شخصی که فتق دیسک بین مهره ای دارد، ممکن است دردی را تجربه کند که بر فعالیتهای روزانه‌اش تأثیر بگذارد. با این که همیشه لازم نیست، اما ممکن است برخی افراد برای کاهش درد و علائم دیگر به جراحی فتق دیسک نیاز داشته باشند.
نوع جراحی یک شخص به عوامل مختلفی بستگی دارد. این موارد شامل محل فتق دیسک، شدت درد و ناتوانی ناشی از آن است.
در این مقاله، در مورد انواع مختلف جراحی فتق دیسک و خطراتشان صحبت می‌کنیم. همچنین بررسی خواهیم کرد که بهبودی ناشی از جراحی فتق دیسک در طی چه مدتی حاصل می‌شود.
فتق دیسک بین مهره‌ای چیست؟
درد ناشی از فتق دیسک ممکن است بر فعالیتهای روزانه فرد تأثیر بگذارد.
ستون فقرات از استخوانهای جداگانه ای ساخته شده است که به مهره معروف هستند. دیسک‌های بین مهره ای دیسک‌هایی از جنس غضروف هستند که بین مهره ها قرار دارند.
عملکرد دیسک های بین مهره ای پشتیبانی از ستون فقرات و عمل به عنوان کمک فنر بین مهره ها است.
به طور معمول ۲۳ دیسک در ستون فقرات انسان وجود دارد. هر دیسک از سه جزء تشکیل شده است:
- هسته دیسک یا نوکلئوس پالپوزوس: قسمت ژل مانند دیسک است که به ستون فقرات انعطاف پذیری و استحکام می بخشد.
- حلقه فیبری یا فیبروز آنولوس: یک لایه بیرونی سخت است که هسته پالپوزوس را محاصره می کند.
- انتهای صفحه های غضروف: قطعات غضروفی هستند که بین دیسک و مهره‌های مجاور آن قرار دارند.
در فتق دیسک، فیبروز آنولوس پاره یا دچار بیرون زدگی می شود. این آسیب به بخشی از هسته پالپوزوس اجازه می‌دهد به کانال ستون فقرات فشار وارد کند. گاهی اوقات، ماده فتقی می‌تواند روی عصب فشار آورده و باعث ایجاد درد و تأثیر بر انجام حرکات فرد شود.
هر سال، فتق دیسک تقریباً ۵ تا ۲۰ نفر از هر ۱۰۰۰ بزرگسال بین سنین ۲۰ تا ۴۹ سال را تحت تأثیر قرار می دهد.
فتق دیسک بین مهره‌ای می‌تواند در هر نقطه از ستون فقرات ایجاد شود. دو محل متداول، ستون فقرات کمر و گردن است. ستون فقرات کمر با کمر ارتباط دارد در حالی که ستون فقرات گردن به ناحیه گردن اشاره دارد.
فرد چه زمانی به جراحی فتق دیسک بین مهره‌ای نیاز دارد؟
اغلب فتق دیسک نیازی به جراحی ندارد. در تقریباً ۹نفر از هر ۱۰ نفر، علائم طی چند روز تا چند هفته برطرف می‌شود.
برخی از افراد که فتق دیسک دارند به هیچ وجه علائمی را تجربه نمی‌کنند.
اما گاهی اوقات، فتق دیسک به عصبی در ستون فقرات فشار می آورد که می تواند باعث ایجاد درد، بی‌حسی یا ضعف در قسمتی از بدن که اعصاب از آن عبور می‌کنند، شود.
اگر درد به درمان های معمول مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و فیزیوتراپی پاسخ ندهد، فرد باید با پزشک خود مشورت کند.
بسته به میزان درد و ناتوانی فرد، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
در موارد نادر، فتق دیسک ممکن است بر روی اعصاب کنترل کننده مثانه و روده تأثیر بگذارد. برای برداشتن فشار از روی اعصاب و احیای عملکرد مثانه و روده، عمل جراحی ضروری خواهد بود.
در صورت امکان، فرد ممکن است بخواهد به بیمارستانی که از تیم‌های چند رشته ای با تخصص‌های مختلفبرای تصمیم‌گیری در مورد جراحی استفاده می‌کند، مراجعه کند.
یک مطالعه مقدماتی در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که تیمی از متخصصان مختلف از جمله جراحان، متخصص بیهوشی و فیزیوتراپی نسبت به یک پزشک منفرد احتمالاً جراحی‌های ستون فقرات نخاعی را کمتر توصیه می‌کند.
روند جراحی
روش‌های مختلفی وجود دارد که یک جراح برای معالجه فتق دیسک می‌تواند انجام دهد.
هدف از این جراحی کاهش فشار بر روی عصب و در نتیجه کاهش درد و علائم دیگر است.
پزشک ممکن است یکی از سه روش زیر را برای برداشتن فشاراز روی عصب انتخاب کند:
- دیسککتومی باز: جراح برای خارج کردن بخش فتق دیسک، جراحی باز انجام می‌دهد.
- جراحی آندوسکوپی ستون فقرات: جراح از لوله لوله نازک یا آندوسکوپ برای برداشتن بخش فتق دیسک استفاده می کند. این روش کمترین میزان آسیب را داراست و نیاز به یک برش ریز دارد. فقط یک اسکار کوچک تشکیل می‌شود و نتیجه آن بهبودی سریعتر خواهد بود.
- جراحی در هسته دیسک نخاعی: جراح برای دسترسی به هسته دیسک نخاعی از ابزارهایی استفاده می‌کند و سپس از یک مکنده برای خارج کردن هسته استفاده می‌کند. این کار باعث می‌شود دیسک ستون فقرات کوچکتر شود و این باعث کاهش فشار روی عصب می‌شود. این عمل جراحی تنها در صورتی امکان پذیر است که لایه بیرونی دیسک آسیب نبیند.
سایر مداخلات جراحی برای فتق دیسک عبارتند از:
لامینوتومی یا لامینکتومی
لامینا بخشی از مهره‌هاست که کانال نخاعی را پوشانده و از آن محافظت می‌کند. بعضی اوقات، برای ترمیم فتق دیسک باید یک بخش یا تمام لامینا حذف شود.
لامینوتومی مستلزم برداشتن بخشی از لامیناست، در حالی که لامینکتومی شامل از بین بردن کل لامیناست.
هر دو روش شامل ایجاد یک برش کوچک در مرکز پشت یا گردن در ناحیه فتقی دیسک است. جراح بعد از برداشتن یک بخش یا تمام لامینا، برای برداشتن فتق دیسک دیسککتومی انجام می‌دهد.
لامینوتومی‌ها و لامینکتومی‌ها می‌توانند مربوط به ناحیه کمر یا گردن باشند:
- روش‌های کمری: به تسکین درد پا یا درد سیاتیک که یک فتق دیسک در منطقه کمر ایجاد می کند، کمک می‌کنند.
- روش‌های گردنی: به تسکین درد در گردن و اندام‌های فوقانی که فتق دیسک در ناحیه گردن ایجاد می‌کند، کمک می‌کنند.
فیوژن ستون فقرات
به دنبال لامینوتومی یا لامینکتومی، ممکن است یک فیوژن یا الحاق ستون فقرات (SF) برای تثبیت ستون فقرات لازم باشد. SF شامل اتصال دو استخوان به همراه پیچ است.
افرادی که دچار SF شده اند، ممکن است احساس درد کنند و گمان کنند که این درمان محدود کننده حرکات خاص است.
احتمال نیاز به SF به محل فتق دیسک بستگی دارد. به طور معمول، لامینوتومی های کمری به SF نیاز دارند.
اگر جراح از قسمت جلوی گردن عمل کند، لامینوتومی گردن نیز نیاز به SF خواهد داشت. ولی، اگر از پشت گردن عمل کند بیمار به ندرت به SF احتیاج پیدا می‌کند. مکانی که جراح برای عمل انتخاب می‌کند، بستگی به محل دقیق فتق دیسک دارد.
ممکن است برخی از افرادی که تحت لامینوتومی قرار می‌گیرند، به جای SF کاندید عمل جراحی دیسک مصنوعی شوند.
جراحی دیسک مصنوعی
جراحی دیسک مصنوعی (ADS) جایگزینی برای فیوژن ستون فقرات است. در ADS، جراح، دیسک آسیب دیده را با دیسک مصنوعی جایگزین می‌کند.
یک جراح معمولاً این روش را در مقایسه با روش SF با درد کمتر و حرکت محدودتر انجام می‌دهد.
روند و زمان بازیابی
طبق گزارش انجمن ستون فقرات آمریکای شمالی، افرادی که زودتر تحت عمل جراحی فتق دیسک قرار می‌گیرند، ممکن است زمان بهبودی سریع‌تری داشته باشند و همچنین در طولانی‌مدت احساس بهبودی و سلامتی بیشتری تجربه کنند.
به طور معمول، بیشتر افراد می توانند ۲۴ ساعت پس از عمل فتق دیسک بین مهره‌ای مرخص شوند. حتی ممکن است برخی در همان روز ترخیص شوند.
پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که تحت جراحی فتق دیسک قرار می‌گیرند، حدود ۴ هفته از انام فعالیتهای زیر اجتناب کنند:
- رانندگی
- نشستن برای مدت طولانی
- بلند کردن وزنه های سنگین
- خم شدن
بعضی از تمرینات ورزشی می‌تواند برای افرادی که عمل فتق دیسک بین مهره‌ای انجام داده‌اند، مفید باشد. اما قبل از انجام هرگونه فعالیت شدید، باید با پزشک یا جراح مشورت شود.
بعضی اوقات، پزشکان احتمالا بعد از عمل جراحی، روش‌های درمانی بازتوانی یا توانبخشی را پیشنهاد دهند. افرادی که بعد از جراحی فتق دیسک برنامه توانبخشی را دنبال می‌کنند دوره نقاهت و زمان بهبودی کمتری نیاز دارند و سریعتر به بهبودی تحرک، دست پیدا می‌کنند.
خطرات
دیسککتومی به ندرت عوارض نشان می‌دهند. با این حال، در موارد نادر، ممکن است افراد عوارض زیر را تجربه کنند:
- خون ریزی
- عفونت
- رطوبت در آستر محافظ ستون فقرات
- آسیب به عصب
در حدود ۵٪ از افراد، دیسک مشکل‌دار ممکن است دوباره پاره شده و یا بیرون‌زدگی پیدا کند و باعث عود علائم شود.
جراحی دیسک فتق می تواند یک درمان موثر برای بسیاری از افراد با درد به چالش کشیده باشد. اما جراحان نمی توانند تضمین كنند كه علائم پس از عمل از بین می روند.
برخی از افراد ممکن است بعد از دوره بهبودی، درد فتق دیسک را تجربه کنند. در بعضی موارد، ممکن است درد با گذشت زمان بدتر شود.
سایر گزینه‌های درمان فتق دیسک بین مهره‌ای
مصرف داروهای ضد درد ممکن است علائم فتق دیسک را کاهش دهد.
افرادی که دچار فتق دیسک می‌شوند باید ۲ تا ۳ روز فعالیت خود را محدود کنند. محدود کردن حرکت باعث کاهش التهاب در محل عصب می‌شود. اگرچه ممکن است مفید و موثر به نظر برسد، اما پزشکان استراحت در رختخواب را توصیه نمی‌کنند.
افرادی که اعصابشان به علت فتق دیسک در گردن و پا گیر کرده‌اند ممکن است NSAID و فیزیوتراپی را امتحان کنند.
چنانچه این روش‌های درمانی بی اثر باشد، پزشکان ممکن است گزینه‌های غیر جراحی دیگری مانند بلوکه کردن ریشه‌های عصبی انتخابی را توصیه کنند. این درمان‌ها عوامل بی‌حسی موضعی هستند که پزشکان برای کاهش درد فتق دیسک به نخاع تزریق می‌کنند.
به طور خلاصه
یک فتق دیسک بین مهره‌ای می‌تواند باعث درد طاقت فرسا و ناتوان کننده شود. در بسیاری موارد، گزینه‌های درمانی غیر جراحی باعث کاهش موثر درد می‌شوند. در صورت عدم بهبود، ممکن است پزشک عمل فتق دیسک بین مهره‌ای را توصیه کند.
نوع عمل جراحی که فرد تحت آن قرار می‌گیرد به عوامل مختلفی بستگی دارد. این موارد شامل محل فتق دیسک، شدت درد و میزان ناتوانی ناشی از آن است.
بیشتر افراد می‌توانند ظرف حدود ۴ هفته پس از عمل فتق دیسک به فعالیتهای معمول خود برگردند. افرادی که بعد از عمل برنامه توانبخشی را دنبال می‌کنند ممکن است زمان بهبودی کمتری داشته و تحرک بهتری داشته باشند.
افرادی که فتق دیسک دارند باید در مورد گزینه‌های درمانی در دسترس، با پزشک خود مشورت کنند.
