گاهی اوقات آن چیزهایی که پیرامون میدان دید می‌بینیم توهم بصری (Visual Illusion) هستند.
یافته‌های جدید در ژورنال Psychological Science متعلق به انجمن علوم روانشناختی منتشر شده‌اند. بر اساس این یافته‌ها با وجود این‌که جزئیات و دقت دید محیطی ما از آن چه که در مرکز میدان دید می‌بینینم کمتر هستند، ممکن است متوجه تفاوت کیفی زیادی بین آن‌ها نشویم. در واقع سیستم پردازش بصری ما قسمتی از آن‌چه که در محیط می‌بینیم [یا تصور می‌کنیم که می‌بینیم] را “جایگزین” می‌کند.
پژوهشگر روانشناسی، دکتر Marte Otten از دانشگاه آمستردام که نویسنده‌ی راهبر این مقاله است، اظهار می‌دارد:
یافته‌های ما نشان‌می‌دهند که تحت شرایط معیّن قسمت اعظمی از محیط می‌تواند به یک توهم بصری تبدیل شود. به نظر می‌رسد این اثر در بسیاری از ویژگی‌های بصری پایه‌ای حضور داشته‌باشد و نشان‌می‌دهد این سازوکار “جایگزینی” یک مکانیزمِ ادراکیِ عمومی و بنیادی است.
معمولاً در زندگی روزمره تصور می‌کنیم درک ما از جهان به طور مستقیم و دقیق نماینده‌ی دنیای اطراف ماست. با این حال انواع مختلف خطای دید و توهم بصری نشان می‌دهند این موضوع واقعیت ندارد. هنگامی که مغز به پردازش اطلاعات دریافتی از یک محرک خارجی می‌پردازد، تصویری از جهان می‌سازد که به طرز قابل توجهی از دنیای پیرامون ما متفاوت است.
دکتر Otten تصریح می‌کند:
شاید مغز زمانی که محرک فیزیکی به اندازه‌ی کافی غنی نباشد آن‌چه که می‌بینیم را جایگزین می‌کند. مغز دید محیطی را با جزئیات کمتری نمایش می‌دهد و این جزئیات سریع‌تر از دید مرکزی از بین می‌روند. از ین رو انتظار داشتیم دید محیطی بسیار در معرض توهمات بصری باشد.
طی یک سری آزمایش‌ها پژوهشگران تعدادی تصویر را به ۲۰ شرکت‌کننده در آزمایش نشان‌دادند. شرکت کنندگان بر مرکز صفحه نمایش متمرکز می‌شدند. تصویری در مرکز ظاهر می‌شد سپس تصویر متفاوتی پیرامون تصویر مرکزی به تدریج پدیدار می‌گشت. شرکت‌کنندگان باید زمانی که تفاوت میان تصویر کناری و مرکزی از بین می‌رفت و تصویر یکنواخت به نظر می‌آمد بر روی ماوس کلیک می‌کردند.
دکتر Otten و همکاران در آزمایش‌های مختلف ویژگی‌های تصویر مرکزی از جمله: شکل، جهت قرارگیری، روشنایی، تیرگی و حرکت تصویر را تغییر می‌دادند. نتایج حاکی از ایجاد توهم یکنواختی در تمامی این حالات بود، بدان معنی که شرکت‌کنندگان به اشتباه تصور می‌کردند در مرکز و محیط صفحه‌ی نمایش یک تصویر یکنواخت ایجاد شده‌است در حالی که متفاوت از یکدیگر بودند. احتمال رخداد خطای دید زمانی که اختلاف میان تصاویر مرکزی و محیطی زیاد بود، کاهش می‌یافت.
دکتر Otten بیان می‌کند:
شگفت‌انگیزترین یافته‌ی ما دسته‌ی جدیدی از خطای دید است که بسیار گسترده می‌باشد و انواع مختلفی از محرک‌ها و قسمت زیادی از میدان دید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. امیدواریم بتوانیم از این یافته به عنوان ابزاری جهت آشکارکردن علت آن که دید محیطی بسیار غنی و پرجزئیات به نظر می‌آید و به طور کلی جهت درک چگونگی عملکرد مغز در ایجاد ادراک بصری استفاده‌کنیم.
