بیماری‌های عفونی

بیماری‌های عفونی، ناهنجاری‌هایی هستند که توسط ارگانیسم‌هایی (موجودات زنده) نظیر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها ایجاد می‌شوند. بسیاری از این موجودات در یا روی بدن ما زندگی می‌کنند و معمولاً بی‌ضرر یا حتی کمک‌کننده هستند، اما تحت برخی موقعیت‌ها، بعضی از آن‌ها موجب بیماری می‌شوند.

برخی از بیماری‌های عفونی می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. بعضی از آن‌ها توسط حشرات یا حیوانات و برخی دیگر با خوردن غذا یا آب آلوده یا قرار گرفتن در معرض موجودات زنده‌ی محیط به انسان انتقال می‌یابند.

علائم و نشانه‌ها بسته به این که آلودگی با کدام نوع از این عفونت‌هاست، فرق می‌کند ولی تب و خستگی اغلب خود را نشان می‌دهند. عفونت‌های خفیف شاید به استراحت و درمان‌های خانگی جواب دهند، با این حال برخی از آن‌ها که جان افراد را تهدید می‌کنند شاید نیازمند بستری در بیمارستان باشند.

از بسیاری از بیماری‌های عفونی، مثل سرخک و آبله‌مرغان می‌توان با واکسن‌ها پیشگیری کرد. شستن دست‌ها به صورت کامل و متناوب می‌تواند از شما، در برابر بسیاری از بیماری‌های عفونی محافظت کند.

نشانه‌ها

هر بیماری عفونی برای خود علائم و نشانه‌هایی دارد. علائم و نشانه‌های عمومی و شایع مربوط به شماری از این بیماری‌ها عبارتند از:

• تب
• اسهال
• خستگی
• درد ماهیچه‌ای
• سرفه کردن

رمان مراجعه به پزشک

در صورت رخداد هر یک از موارد زیر باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی بود:

• گاز گرفته شدن توسط حیوانات
• داشتن مشکل تنفسی
• سرفه کردن برای بیشتر از یک هفته
• سردرد شدید همراه با تب
• محل خارش یا تحریک روی پوست یا تورم
• تب بدون علت یا طولانی‌مدت
• داشتن مشکلات ناگهانی بینایی

دلایل

• باکتری‌ها: این موجودات زنده‌ی تک‌سلولی مسئول بیماری‌هایی مثل گلودرد میکروبی (استرپتوکوکی)، عفونت‌های مجاری ادراری و سل هستند.
• ویروس‌ها: حتی کوچک‌تر از باکتری‌ها بوده و بیماری‌های انبوهی را به وجود می‌آورند؛ از سرماخوردگی ساده گرفته تا ایدز
• قارچ‌ها: بسیاری از بیماری‌های پوستی، مثل کرم‌حلقه‌ای و پای ورزشکار توسط قارچ‌های ایجاد می‌شوند. دیگر انواع قارچ‌ها می‌توانند به پاها یا سیستم عصبی صدمه بزنند.
• انگل‌ها: مالاریا توسط انگل کوچکی که با نیش پشه‌ی آن منتقل می‌شود، ایجاد می‌گردد. دیگر انگل‌ها امکان دارد از مدفوع حیوانات به انسان انتقال یابد.

راه‌های انتقال

تماس مستقیم: راه ساده برای گرفتن بیشتر بیماری‌های عفونی، در تماس بودن با انسان یا حیوانی است که آلوده به آن بیماری می‌باشد. سه راهی که بیماری‌های عفونی می‌توانند با آن‌ها از را تماس مستقیم منتقل شوند:

• فرد به فرد. یکی از شایع‌ترین راه‌هاست و طی آن میکروب‌ها می‌توانند از راه لمس، بوسه زدن، سرفه با عطسه منتقل شوند. همچنین هنگام برقراری رابطه‌ی جنسی این امر امکان‌پذیر است. فرد آلوده به عفونت شاید علائم و نشانه‌ای نداشته ولی حامل آن باشد.
• حیوان به انسان. خراش با گازگرفتگی از سوی حیوانی که آلوده شده –حتی حیوان خانگی- می‌تواند شما را بیمار کرده و در شرایط افراطی مرگ‌آور باشد. دست زدن به مواد زائد حیوانات می‌تواند خطرناک باشد؛ برای مثال توکسوپلاسموز می‌تواند با دست زدن به جعبه‌ای که گربه در آن قرار دارد منتقل شود.
• مادر به جنین. میکروب‌هایی که بتوانند از جفت عبور کنند پس از آلوده کردن مادر به جنین هم آسیب خواهند زد. عفونت‌های مجرای تناسلی نیز هنگام زایمان می‌تواند به نوزاد منتقل شود.

تماس غیرمستقیم: ارگانیسم‌های عامل بیماری می‌توانند از طریق تماس غیرمستقیم نیز منتقل شوند. بسیاری از میکروب‌ها می‌تواند روی اشیای بیجان باقی بمانند، مثل دستگیره‌ی در و شیر آب

نیش حشرات: برخی از میکروب‌های به حشرات انتقال‌دهنده‌ وابسته اند. حشراتی مثل پشه‌، کک، شپش‌ و کنه‌ها از میزبانی به میزبانی دیگر انتقال می‌یابند؛ به این گونه‌ حامل‌ها وکتور می‌گویند. پشه‌ها می‌توانند انگل مالاریا یا ویروس West Nile را منتقل کنند همانگونه که این قابلیت در کنه‌ی گوزن برای انتقال باکتری عامل لایم وجود دارد.

آلودگی غذایی: برای مثال باکتری حاضر درون یا روی برخی از غذاها مثل همبرگر‌ نپخته یا آبمیوه‌های پاستوریزه‌نشده می‌توانند عفونت‌ها را انتقال دهند.

عوامل خطرزا

در حالی که همه در خطر گرفتن عفونت‌ها هستند، آن افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر دچار مشکل می‌شوند. این اتفاق به دلایل زیر می‌تواند رخ دهد:

• استفاده از استروئید یا دیگر داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند؛ مثل داروهایی برای جلوگیری از پس زدن پیوند ارگان‌ها
• داشتن HIV یا ایدز
• مبتلا بودن به برخی از انواع سرطان یا دیگر ناهنجاری‌هایی که سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• علاوه بر این برخی از عوارض پزشکی هم هستند که استعداد ابتلا به عفونت‌ را افزایش می‌دهند که شامل تجهیزات پزشکی کار گذاشته شده در بدن، سوءتغذیه و بالا بودن سن است.

عوارض

بیشتر بیماری‌های عفونی عوارض بسیار کمی دارند امل برخی عفونت‌ها مثل ذات‌الریه، ایدز و مننژیت می‌توانند جان افراد را به خطر بیاندازند. انواع کمی از عفونت‌ها هم مرتبط با افزایش احتمال بلندمدت برای ابتلا به سرطان هستند:

• پاپیلوماویروس انسانی با سرطان گردن رحم مرتبط است.
• هلیکوباکترپیلوری با سرطان معده و زخم آن ارتباط دارد.
• هپاتیت B و C با سرطان کبد مرتبط اند.

همچنین باید اضافه کرد که بعضی از بیماری‌های عفونی خاموش هستند و فقط در آینده خود را نشان می‌دهند؛ بعضاً دهه‌ها بعدتر؛ برای مثال کسی که عفونت آبله‌مرغان دارد شاید علائم آن را بسیار بعدتر در آینده نشان دهد.

تشخیص

تست‌های آزمایشگاهی

بسیاری از بیماری‌های عفونی علائم و نشانه‌هایی شبیه یکدیگر دارند. نمونه‌هایی از مایعات بدن برخی اوقات می‌تواند شواهدی از میکروب‌های ویژه نشان دهد که عامل بیماری هستند. این روش به انتخاب روش‌های درمانی مناسب خواهد انجامید.

• آزمایش خون
• آزمایش ادرار
• نمونه‌ای مایع گلو
• نمونه‌ی مدفوع
• نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی

تصویربرداری

نمونه‌برداری از بافت ارگان‌های داخلی

درمان

دانستن اینکه چه نوع میکروبی موجب بیماری شده، انتخاب شیوه‌ی درمانی را از سوی پزشک آسان‌تر می‌کند.

آنتی‌بیوتیک‌ها

این داروها به خانواده‌هایی که انواع مشابهی در آن‌ها وجود دارند تقسیم می‌شوند. باکتری‌‌ها نیز برای خود تقسیم‌بندی‌هایی دارند؛ مثل استرپتوکوکوس یا ای‌.کولای

برخی از انواع باکتری‌ها به صورتی ویژه نسبت به کلاس‌های خاص آنتی‌بیوتیکی پاسخ می‌دهند. درمان‌های صورت‌گرفته می‌تواند با شناخت نوع باکتری عامل بیماری دقیق‌تر صورت بگیرد.

آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً برای عفونت‌های باکتریایی در نظر گرفته می‌شوند؛ چون این نوع داروها تأثیری بر روی بیماری‌های ویروسی ندارند. با این حال برخی از اوقات گفتن این که کدام نوع میکروب در ایجاد بیماری دخیل است سخت می‌باشد؛ برای مثال برخی از انواع ذات‌الریه (نومونیا) توسط ویروس‌ها و برخی دیگر به علت عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شوند.

استفاده‌ی بیش‌ از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها موجب می‌شود انواع مقاوم به آنتی‌بیوتیکی خاص برای بقا در بین باکتری‌ها برتری یابند و سهم آن‌ها در تشکیل نسل بعدی باکتری‌ها بیشتر شود. همین موضوع سبب به وجود آمدن مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی شده که یکی از بزرگترین مشکلات پیش رو در عرصه‌ی سلامت است.

آنتی‌ویرال‌ها

داروهایی که برای درمان برخی و نه همه‌ی ویروس‌ها گسترش یافته‌اند؛ نمونه‌هایی از این داروها برای مقابله با ویروس‌های زیر کاربرد دارند:

• HIV/ایدز
• هرپس
• هپاتیت B
• هپاتیت C
• آنفولانزا

ضدقارچ‌ها

داروهای ضدقارچی موضعی می‌تواند برای درمان عفونت‌های قارچیِ پوست و ناخن مورد استفاده قرار گیرد. برخی از انواع این عفونت‌ها که ریه‌ها یا غشای مخاطی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌توانند توسط توسط داروهای ضدقارچی خوراکی درمان شوند. عفونت‌های مربوط به اندام‌های داخلی‌تر که شدیدتر باشند، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف شده باشد، شاید نیازمند داروهای ضدقارچی داخل وریدی باشد.

ضدانگل‌ها

برخی از بیماری‌ها که شامل مالاریا نیز می‌شود، توسط انگل‌های کوچکی ایجاد می‌شوند. با این که برای درمان این عفونت‌ها داروهایی وجود دارد، برخی از انواع انگل‌ها نسبت به داروها مقاوم شده‌اند.

داروهای دیگر

شماری از محصولات با کمک به دفع بیماری‌های شایع مفهوم می‌یابند؛ بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا. با این که برخی از این مواد در آزمایش‌های نخستین امیدوارکننده ظاهر شدند ولی مطالعات بعدی یا اثرات منفی آن‌ها را نشان داده‌اند و یا به نتیجه‌ی قاطعی نرسیده‌اند؛ به همین خاطر تحقیقات بیشتری نیاز است تا صورت بگیرد. برخی از موادی که می‌توانند طول مدت عفونت‌ها را کاهش دهند عبارتند از:

• کرنبری
• Echinacea
• سیر
• جنسینگ
• Goldenseal
• ویتامین C
• ویتامین D
• زینک

قبل از استفاده از این محصولات باید حتماً با پزشک مشورت کرد؛ چون برخی از آن‌ها ممکن است موجب حساسیت شده یا با داروهای دیگر برهمکنش داشته باشند.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

بسیاری از بیماری‌های عفونی، مثل سرماخوردگی‌ها خودبه‌خود حل می‌شوند. نوشیدن مایعات و استراحت کافی برای تسریع این روند ضروری است.

جلوگیری

عوامل عفونی از راه‌های زیر می‌توانند وارد بدن شوند:

• تماس‌های پوستی یا آسیب‌ها
• استنشاق میکروب‌های موجود در هوا
• هضم مواد غذایی یا آب آلوده
• نیش پشه یا کنه
• تماس جنسی

رعایت نکات زیر برای جلوگیری توصیه می‌شود:

• شستن دست‌ها: این مورد به ویژه قبل و بعد از آماده شدن برای صرف غذا، قبل از خوردن و پس از استفاده از سرویس بهداشتی مهم می‌باشد. همچنین باید از تماس زیاد چشم، بینی ویا دهان با دست‌ها خودداری کرد.
• واکسناسیون
• استراحت در خانه: مخصوصاً هنگان داشتن نشانه‌هایی مثل تب، استفراغ ویا اسهال
• غذاها را سالم آماده کنید: تمیز نگه داشتن محیط طبخ غذا و پختن کامل آن. دمای مناسب برای گوشت حداقل ۷۱ درجه‌ی سانتی‌گراد، برای گوشت مرغ ۷۴ و برای بیشتر بقیه‌ی آن‌ها ۶۳ می‌باشد.
• نباید غذاهای پخته شده بیشتر از حد معمول در دمای اتاق نگه داشت.
• رعایت نکات سلامتی در روابط جنسی
• عاقلانه سفر کنید: اگر مقصد خارج از کشور باشد واکسن‌هایی مثل تب زرد، وبا، هپاتیت A یا B یا تب تیفوسی نیاز باشد.