غربالگری سرطان دهان معاینه‌ای است که دندانپزشک یا پزشک با هدف بررسی علائم سرطان یا پیش سرطانی در دهان انجام می‌شود.
هدف از غربالگری، تشخیص زودهنگام سرطان دهان و هنگامی که به احتمال زیاد درمان جواب خواهد داد، می‌باشد.
اغلب دندانپزشکان در طی ویزیت دندانپزشکی روتین، معاینه دهان از لحاظ سرطان دهان را نیز انجام می‌دهند. همچنین برخی از دندانپزشکان ممکن است از آزمایشات دیگری برای کمک به شناسایی نواحی از دهان که سلول‌های غیرطبیعی دارند نیز استفاده کنند.
نظر سازمان‌های پزشکی درمورد اینكه آیا افراد بدون ریسک فاکتور سرطان دهان و سالم باز هم نیاز به غربالگری دارند یا نه، متفاوت است. تا به حال هیچ معاینه دهانی یا غربالگری سرطان دهان به ثابت نشده است که خطر ابتلا به سرطان دهان را کاهش دهد. با این حال، بیمار و دندانپزشک وی ممکن است تصمیم بگیرند که معاینه دهان یا آزمایش خاصی براساس ریسک فاکتورهای موجود برای بیمار مناسب است.
غربالگری سرطان دهان چرا انجام می‌شود
هدف از غربالگری، تشخیص سرطان دهان یا ضایعات پره‌کنسر است که ممکن است منجر به سرطان دهان در استیج‌های اولیه شوند –زمانی که برداشتن سرطان یا ضایعات راحتتر بوده و احتمال درمان آن زیاد است.
اما هیچ تحقیقی تا به حال ثابت نکرده است غربالگری سرطان دهان می‌تواند باعث نجات جان افراد شود. بنابراین همه سازمان‌های مربوطه باهمدیگر در مورد فواید معاینه دهان برای غربالگری سرطان دهان هم نظر نمی‌باشند. برخی از گروه‌ها توصیه می‌کنند که غربالگری صورت بگیرد و عده‌ای مخالف این کار هستند.
افراد با ریسک بالای سرطان دهان ممکن است از غربالگری سرطان دهان سود ببرند. اگرچه تحقیقات در این مورد، به طور کامل آن را اثبات نکرده‌اند. عواملی که خطر سرطان دهان را افزایش می‌دهند؛ عبارتند از:
- مصرف هر نوع از دخانیات، شامل سیگار، برگ، پیپ، تنباکو جویدنی، انفیه‌زنی و … .
- مصرف زیاد الکل.
- سابقه تشخیص سرطان دهان.
- سابقه مواجهه زیاد با نور آفتاب که خطر سرطان لب را افزایش می‌دهد.
مقالات مرتبط:
ویپ کشیدن احتمال ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهد
برای جلوگیری از سرطان دهان، آن را بررسی کنید
سیگار الکترونیکی باعث ایجاد سرطان و بیماری‌های قلبی می‌شود
خطرات غربالگری سرطان دهان
معاینه دهانی برای غربالگری سرطان دهان محدودیت‌هایی دارد؛ مانند:
- این غربالگری می‌تواند منجر به آزمایش‌های اضافی شود. اکثر افراد ضایعاتی در دهان خود دارند که اغلب آنها غیر سرطانی هستند. از طریق معاینه دهانی نمی‌توان تشخیص داد که کدام زخم‌ها سرطانی هستند و کدام‌ها نیستند.
اگر دندانپزشک یک ضایعه غیرطبیعی پیدا کند، ممکن است برای یافتن علت آن، آزمایش‌های بیشتری را انجام دهد. تنها راه قطعی برای تشخیص سرطان دهان، برداشتن تعدادی از سلول‌های غیر طبیعی و آزمایش آنها برای سرطان است که این روش بیوپسی نامیده می‌شود.
- با غربالگری نمی‌توان همه سرطان‌های دهان را تشخیص داد. تشخیص مناطق سلول‌های غیرطبیعی فقط با نگاه کردن به دهان بسیار دشوار است. بنابراین ممکن است سرطان کوچک یا ضایعات پیش سرطانی تشخیص داده نشوند.
- تا به حال ثابت نشده است که غربالگری سرطان دهان منجر به نجات افراد می‌شود. هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد معاینات روتین دهان و دندان برای یافتن علائم سرطان دهان و دندان می‌تواند مرگ و میر ناشی از سرطان دهان را کاهش دهد. با این حال، غربالگری سرطان دهان ممکن است باعث شود که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود. تشخیص سرطان در مراحل اولیه می‌تواند احتمال درمان را افزایش دهد.
چگونه برای غربالگری باید آماده شد
برای غربالگری به آمادگی قبلی خاصی نیاز ندارد. غربالگری سرطان دهان به طور معمول در حین معاینات دندانپزشکی روتین انجام می‌شود.
مقالات مرتبط:
لکوپلاکی یا سفیدکژنه و ارتباط آن با سلامت دهانی
سلامت دهان ممکن است نقش مهمی در پیشگیری از سرطان داشته باشد
از این غربالگری چه انتظاراتی می‌توان داشت؟
در حین معاینات غربالگری، دندانپزشک به داخل دهان با هدف یافتن تکه‌های سفید یا قرمز و یا ضایعات دهانی نگاه می‌کند. همچنین دندانپزشک با استفاده از دستکش، بافتهای داخل دهان را از نظر برآمدگی‌ها و دیگر موارد غیرطبیعی لمس می‌کند.
در حین معاینه غربالگری، دندانپزشک شما به دنبال قسمت داخلی دهان می باشد تا لکه های قرمز یا سفید یا زخم های دهان را بررسی کند. با استفاده از دستان دستکش ، دندانپزشک همچنین بافتهای موجود در دهان را احساس می کند تا از برآمدگی ها یا ناهنجاری های دیگر بررسی کند.
در صورت استفاده از دندان مصنوعی که قابل برداشتن هستند، پزشک به بیمار توصیه خواهد کرد تا آن را بردارد. بعد از این کار دندانپزشک، بافت زیر دندان را نیز معاینه خواهد کرد.
تست‌های اضافی برای غربالگری سرطان دهان
برخی از دندانپزشکان از آزمایش‌های خاصی علاوه بر معاینه دهان برای اسکرین سرطان دهان استفاده می‌کنند. هنوز به طور کامل مشخص نشده است که آیا این آزمایش‌ها نسبت به معاینه دهان مزایای اضافی دارند یا نه. تست‌های مخصوص غربالگری سرطان دهان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- شستشوی دهان با یک مایع آبی رنگ مخصوص قبل از معاینه. سلول‌های غیرطبیعی در دهان بیمار، رنگ را جذب کرده و به رنگ آبی دیده می‌شوند.
- در طول معاینه در داخل دهان نوری تابانده می‌شود. این نور، بافتهای سالم را به رنگ تیره و بافتهای غیرطبیعی را به رنگ سفید در می‌آورد.
نتایج غربالگری سرطان دهان
اگر دندانپزشک علائم سرطان دهان یا ضایعات پیش سرطانی را تشخیص دهد، ممکن است توصیه‌های زیر را به بیمار بکند:
- بررسی دوباره دهان چند هفته بعد؛ برای اینکه ببیند آیا ناحیه غیرطبیعی همچنان وجود دارد یا نه و اینکه آیا در این مدت بافت غیرطبیعی رشد کرده یا تغییر کرده است یا نه.
- بیوپسی از بافت غیرطبیعی برای تست‌های آزمایشگاهی جهت تشخیص اینکه آیا سلول‌های سرطانی در بافت وجود دارند یا نه. دندانپزشک ممکن است بیوپسی را انجام داده و یا بیمار را به متخصص حیطه تشخیص و درمان سرطان دهان ارجاع دهد تا توسط وی نیز مورد بررسی قرار گیرد.
