طیفی از مشکلات پزشکی می‌توانند موجب استفراغ خونی شوند. بالا آوردن خون از گلو یکی از اورژانس‌های پزشکی است. استفراغ خونی تحت عنوان هماتمز نیز شناخته می‌شود؛ اما سوالی که در این شرایط مطرح می‌شود آن است که علت استفراغ خونی چیست؟ بیماری‌های عامل استفراغ خونی می‌توانند از یک خونریزی بینی ساده گرفته تا خونریزی شدید در لوله‌ی گوارش ایجاد نمایند.
منظور از هماتمز وجود رگه‌های خون در استفراغ نیست؛ بلکه استفراغی مد نظر است که محتوی مقادیر قابل توجهی از خون قرمز روشن بوده یا ظاهر سیاه و شنی یا به عبارتی قرمز متمایل به قهوه‌ای تحت عنوان “کافی گراند” داشته باشد. ظاهر کافی گراند زمانی ایجاد می‌شود که خون برای مدت طولانی در معده مانده باشد.
استفراغ خونی اورژانس پزشکی است و علت خون آمدن از گلو هر چه که باشد، باید بلافاصله به دنبال درمان باشید. اما به راستی خونریزی از دهان نشانه چیست ؟ در این مقاله به برخی علل احتمالی استفراغ خونی می‌پردازیم و نحوه‌ی تشخیص علت استفراغ خونی و درمان هماتمز را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بالا آوردن لخته خون نشانه چیست ؟
بالا آوردن خون از گلو می‌تواند نشانه یک مشکل جدی سلامت باشد. مشکلات پزشکی متعددی می‌توانند علت استفراغ خونی باشند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زخم‌های معده
- استفراغ شدید
- پارگی، تحریک یا ریزش بافتی در پوشش معده
- تومورها یا ضایعات معده یا مری
- آسیب رادیواکتیو بخش فوقانی لوله‌ی گوارش
- عفونت‌ها نظیر هپاتیت یا هلیکوباکترپیلوری (عفونت H. pylori)
- مصرف داروهای خاص مانند آسپیرین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا رقیق‌کننده‌های خون
- مصرف سموم
- حاملگی؛ که استفراغ خونی می‌تواند به عنوان عارضه‌ی بیماری صبحگاهی و استفراغ منظم رخ دهد.
بیماری‌های پزشکی خاصی می‌توانند موجب استفراغ خونی گردند که عبارتند از:
- گاستروانتریت
- بیماری رفلاکس معدی-مروی (GERD)
- اختلالات عروق خونی معده
- التهاب لوله‌ی گوارش، روده یا پانکراس
- سرطان پانکراس
- بیماری‌های خاص کبد نظیر نارسایی حاد کبد و سیروز کبدی
- ضایعه دیولافوی؛ اختلال ناشی از چسبیدن یک شریان به دیواره‌ی معده.
- پارگی‌های مالوری-ویس؛ پارگی‌هایی در لوله‌ی گوارش که به دنبال افزایش فشار ناشی از استفراغ یا سرفه ایجاد می‌گردند.
- پرفشاری ورید پورت (پورتال هایپرتنشن)؛ در این بیماری فشار خون در ورید پورت بالاست.
- ناهنجاری‌های خونی نظیر پایین بودن شمار پلاکت خون، هموفیلی، کم‌خونی یا لوسمی
طیفی از سایر بیماری‌ها اعم از موارد زیر می‌توانند موجب استفراغ خونی شدید در نوزادان و خردسالان شوند:
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- اختلالات انعقاد خون
- کمبود ویتامین K
- حساسیت به شیر
- بلع خون یا اشیای خارجی
سایر گروه‌های در معرض خطر که ممکن است بالا آوردن خون از گلو را تجربه نمایند، کسانی هستند که به مقادیر زیاد الکل مصرف می‌کنند.
الکل و بالا آوردن خون از گلو
استفراغ خونی ممکن است ناشی از عوارض بسیار شدید مصرف مداوم الکل به مقدار زیاد باشد که این عوارض شامل موارد زیر می‌باشند:
- پارگی در مسیر معدی-روده‌ای: افزایش فشار در لوله‌ی گوارش، معده و روده به دنبال استفراغ پرفشار می‌تواند موجب بروز پارگی در روده‌ها گردد. این امر در برخی موارد تهدیدکننده‌ی حیات است. از جمله علائم همراه در این شرایط نیز می‌توان درد سینه ناگهانی و شدید با انتشار احتمالی به پشت، تعریق، تنگی‌نفس و درد شکم را نام برد.
- سیروز: مصرف مازاد الکل به طور منظم می‌تواند موجب آسیب کبد و سیروز کبدی گردد. در این شرایط عروق خونی ممکن است بترکند و خون زیادی به صورت استفراغ از گلو خارج گردد. ضعف، غش کردن و خونریزی از مقعد نیز ممکن است در کنار هماتمز رخ دهند.
- زخم‌های معده: این عارضه به علت محتوای اسیدی الکل رخ می‌دهد. در واقع محتوای اسیدی موجب تحریک معده و بروز زخم معده می‌گردد. سایر علائم زخم معده شامل خونریزی شدید از روده، مدفوع قرمز تیره یا سیاه، درد شکم یا درد در قسمت‌های پایینی سینه می‌باشند.
علائم همراه استفراغ خونی کدامند؟
مردمک‌های گشاد شده هنگام بالا آوردن خون از گلو می‌توانند نشانه‌ی آن باشند که بدن بیمار در حال به شوک رفتن است. رنگ و تداوم خون بسته به علت استفراغ خونی و موقعیت فیزیکی خونریزی می‌تواند متفاوت بوده و رنگ خون می‌تواند از قرمز روشن تا ظاهر کافی گراند متغیر باشد.
بسته به علت استفراغ خونی افراد ممکن است علائم دیگری نیز تجربه نمایند که حتماً بایستی به اطلاع پزشک برسانند. در صورت تجربه‌ی هر یک از علائم زیر در همراهی با استفراغ خونی، حتماً به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید؛ چرا که این علائم می‌توانند نشان‌دهنده‌ی شوک باشند:
- سرگیجه، احساس غش یا غش کردن
- گیج شدن
- سرد شدن، رنگ‌پریده بودن و چسبناک شدن پوست
- ضربان قلب سریع، اضطراب یا بی‌قراری
- بزرگ شدن مردمک‌ها
- تاری دید
- حالت تهوع
- ضعف
- تنفس سریع و کم‌عمق
- کاهش تولید ادرار
افراد باید در صورت تجربه‌ی درد شدید شکم، بالا آوردن مقادیر زیاد خون، تکرار استفراغ خونی برای چند مرتبه یا هر گونه علامت نگران‌کننده به اورژانس مراجعه کنند.
علت استفراغ خونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
روند تشخیص علت استفراغ خونی شامل شرح‌حال‌گیری کامل با جزئیات، معاینه‌ی فیزیکی و احتمالاً فرآیندهای رادیولوژی نظیر CT اسکن، تصویربرداری با اشعه‌ی X یا اندوسکوپی می‌باشد. تست‌های رادیولوژی می‌توانند در تشخیص منشأ خونریزی به تیم پزشکی کمک کنند.
طی اندوسکوپی با استفاده از یک ابزار مجهز به نور، قسمت بالایی لوله‌ی گوارش از جهت هر نوع علت خونریزی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از آن‌جا که بیماری عامل هماتمز ممکن است ویروسی یا باکتریایی باشد، روند تشخیص علت استفراغ خونی احتمالاً شامل آزمایش‌های خون و آنالیز نمونه‌ی مدفوع نیز خواهد بود.
در مواردی که پزشک به شریانی بودن خون مشکوک گردد، آنژیوگرام نیز درخواست می‌شود. تهیه آنژیوگرام شامل وارد ساختن یک لوله‌ی نازک و سیم به داخل شریان ناحیه‌ی کشاله‌ی ران است. جراح این فرآیند را انجام داده و طی آن، بیمار تحت بی‌حسی قرار می‌گیرد.
پس از تزریق رنگ ید جهت تصویربرداری دقیق‌تر، تصویربرداری با اشعه‌ی X در ارزیابی انسدادها می‌تواند به پزشکان کمک کند.
برای درمان استفراغ خونی چه می‌توان کرد؟
داروهای خاص و جراحی معمولاً می‌توانند هماتمز را درمان کنند. در موارد شدید هماتمز که جریان خون زیاد باشد، بیمار احتمالاً به سرم یا انتقال خون نیاز خواهد داشت. در موارد تهدیدکننده‌ی حیات نیز احیای اورژانسی و جایگزینی خون از دست رفته با مایع یا خون موردنیاز است.
درمان استفراغ خونی به علت آن بستگی دارد. بسیاری از تکنیک‌ها برای متوقف ساختن خونریزی داخلی شامل وارد ساختن تجهیزات به لوله‌ی گوارش طی فرآیند اندوسکوپی و بستن و محکم کردن زخم داخلی می‌باشند.
خلاصه
در مجموع درمان استفراغ خونی به علل متعددی اعم از علت خونریزی و سرعت دریافت درمان بستگی دارد.
هر کس که دچار هماتمز شود، باید سریعاً به اورژانس مراجعه نموده یا به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشد.
