شکستگی بینی یک آسیب دیدگی شایع در صورت می‌باشد. علائم شکستگی بینی به صورت معمول شامل درد و تورم در اطراف بینی، خونریزی، وجود ترشحات بینی و سختی در تنفس است.
بینی شکسته یا شکستگی بینی به حالتی اطلاق می‌شود که استخوانی در بینی بشکند. ممکن است آسیب دیدگی بافت همبند و غضروف در داخل بینی نیز رخ داده باشد.
بینی شکسته می تواند ناشی از ضربه به صورت باشد. این ضربه به صورت بالقوه می‌تواند ناشی از زمین خوردن، خشونت و آزار، ورزش‌های تماسی یا تصادف باشد.داشتن توانایی تشخیص بینی شکسته می‌تواند این اطمینان را ایجاد کند که فرد آسیب دیده ذرمان مناسب را دریافت خواهد کرد.
در این مقاله توضیح خواهیم داد که بینی شکسته چه علائمی دارد، مراقبت از بینی شکسته چگونه می‌باشد و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم. همچنین تلاش بر این خواهد بود که علائم ضرب دیدگی بینی، جا انداختن بینی، جراحی بینی شکسته و این که باید بعد از ضربه به بینی چه کنیم، خطرات شکستگی بینی و راه‌های پیشگیری از رخ دادن آسیب را پوشش دهیم.
بینی شکسته چه علائمی دارد؟
علائم شکستگی بینی در کودکان و بزرگسالان یکسان می‌باشد. این علائم به صورت معمول شامل درد، تورم و قرمزی یا کبودی در اطراف بینی می‌باشد. همچنین ممکن است در روی صورت یا اطراف چشم‌ها یکسری بریدگی و جای زخم مشاهده شود.
علائم دیگری که می‌توانند به تشخیص بینی شکسته کمک کنند شامل موارد زیر می‌باشد:
- خونریزی بینی (خون دماغ شدن)
- آبریزش بینی (هر نوع ترشحاتی که از بینی خارج شود)
- احساس گرفتگی بینی
- سختی تنفس از راه بینی
- شنیدن صدای خرد شدن هنگام لمس بینی
- بینی کج و بدشکل
زمان مراجعه به پزشک
شخصی که شکستگی بینی احتمالی دارد (اعم از بالغ یا کودک) باید درصورت داشتن موارد زیر به پزشک مراجعه کند:
- تورمی که چند روز باقی بماند
- بینی بد شکل شده یا صدا دهد (مخصوصا صدای شکستگی و خرد شدن)
- درد مداوم یا شدید داشته باشند
- بلافاصله با رفع تورم، تنفس مشکل شود
- خون دماغ شدن به صورت مرتب
- تب یا لرز
درصورت مشاهده هرکدام از موارد زیر با شماره تلفن ۱۱۵ تماس حاصل کرده یا به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید:
- خونریزی شدید یا مداوم
- سختی تنفس
- وجود زخم باز بزرگ بر روی صورت
- وجود شیشه خرده یا موارد دیگر در داخل بینی
درصورت داشتن علائم آسیب مغزی، مراقبت‌های فوری نیاز خواهد بود، مانند موارد زیر:
- مایع شفاف شبیه آب از بینی ترشح شود (با ترشحات شفاف حالت عادی تفاوت دارد)
- سردرد شدید
- تاری دید
- از دست دادن هوشیاری
- سختی صحبت کردن یا حرک
- گیجی یا از دست دادن حافظه
- تشنج
تشخیص
پزشک می‌تواند در معاینه با مشاهده و معاینه فیزیکی صورت شخص، به تشخیص برسد. ممکن است:
- درباره علائم و نحوه رخ دادن آسیب‌دیدگی سوال بپرسد
- به دنبال یافتن تورم، کبودی یا خونریزی بگردد
- به آرامی روی بینی و مناطق اطراف آن را فشار دهد
- قسمت داخل بینی را بررسی کند
ممکن است پزشک برای بی‌حس کردن ناحیه در افرادی که در حین معاینه احساس ناراحتی و درد دارند، از داروهای بی‌حس کننده استفاده کند.
گاهی اوقات بررسی‌های بیشتری نیز نیاز خواهد بود. ممکن است پزشک برای بررسی سایر آسیب‌دیدگی ها و عوارض، درخواست CT scan یا X-ray بدهد.
بیشتر بخوانید: شکستگی استخوان به عنوان یک علامت
خودمراقبتی
درصورتی که آسیب دیدگی شدید نبوده و مشکلات دیگری ایجاد نکند، می‌توان شکستگی بینی را در خانه درمان کرد. با این حال درصورت بدشکلی و کج شدگی بینی نباید در خانه سعی به جاانداختن بینی شکسته کرد.
برای مدیریت بینی شکسته در خانه:
- درصورت خون دماغ شدن نشسته و به جلو خم شوید تا خون وارد گلو نشود [این که گفته می‌شود در هنگام خون دماغ شدن بینی خود را مسدود کرده و سر خود را بالا بگیرید یک اشتباه قدیمی است و هیچگاه نباید این روش را به‌کار ببرید؛ بلکه باید اجازه دهید خون از دماغ خاج شود.]
- چند بار در روز و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی محل آسیب دیده یخ قرار دهید.
- از ضد دردهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوبروفن استفاده کنید تا درد و تورم را کاهش دهید.
- زخم‌های کوچک را تمیز کرده و با پانسمان بپوشانید.
- زمانی که دراز می‌کشید سر خود را بالا نگهدارید تا ورم بینی کاهش یابد.
- از فشار دادن محل آسیب و فوت کردن در بینی خودداری کنید.
درمان
افرادی که در صورت خود دارای بریدگی و جای زخم زیادی هستند بهتر است به پزشک مراجعه کنند چرا که ممکن است نیاز به بخیه زدن و پانسمان کردن زخم‌ها باشد.
درصورتی که داروهای بدون نسخه اثربخش نباشند، پزشک می‌تواند برای افرادی که درد و تورم شدید دارند از مسکّن‌های قوی‌تری استفاده کند.
افرادی که دچار صدمات شدید یا آسیب دیدن بینی هستند ممکن است نیاز به ترمیم مجدد یا جراحی داشته باشند. مانند روش‌های ذیل:
جا انداختن بینی با دست
ممکن است کسی که کجی و بدشکلی بینی دارد برای اصلاح و جا انداختن استخوان‌ها به پزشک نیاز داشته باشد. این کار باید ظاهر بینی را به حالت اول برگردانده و سختی تنفس را برطرف سازد.
زمانی که عملیات جا انداختن بینی شکسته توسط پزشک انجام می‌شود، پزشک باید:
- محل آسیب دیده را با استفاده از اسپری‌های بی‌حس کننده یا آمپول‌های تزریقی بی‌حس کند.
- برای جاانداختن استخوان‌ها و رفع آسیب به غضروف بینی، باید از اسپکولوم و وسایل مورد نیاز به درستی استفاده کند.
- بینی را بسته و روی محل آسیب را پانسمان کند تا استخوان‌ها و غضروف بینی از جای خود حرکت نکنند.
- برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
درصورتی که از زمان رخ دادن آسیب ۲ هفته گذشته باشد، دیگر نمی‌توان با دست استخوان‌ها را به خوبی جا انداخت و پزشک استفاده از روش جراحی را پیشنهاد خواهد کرد.
جراحی
درصورت وجود هریک از ویژگی‌های زیر در آسیب‌دیدگی، پزشک روش جراحی را پیشنهاد خواهد کرد:
- شدید بودن آسیب دیدگی
- درگیری چند استخوان در شکستگی
- آسیب دیدگی، تیغه بینی را نیز درگیر کرده باشد و یا تنفس با مشکل روبرو شده باشد
پزشک می‌تواند در برخی افراد که دچار بدشکلی و کج شدگی بینی شده‌اند با دست استخوان‌ها را جا بیاندازد. با این حال جا انداختن استخوان با دست فقط درصورتی انتخاب پزشک خواهد بود که کمتر از ۲ هفته از آسیب گذشته باشد.
گاهی اوقات لازم است افراد قبل از قرار گرفتن تحت عمل جراحی حدود ۲-۳ ماه صبر کنند. این دوره انتظار باعث می‌شود تورم کاهش یافته و استخوان‌ها قبل از قرار گرفتن در محل اصلی خود با جراحی، ترمیم شوند.
بهبود
شکستگی بینی معمولاً پس از چند روز شروع به بهبود می‌کند اما برای رفع کامل درد و تورم، یک هفته یا بیشتر زمان لازم است. زمانی که بینی شکسته درحال بهبود باشد بهتر است از انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های تماسی که باعث آسیب بیشتر به آن می‌شود اجتناب کنید.
درصورت وجود عوارض، بهبود بیشتر طول خواهد کشید. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- انحراف سپتوم بینی. به این صورت که تیغه بینی دچار دررفتگی و تغییر محل می‌شود. برای اصلاح این انحراف جراحی نیاز خواهد بود مخصوصاًاگر تنفس را تحت تاثیر قرار داده باشد.
- آسیب غضروف بینی. بسته به شدت آسیب، ممکن است بیمار به جراحی نیاز داشته باشد.
- هماتوم سپتال. در این حالت مجموعه‌ای از لخته‌های خون ورودی بینی را می‌بندند. در این حالت بیمار باید به فکر معالجه سریع باشد.
درصورتی که درمان‌های اصلاحی انجام نشوند، ناهنجاری‌های ایجاد شده معمولاً دائمی می‌شوند.
علل
ضربات شدید که به صورت شخص وارد شوند می‌توانند باعث شکستگی بینی شوند. بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۳، شایع‌ترین علت‌های ایجاد شکستگی در بینی شامل موارد زیر می‌باشد:
- خشونت
- زمین خوردن و افتادن
- تصادف؛ مانند تصادف با وسایل نقلیه موتوری
- آسیب‌های ورزشی
عوامل خطر
شکستگی بینی می‌تواند در هر کسی ایجاد شود اما برخی فعالیت‌ها و عوامل می‌توانند باعث افزایش خطر این رخداد در افراد شوند. مانند:
- انجام ورزش‌های تماسی مانند فوتبال یا بوکس
- شرکت در فعالیت‌هایی که احتمال افتادن یا برخورد وجود دارد مانند اسکی یا دوچرخه سواری
- شرکت در دعوا‌های فیزیکی
- رفت و آمد با وسایل نقلیه موتوری مخصوصاً موارد بدون کمربند ایمنی
- مواجهه با خشونت در زندگی شخصی
شکستگی بینی در کودکان و افراد پیر شایع‌تر است چرا که این افراد غالباً توده استخوانی کمتری داشته و در معرض افتادن قرار دارند.
پیشگیری
همیشه نمی‌توان جلوی شکستن بینی را گرفت. با این حال، با انجام برخی کارها می‌توان خطر آن را کاهش داد. این کارها شامل موارد زیر می‌باشد:
- پوشیدن لباس محافظ و کلاه ایمنی زمان انجام ورزش‌های تماسی و شرکت در فعالیت‌های دارای ریسک تصادف و افتادن مانند اسکی، اسب سواری، استفاده از موتورسیکلت و دوچرخه سواری
- بستن کمربند ایمنی در زمان استفاده از وسایل نقلیه موتوری
- پوشیدن کفش‌های مناسب برای پیشگیری از زمین خوردن
- استفاده از عصا و وسایل کمکی درصورتی که توانایی راه رفتن درست را نداشته باشید
والیدن کودکان بهتر یکسری نکات دیگر را رعایت کنند تا فرزندانشان آسیب نبینند، شامل:
- نصب وسایل ایمنی برای خانه مانند دَر برای راه پله‌ها
- برداشتن فرش یا هرچیزی که به پا گیر کرده و باعث سرنگونی شود
- اطمینان از استفاده از کفش‌هایی که مناسب پای کودک باشد
- منع کودکان از دویدن و بازی کردن روی سطوح لغزنده یا ناصاف
- تشویق کودکان به بازی روس سطوح نرمی مانند چمن
خلاصه
شکستگی بینی یک آسیب شایع می‌باشد که می‌تواند ناشی از هر ضربه شدیدی به صورت باشد. با این که این حالت می‌تواند دردناک و اضطراب آور باشد، ما می‌توانیم با دانستن این که بعد از ضربه به بینی چه کنیم، با مراقبت ساده خانگی مانند استفاده از پک‌های یخ یا ضد دردهای بدون نیاز به نسخه، مراقبت از بینی شکسته را به خوبی انجام دهیم.
درصورتی بینی بدشکل شده باشد، علائم شدید باشد و یا پس از چند روز بهتر نشوند، بهتر است فرد آسیب دیده به دنبال درمان‌های طبی باشد و به پزشک مراجعه کند.
درصورتی که شکستگی بینی باعث سختی تنفس شود یا خونریزی‌های شدید رخ دهند یا نشانه‌های آسیب مغزی وجود داشته باشد، حتما باید شخص آسیب دیده سریعاً برای دریافت درمان اقدام کند.
اگر بعد زا شکستگی بینی شکل آن تغییر کرد و باعث آزار شخص شد و یا زمانی که شخص آسیب دیده همچنان پس از بهبود در تنفس خود دچار مشکل باشد، می‌توان از جراحی‌های بازسازی و ترمیمی استفاده کرد.
