آیا تاکنون واژه واژینیسموس به گوشتان خورده است؟ واژینیسموس عارضه‌ای است که باعث اسپاسم عضلات کف لگن میشود. این انقباض عضانی ممکن است رابطه جنسی، معاینات زنان و استفاده از تامپون را برای فرد دردناک، دشوار و غیرممکن سازد. در این مقاله به پاسخ پرسش اصلی خود یعنی واژینیسموس چیست پرداخته و در ادامه با انواع و درمان واژینیسموس بیشتر آشنا خواهیم شد.
واژینیسموس چیست
واژینیسموس چیست هنگامی که فرد در تلاش است تا جسمی مانند تامپون یا اسپکولوم را وارد واژن کند و یا هنگام برقراری رابطه واژینال، به دلیل انقباض غیر ارادی عضلات کف لگن، ورودی واژن بسیار تنگ و محکم میشود.
در این حالت، اسپاسم عمومی عضلانی، احساس درد و قطع شدن موقت تنفس قابل انتظار است.
شایع‌ترین گروه عضلاتی که در واژینیسموس تحت تأثیر قرار می‌گیرند، گروه عضلات شرمگاهی-دنبالچه‌ای یا پوبوکوکسیژئوس (pubococcygeus یا PC) هستند. این عضلات مسئول دفع ادرار، مقاربت، ارگاسم، حرکات روده، تخلیه مدفوع و زایمان می‌باشند.
در صورت عدم درمان، اختلال واژینیسموس می‌تواند منجر به سرخوردگی و پریشانی فرد شده و حتی با گذشت زمان تشدید یابد. با این حال، درمان واژنیسموس ممکن است.
حقایقی درباره اختلال واژینیسموس
- واژینیسموس طیف مختلفی از اختلالات را شامل میشود و علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
- درد ناشی از واژینیسموس گستره‌ی خفیف تا شدید را دربر می‌گیرد و می‌توانند احساس متفاوتی را در فرد برانگیزد.
- واژینیسموس می‌تواند ناشی از شرایط عاطفی، مشکلات پزشکی و فیزیکی و یا هر دو باشد.
- درمان واژینیسموس با یک سری تمرینات فیزیکی، عاطفی و روانی میسر است که در بیشتر موارد موثر نیز واقع می‌شوند.
انواع واژینیسموس چیست
واژینیسموس انواع مختلفی دارد که می‌تواند زنانی را از هر سنی درگیر سازد.
۱. واژینیسموس اولیه
واژینیسموس اولیه عارضه‌ای بلندمدت بوده و درد ناشی از آن همواره برقرار خواهد بود. در این حالت، استفاده از تامپون و تحمل کردن معاینات مربوط به زنان برای فرد دشوار خواهد است.
این حالت اغلب در اولین تلاش زنان برای مقاربت و رابطه جنسی واژینال پیش می‌آید. در واقع دخول دردناک یکی از شکایات زنان مبتلا به اختلال واژینیسموس است. همچنین، شریک مرد نمیتواند عمل دخول را انجام دهد و اظهار دارد که احساس می‌کند که آلت او در دهانه واژن به یک جسم با حالت دیوار مانند برخورد می‌کند.
ممکن است فرد از درد و انقباض منتشر عضلات شکایت داشته و حتی تنفسش نیز برای مدت کوتاهی متوقف شود. تمامی این علایم زمانی که فرد تلاش برای مقاربت یا دخول یک شی به واژن را متوقف کند، برطرف خواهند شد.
۲. واژینیسموس ثانویه
اختلال واژینیسموس ثانویه زمانی بروز می‌یابد که فرد پیش از این رابطه جنسی نرمالی داشته است. این حالت همواره برقرار نیست. در هر مرحله‌ای از زندگی فرد قابل بروز است و همان طور که اشاره شد فرد تاکنون چنین علائمی نداشته است.
واژینیسموس ثانویه ریشه در یک اتفاق بخصوص دارد؛ از جمله عفونت، یائسگی، حادثه‌ای ناگوار، مشکلات پزشکی، مشکل مربوط به رابطه عاطفی، جراحی و زایمان.
حتی اگر مشکلات زمینه‌ای فرد برطرف شود، ممکن است درد فرد همچنان ادامه دار باشد، زیرا بدن فرد به این گونه پاسخ دادن به محرک عادت می‌کند.
۳. واژینیسموس کلی
واژینیسموس کلی همواره وجود دارد و هر وسیله‌ای می‌تواند موجب تحریک آن شود.
۴. واژینیسموس موقعیتی
این نوع از اختلال واژینیسموس در شرایط خاصی ایجاد میشود. این نوع از واژینیسموس ممکن است در حین رابطه جنسی رخ دهد و موجب دخول دردناک شود اما لزوماً هنگام معاینات زنان یا استفاده از تامپون بروز نمی‌یابد.
علائم واژینیسموس چیست
علائم واژینیسموس ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این علائم شامل موارد زیر می‌باشد.
- دخول دردناک (دیسپارونیا) همراه با سفتی و دردی که ممکن است حالت سوزاننده یا گزنده داشته باشد
- دخول غیرممکن یا بسیار سخت انجام پذیر است
- درد هنگام رابطه جنسی با یا بدون علت زمینه‌ای
- درد هنگام قرار دادن تامپون
- درد هنگام معاینات زنان
- انقباض منتشر عضلات و یا قطع شدن تنفس هنگام تلاش برای مقاربت
از لحاظ میزان درد، درد می‌تواند گستره‌ی خفیف تا شدید را در بر بگیرد و از لحاظ کیفیت درد، می‌تواند تنها یک احساس ناراحتی مبهم باشد و یا همراه با حس سوزش باشد.
اختلال واژینیسموس میل جنسی فرد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد اما ممکن است فرد را هنگام رابطه جنسی مضطرب کرده و بنبابرین فرد از برقراری رابطه جنسی و یا دخول واژینال خودداری نماید.
علت واژینیسموس
اختلال واژینیسموس عارضه‌ای است که ممکن است به وسیله استرسهای فیزیکی، عاطفی و یا هر دو ایجاد شود. می‌تواند قابل پیش بینی باشد، به این معنی که واژینیسموس بروز می‌یابد زیرا فرد انتظار آن را دارد.
استرس عاطفی
استرسهای عاطفی از جمله:
- درد یا ترس در بارداری
- اضطراب درمورد نحوه رابطه یا حس گناه
- مشکلات رابطه عاطفی، به عنوان مثال داشتن والد سوء استفادگر و یا احساس آسیب پذیر بودن
- حوادث ناگوار در زندگی، مانند تجاوز و یا سابقه سوء استفاده
- تجربیات تلخ کودکی مانند تصویر گری از رابطه جنسی هنگام رشد و یا دیدن تصاویر برهنه
استرس فیزیکی
استرسهای فیزیکی از جمله:
- عفونت‌ها مانند عفونت مجاری ادراری (UTI) یا عفونت قارچی
- عارضه‌های پزشکی، مانند سرطان یا لیچن اسکلروز
- زایمان
- یائسگی
- جراحی لگن
- معاشقه ناکافی
- کم بودن روان سازی واژن
- عوارض جانبی داروها
مشکلات جنسی می‌توانند هم زنان و هم مردان را تحت تاثیر قرار دهند. مقصر کار هیچ کس نیست و جای هیچ خجالتی نیز وجود ندارد. در بیشتر موارد درمان‌های موجود می‌توانند کمک کننده باشند.
درمان واژینیسموس
برای تشخیص واژینیسموس پزشک یک شرح حال کامل از فرد گرفته و معاینات لگنی لازم را برای فرد انجام می‌دهد. درمان واژینیسموس بسته به مورد، می‌تواند تخصص‌های مختلفی را تحت پوشش خود قرار دهد.
در ابتدا، پیش از تمرکز کردن بر روی واژینیسموس، هر گونه دلیل زمینه‌ای از جمله عفونت باید رد شود و در صورت وجود درمان شود.
هدف در درمان واژینیسموس کاهش انقباض ذاتی عضلات و ترس از درد و هر گونه ترسی که می‌تواند مرتبط با مشکل فرد باشد، است.
درمان واژینیسموس شامل ترکیبی از روش‌های درمانی زیر است:
تمرینات کنترل عضلات کف لگن: این تمرینات شامل انقباض عضلات و حرکات استراحتی است. نام دیگر این تمرینات، تمرینات کگل می‌باشد که به فرد کمک می‌کند تا راحت‌تر بتواند عضلات کف لگن خود را کنترل نماید.
آموزش و مشاوره: تهیه یک سری اطلاعات آموزشی درباره آناتومی اعضای جنسی و پاسخ‌های چرخه جنسی می‌تواند به فرد در درک درد و فرآیندهایی که بدن طی می‌کند، کمک کننده باشد.
تمرینات عاطفی: این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا فاکتورهای مرتبط با واژینیسموس را تشخیص داده، آن‌ها را بیان کرده و این فاکتورها را حل و فصل نماید.
کاهش حساسیت به دخول: در این روش زن تشویق میشود که روزانه تا حد امکان به محل دهانه واژن نزدیک‌تر شده و آن را بدون ایجاد احساس درد، لمس نماید. هنگامی که او قادر به لمس ناحیه اطراف واژن باشد، درمانگر او را به لمس و باز کردن فرج‌های واژن لابیا می‌کند. مرحله بعدی داخل کردن انگشت فرد به درون واژن خواهد بود.
تکنیک‌های گشاد کردن و یا استفاده از ابزارهای واژینال: هنگامی که یک زن بتواند بدون احساس درد انگشت خوود را وارد واژن نماید، باید استفاده از دیلاتورهای پلاستیکی یا ابزارهای مخروطی شکل را آغاز نماید. اگر بتواند این کار را بدون ایجاد حس درد انجام دهد، در مرحله بعدی این وسیله را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در داخل واژن می‌گذارد تا عضلات واژن به فشار آن عادت کنند. سپس، فرد می‌تواند از یک وسیله‌ای با قطر بزرگتر استفاده کند. در قدم بعدی فرد به شریک زندگی خود نحوه استفاده از ابزار را آموزش خواهد داد.
هنگامی که فرد با انجام این کار احساس راحتی کرد، می‌تواند به شریک زندگی خود اجازه دهد که آلت تناسلی خود را در نزدیکی واژن قرار دهد، اما دخول انجام نشود. زمانی که فرد کاملاً با این کار راحت باشد، این زوج می‌توانند مقاربت را دوباره امتحان کنند. بهتر است افراد حتی در دخول نیز همانند ابزارها به تدریج پیش روند.
مدت زمان لازم برای درمان واژینیسموس به طور موفقیت آمیز بستگی به هر شخص دارد.
در موارد بسیار نادری درمان واژینیسموس به عمل جراحی نیاز دارد.
هر فردی که نگران علائم مرتبط با اختلال واژینیسموس باشد، برای ارزیابی بیشتر باید با مسئول مراقبت‌های بهداشتی کشورت نماید.
