روانشناسانی که درمورد اجراییات و هنرهای خلاق در طول چرخه زندگی مطالعه میکنند، عموما دریافتند که اوج خلاقیت در سنین اواسط تا اواخر دههی سه تا اوایل دههی چهار است. آنها تمایل دارند که خلاقیت را از دیدگاه خلاق و رشتههای ابداعی ببینند، نه دستاوردهای فردی. آنها تفاوتهای کوچکی را در حرفه و رشتههای مختلف خلاقیت و نوآوری، از جمله هنر و علم یافتند.
اما این فقط بخشی از داستان است. آنها در تحقیقاتشان روی ۳۱ برنده جایزه نوبل در زمینه اقتصاد و زمان بیشترین مشارکتشان در این زمینه، شواهدی از دو دورهی اوج خلاقیت فردی در علوم را کشف کردند؛ یکی اینکه در برخی افراد در اوایل حرفهشان ظاهر میشود و دیگری اینکه برای برخی دیگر در اواخر زندگیشان اوج میگیرد. به گفتهی محققان، تفاوت کسانی که اوج خلاقیت را در اواسط دههی بیست سالگی تجربه میکنند با کسانی که خلاقیتشان در اواسط دههی پنجاه سالگی به اوج خود میرسد، در نوع خلاقیت درگیر است.
افرادی که خلاق ذهنی هستند -آنهایی که خارج از چارچوب فکر میکنند و عقل خود را به چالش میکشند- تمایل دارند با ایدههای جدید و نوآوریها بهطور خودبهخودی و در سنین جوانی به اوج خود برسند. آن دسته از خلاقها که تجربیتر هستند -آنهایی که دانش و تئوریهای پذیرفتهشدهی خود را در طول حرفه و شغل خود بدست میآورند و در نهایت راههای جدید و خلاقانه برای تجزیه و تحلیل این دانش پیدا میکنند- تمایل دارند در اواخر زندگی به اوج خود برسند.
تحقیقات گذشته نشان دادهاند که هنرمندان ذهنی -شاعران، نقاشان و رماننویسان- که اهداف آشکار و سریعتری برای کار خود دارند، مانند ارتباط دادن بسیار خاص و بهموقع ایدهها یا احساسات، نسبت به هنرمندان تجربی در بازهی زمانی متفاوتی کار میکنند. اهداف هنرمندان تجربی کمتر واضح و دقیق هستند و از طریق آزمون و خطا با سرعت تدریجی کار میکنند. نمونهای از افراد خلاق ذهنی شامل پابلو پیکاسو، توماس استرنز الیوت، هرمان ملویل و آلبرت انیشتین است. همهی اینها ابتکاریترین کارهای خود را در جوانی انجام دادهاند. نمونهای از افراد خلاق تجربی شامل پل سزان، رابرت فراست، ویرجینیا وولف و چارلز داروین است.
محققان معتقدند که یافتههایشان درمورد این دیدگاه از خلاقیت -که خلاقانهترین دورهی شما بیشتر نتیجهی نوع خلاقیت شما و ماهیت کاری که انجام میدهید است تا حوزهی خاصی که در آن قرار دارید- به سایر رشتههای دانشگاهی و علمی نیز گسترش مییابد. اگر متفکر ذهنی هستید، احتمالا در جوانی خلاقتر خواهید بود. اگر متفکر تجربی هستید، احتمالا در بزرگسالی خلاقانهترین کارهای خود را انجام خواهید داد، و حتی شاید در میانسالی. بنابراین در تئوری، محدودیتی در خلاقیت وجود ندارد. شما میتوانید بهترین کار خود را در دههی چهار، پنج، شش زندگی خود و حتی بعد از آن انجام دهید.