بافت پوششی را تحریک کرده و موجب سوزش سر دل (احساس سوزش در قفسه سینه) می‌گردد. The American College of Gastroenterology تخمین می‌زند بیشتر از ۶۰ میلیون آمریکایی حداقل یک بار در ماه سوزش سر دل را تجربه می‌کنند. برخی از تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر از ۱۵ میلیون آمریکایی هر روز سوزش سر دل را تجربه می‌کنند. سوزش سر دل اگر بیشتر از دو بار در هفته رخ دهد، تشخیص بیماری ریفلاکس معده‌ای مروی یا Gastroesophageal Reflux Disease) GERD) داده می‌شود. اگر این بیماری درمان نشود می‌تواند موجب زخم معده و آسیب دائمی به آن گردد.
سوزش سر دل معمول‌ترین علامت ریفلاکس معده یا GERD است ولی سرفه مزمن نیز می‌تواند یکی از علائم باشد.

ریفلاکس معده و سرفه کردن

سرفه مزمن حالتی است که در آن سرفه به مدت ۸ هفته و یا بیشتر ادامه داشته باشد. با وجود این که سرفه مزمن از علائم اصلی ریفلاکس نیست؛ ولی با استناد به برخی تحقیقات، ریفلاکس در حداقل ۲۵ درصد سرفه­‌های مزمن دیده می­‌شود. تحقیقات دیگری نشان می‌­دهد GERD فاکتور اصلی در ۴۰ درصد افراد مبتلا به سرفه مزمن است. وجود ارتباطاتی بین ریفلاکس و سرفه مزمن به این معنی نیست که علت سرفه مزمن همواره GERD است. سرفه مزمن بیماری شایعی است و یک شخص میتو‌اند این دو وضعیت را هم­زمان تجربه کند.

ریفلاکس چگونه منجر به سرفه می­‌شود ؟

در برخی موارد ریفلاکس موجب تشدید سرفه مزمن خواهد شد. دو مکانیسم اصلی برای توضیح این اتفاق وجود دارد.

مکانیسم اول این است که سرفه به صورت انعکاسی به علت ورود اسید معده به مری رخ می‌­دهد. طبق مکانیسم دوم سرفه به این علت رخ می­‌دهد که قطرات ریزی از اسید به سمت بالا حرکت کرده و وارد حلق و حنجره می‌شوند. این نوع ریفلاکس با نام ریفلاکس حلقی-حنجره‌ای یا Laryngeal Pharyngeal Reflux) LPR)
شناخته می ­شود. LPR منجر به سرفه می‌شود و در حقیقت یک روش دفاعی در برابر ریفلاکس است.

LPR

LPR که ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس غیرمعمول نیز نامیده می­‌شود، با وجود علائم متفاوت، به GERD شباهت دارد. هنگامی که اسید معده در تماس با تارهای صوتی و گلو قرار می­‌گیرد، منجر به التهاب می­‌گردد که علائمی از قبیل: سرفه ­کردن، گرفتگی صدا، صاف کردن گلو و احساس وجود توده در گلو را به دنبال دارد. مقدار اسید مورد نیاز برای تحریک بافت پوششی گلو و حنجره بسیار کم است. فقط ۵۰ درصد افرادی که ریفلاکس حلق و حنجره دارند، سوزش سر دل را تجربه می­‌کنند.

تشخیص

برای تشخیص ریفلاکس معده و سرفه مزمنی که احتمالاً در ارتباط با آن است، ابتدا پیشینه بیمار به طور دقیق بررسی شده و سپس علائم بیمار ارزیابی می­‌شود. تشخیص سرفه مزمن در افرادی که ریفلاکس حلقی-حنجره‌ای دارند ولی احساس سوزش سر دل ندارند، دشوارتر است. باید در نظر داشته باشید که در بیشتر از ۷۵ درصد مواردی که سرفه به علت GERD رخ می­‌دهد، ممکن است هیچ علامت گوارشی وجود نداشته باشد. بهترین روش برای تشخیص GERD بررسی PH است. هر چند که این روش نسبت به تشخیص مبتنی بر علائم و پیشینه بیمار کمتر مورد استفاده قرار می­‌گیرد. تست ۲۴ ساعته PH شامل قرار دادن یک پروب داخل مری از طریق بینی برای اندازه­ گیری سطوح PH مری است. هم­چنین تست Bravo esophageal PH test هم وجود دارد. در این تست کپسول کوچکی برای مدت زمانی معین از طریق آندوسکوپی درون مری قرار داده می‌شود. هم ­چنین پزشک می‌تواند به بیمار داروهای مهارکننده پمپ پروتون یا Proton Pump Inhibitors) PPIs) را که نوعی درمان دارویی برای GERD است تجویز کند. اگر در طول دوره مصرف دارو علائم سرفه بهبود یابد، نشان ­­دهنده این است که سرفه به علت ریفلاکس بوده است.

درمان و پیشگیری

درمان سرفه مزمنی که به علت ریفلاکس ایجاد شده مبتنی بر کاهش ریفلاکسی است که موجب ایجاد یا  بدتر شدن اوضاع می­‌شود. برای کاهش ریفلاکس عمدتاً درمان‌های دارویی به کار می­‌رود. تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی هم می‌تواند موثر باشد؛ به ویژه در افرادی با علائم خفیف‌تر. در موارد شدیدتر جراحی می‌­تواند مد نظر قرار بگیرد.

تغییر شیوه زندگی

افرادی با سرفه مزمن که به علت ریفلاکس رخ داده است؛ می‌­توانند با ایجاد تغییرات زیر در شیوه زندگی خود علائم را بهبود ببخشند.

1. شاخص توده بدنی خود یا Body Mass Index) BMI ) را متعادل نگه دارید: متعادل نگه داشتن BMI می‌­تواند از فشار وارده بر روی معده بکاهد. در نتیجه میزان اسید معده ‌ای که به سمت مری ­حرکت می‌کند نیز کاهش می­‌یابد.
2. لباس­‌های گشاد بپوشید: پوشیدن لباس‌های گشاد نیز موجب کاهش فشار بر روی معده می­‌شود.
3. سیگار را ترک کنید: افراد سیگاری بیشتر در معرض بیماری ریفلاکس هستند.
4. آهسته غذا بخورید و از پرخوری بپرهیزید: وعده­‌های غذایی سنگین مانع بسته­ شدن دریچه انتهایی مری (LES = Lower Esophageal Sphincter) می­‌شود که ورود اسید معده به مری را به دنبال خواهد داشت.
5. در هنگام خوردن غذا و یا بعد از آن دراز نکشید: حدوداً تا ۳ ساعت بعد از غذا خوردن نباید دراز بکشید.
6. هنگام خواب سر خود را بالاتر قرار دهید: افرادی که شب‌ها دچار ریفلاکس می‌شوند، می‌توانند سر تخت خود را با بلوک‌­های چوبی بالاتر ببرند. انجام این کار در بهبود ریفلاکس می­‌تواند بسیار موثر باشد.

تغییر رژیم غذایی

برخی از غذاها و نوشیدنی­‌ها موجب تحریک ریفلاکس اسید می‌­شوند. مهم‌­ترین آن‌­ها عبارتند از: الکل، کافئین، شکلات، مرکبات، غذاهای سرخ­ شده، سیر، غذاهای چرب، نعناع، پیاز، غذاهای تند، گوجه ­فرنگی و غذاهای تهیه شده با گوجه­ فرنگی.

البته غذاهایی که موجب ریفلاکس می‌شوند از فردی به فرد دیگر متغیر است. بنابراین یادداشت کردن مواد غذایی مصرفی و علائمی که در پی آن ایجاد می­‌شود، می‌تواند برای شناختن مواد غذایی که منجر به ریفلاکس می­‌شوند روشی موثر باشد.

درمان دارویی

برخی از نسخه­‌های دارویی و هم­چنین داروهای بدون نسخه برای درمان ریفلاکس معده و علائم مرتبط با آن عبارت است از:

1. آنتی ­اسیدها: آنتی­ اسیدهای متنوعی در داروخانه ­ها موجود است که بدون نسخه به فروش می‌­رسند. هم چنین مخلوطی از جوش­ شیرین و آب می‌تواند به عنوان یک آنتی­ اسید خانگی موثر باشد.
2. مسدود ­کننده­‌های گیرنده­‌های H2: این داروها تولید اسید معده را تا حداکثر ۱۲ ساعت کاهش می‌دهند. این داروها هم با نسخه پزشک و هم بدون نسخه در داروخانه­‌ها در دسترس هستند.
3. PPIs: این داروها قوی ­تر از مورد قبل هستند و تولید اسید را در بازه­‌های طولانی‌­تری مهار می­‌کنند. مهار تولید اسید به بافت مری اجازه می‌­دهد که ترمیم شود. این داروها نیز هم با نسخه و هم بدون نسخه در دسترس هستند.

جراحی

تعداد زیادی از بیماران با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی، یا درمان دارویی، یا ترکیبی از هر دو بهبود می­‌یابند. ولی در موارد جدی مداخلات جراحی ممکن است ضروری باشد. این جراحی‌­ها هم ­اکنون شامل: تنگ کردن LES و یا قرار دادن یک دستگاه مغناطیسی برای تسهیل عملکرد LES هستند.

علل دیگر سرفه­‌های مزمن

عوامل متعددی دیگری وجود دارد که می­‌توانند موجب سرفه‌های مزمن گردند. معمول‌ترین آن­‌ها عبارت است از: آسم، التهاب­‌های دستگاه تنفسی، برونشیت مزمن، خلط گلو، مصرف دخانیات، و برخی داروها مانند ACE inhibitors

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هنگامی که به مدت بیشتر از ۳ هفته سرفه‌ها ادامه داشته باشند، باید با یک پزشک مشورت کنید. هم­ چنین اگر سرفه‌­ها شدید باشد و یا با خون، درد در قفسه ­سینه و یا دشواری در نفس کشیدن همراه باشد، هم باید به پزشک مراجعه کنید. سرفه­‌هایی که در ارتباط با سایر علائم ریفلاکس معده و LPR هستند نیز باید مورد توجه قرار بگیرند.