درمان ام اس
درمان ام اس چیست ؟ با این که برای بیماری مالتیپل اسکلروزیس (بیماری MS) هیچگونه شفای کاملی وجود ندارد، اما برای درمان MS راه‌های بسیاری وجود دارد. این راهکارهای درمانی بیشتر بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری و مدیریت علائم آن تمرکز دارند.
افراد مختلف می‌توانند انواع مختلفی از ام اس را تجربه کنند و پیشرفت و علائم بیماری از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوتند. به علت دو دلیلی که مطرح شد، تعریف این که درمان ام اس چیست برای هر شخصی متفاوت خواهد بود و برای هر شخص برنامه درمانی متفاوتی باید انتخاب کرد. در ادامه مطلب بهتر به سوال “درمان ام اس چیست ؟” خواهیم پرداخت.
داروهای اصلاحی
از بین داروهای ام اس، داروهای اصلاحی (داروهای اصلاح کننده بیماری) می‌توانند تکرار و شدت اپیزودهای ام اس و یا عود آن را کاهش دهند. این داروها همچنین می‌توانند رشد ضایعات (آسیب به الیاف عصبی) و علائم ام اس را کاهش دهند.
داروهای مختلفی وجود دارند که توسط FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) برای اصلاح بیماری ام اس تأیید شده‌اند. این داروها شکل تزریق عضلانی، تزریق وریدی و قرص دارند.
داروهای تزریقی (غیر از راه وریدی)
آمپول ام اس شامل چهار داروی زیر می‌باشد:
- interferon beta-1a (Avonex, Rebif)
- interferon beta-1b (Betaseron, Extavia)
- گلاتیرامر استات (Copaxone, generic versions such as Glatopa)
- pegylated interferon beta-1a (Plegridy)
در سال ۲۰۱۸، تولیدکنندگان daclizumab تزریقی به علت وجود نگرانی درباره ایمن بودن دارو، آن را از بازار جمع آوری کردند.
داروهای تزریقی (انفوزیون)
آمپول ام اس شامل چهار داروی زیر که باید در یک مرکز تأیید شده استفاده شوند:
- alemtuzumab (Lemtrada)
- mitoxantrone (Novantrone)
- natalizumab (Tysabri)
- ocrelizumab (Ocrevus)
داروهای خوراکی
قرص های بیماری ام اس شامل ۵ داروی زیر می‌باشد:
- teriflunomide (Aubagio)
- fingolimod (Gilenya)
- dimethyl fumarate (Tecfidera)
- cladribine (Mavenclad)
- siponimod (Mayzent)
از بین داروهای فوق، قرص فینگولیمد برای ام اس از موارد پرکاربرد می‌باشد.
درمان عود
درمان عود بیماری هرچه سریعتر انجام گیرد، هم بدن و هم ذهن آسیب کمتری خواهد دید. اینجاست که درمان عود وارد عمل می‌شود.
کورتیکواستروئید ها
یک ویژگی کلیدی درباره عود ام اس، التهاب است. التهاب می‌تواند منجر به ایجاد بسیاری دیگر از علائم ام اس شود، مانند:
- خستگی
- ضعف
- درد
کورتیکواستروئید ها اغلب برای کاهش التهاب و شدت حملات ام اس استفاده می‌شوند.
کورتیکواستروئیدهای مورد استفاده در درمان ام اس شامل متیل پردنیزولون (داخل وریدی) و پردنیزون (خوراکی) است.
بیشتر بخوانید: ام اس کودکان چیست و علائم ام اس کودکان کدامند؟
سایر درمان‌ها
درصورتی که کورتیکواستروئیدها نتوانند جلوی عود بیماری را بگیرند و یا نتوانیم از داروهای داخل وریدی استفاده کنیم، می‌توان از درمان‌های دیگری استفاده کرد. این درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ACTH: مصرف این دارو به صورت تزریق داخل عضلانی و یا زیر جلدی می‌باشد. این ماده با تحریک قشر غده‌ی آدرنال به ترشح کورمون‌های کورتیزول (هیدروکورتیزون)، کورتیکوسترون و آلدسترون عمل خود را انجام می‌دهد. این هورمون‌ها التهاب را در بدن کاهش می‌دهند.
- پلاسمافرز: این فرایند شامل خارج کردن خون از بدن و فیلتر کردن آن برای خارج کردن آنتی‌بادی‌هایی است که احتمالاً به سیستم عصبی حمله می‌کنند. سپس خون «تصفیه شده» به بدن بازگردانده می‌شود.
- ایمونوگلوبولین‌های داخل وریدی (IVIG): در این روش با تزریق دارو، سیستم ایمنی تقویت می‌شود. با این وجود، شواهد فواید آن برای درمان عود ام اس در مطالعات بالینی قابل اعتماد همیشه یکسان نیست (در مطالعات مختلف نتایج مختلفی بدست آمده است).
داروهای علائم جسمانی
درحالی که داروهایی که در بالاتر ذکر شد می‌توانند به درمان MS کمک کنند، اما داروهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به درمان علائم جسمانی MS کمک کنند.
داروهای درد و سایر مشکلات عضلانی
شل کننده های عضلانی معمولاً برای افراد مبتلا به ام اس تجویز می‌شوند. این کار به این علت است که شل کردن عضلات به کنترل علائم شایع ام اس کمک خواهد کرد. این علائم شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد
- گرفتگی عضلانی
- خستگی
تسکین این علائم، همچنین می‌تواند به افسردگی که می‌تواند همراه ام اس ایجاد شود، کمک کند:
داروهای مخصوص گرفتگی عضلانی شامل موارد زیر می‌باشد:
- باکلوفن
- سیکلوبنزاپرین
- دیازپام
- تیزانیدین
داروهایی برای خستگی
خستگی یکی از شایع‌ترین علائم مبتلایان به ام اس است. داروهای مورد استفاده برای درمان خستگی ناشی از ام اس شامل مودافینیل (modafinil) است. همچنین از هیدروکلرید آمانتادین نیز استفاده می‌شود (این دارو برای این هدف درمانی، آف لیبل می‌باشد).
توجه: اصطلاح خارج از نسخه یا آف لیبل زمانی به کار می‌رود که دارویی که برای درمان بیماری خاصی تایید شده و استفاده می‌شود، برای درمان بیماری‌های دیگری نیز به کار رود.
فلوگزتین نیز معمولاً تجویز می‌شود تا هم بر خستگی و هم بر افسردگی اثر کند.
داروهای مشکلات مثانه و روده
برای مشکلات مثانه مربوط به ام اس (مانند بی‌اختیاری ادراری)، بیش از دوجین نسخه وجود دارد. برای این که بدانید کدام دارو برای شما مناسب‌تر است با پزشک خود مشورت کنید.
به نظر می‌رسد موثرترین داروها برای یبوست و علائم روده‌ای مرتبط با ام اس، نرم کننده‌های مدفوع (مسهل) خارج از نسخه باشد. برای اطلاعات بیشتر از دکتر خود یا داروساز مشورت بگیرید.
ورزش و فیزیوتراپی
حرکت و فعالیت مداوم برای مبارزه با ام اس بسیار حیاتی است. ورزش به موارد زیر کمک خواهد کرد (تاثیر فیزیوتراپی بر ام اس):
- افزایش قدرت عضلانی
- افزایش سلامت قلبی عروقی
- بهبود خلق
- بهبود عملکرد شناختی
با این حال، افراد مبتلا به ام اس اغلب خستگی را تجربه می‌کنند. زمانی که خسته هستید ممکن است از ورزش کردن زیاد خوشتان نیاید. اما باید بدانید هرقدر کمتر ورزش کنید، بیشتر احساس خستگی خواهید کرد. این دلیل دیگری است برای این که چرا ورزش گردن شامل فیزیوتراپی، بسیار مهم می‌باشد. با این وجود، ورزش باید به دقت برای شخص مبتلا تنظیم شود. مواردی مانند کوتاه نگه داشتن دوره‌ها و افزایش ورزش در طی زمان، فاکتورهای مهمی هستند.
زمان فیزیوتراپی
زمان عود ام اس، بیمار باید فیزیوتراپی را مدنظر بگیرد. تاثیر فیزیوتراپی بر ام اس در بهبود موارد زیر مطرح می‌باشد:
- پیاده روی
- هماهنگی
- قدرت
- انرژی
هدف فیزیوتراپی حین عود، بازگرداندن عملکرد به سطح قبل از بیماری (درصورت امکان) است.
مزایای فیزیوتراپی
یک برنامه فیزیوتراپی حرفه‌ای به بهبود قدرت و عملکرد جسمانی کمک خواهد کرد. این برنامه همچنین باید شامل فعالیت‌های خود مراقبتی مانند موارد زیر باشد:
- برنامه ورزش خانگی
- آب درمانی
- یوگا
- برنامه تناسب اندام شخصی در باشگاه ورزشی یا باشگاه بدنسازی
خروج از خانه برای ورزش کردن، مزیت رفع افسردگی و انزوای اجتماعی را از افراد مبتلا به ام اس دارد.
از کجا شروع کنیم
یک راه خوب برا آغاز روال تمرین برای ام اس، انجام حرکات کششی در محل رخت خواب است. زمانی که انجام این تمرین برایتان آسان شد، تمرین سخت‌تر و بیشتر مانند پیاده روی، ورزش در آب یا رقص و.. را به ورزش‌های خود اضافه کنید. با ادامه دادن ورزش، هرقدر که بتوانید تمرینات را راحت‌تر انجام دهید و قوی‌تر شوید، می‌توانید برنامه ورزشی مخصوص خود را ایجادکنید.
به خاطر داشته باشید که هر کاری که می‌توانید با دیگران انجام داده و از آن لذت ببرید، به خصوص ورزش، می‌تواند کمک کننده باشد.
مدیریت احساسات در هنگام تغییر
درصورتی که مبتلا به ام اس باشید، تنها علائم جسمی نیست که باید با آن‌ها مقابله کنید. ممکن است با یک بیماری دائماً درحال تغییر روبرو شوید که می‌تواند باعث ایجاد چالش عاطفی هنگام مقابله با بیماری شود. ممکن است علائمی شامل موارد زیر را تجربه کنید:
- افسردگی
- اندوه
- بی‌ثباتی عاطفی
- خشم
دو انتخاب درمانی محبوب، دارو و معالجات هستند. اما با وجود این که داروهای ضد افسردگی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند، به تنهایی کافی نیستند. و اگرچه گفتگو درمانی با یک پزشک دارای مجوز ایده خوبی است، ممکن است شما به کمک کسی نیاز داشته باشید که شخصاً بیماری ام اس را درک کرده است.
قدم بعدی احتمالاً این خواهد بود که باید کسی را برای صحبت کردن پیدا کنید که می‌داند وارد چه مراحلی خواهید شد. برای این کار می‌توانید از گروه‌ها و انجمن‌های حمایت از بیماران ام اس و یا پزشک خود کمک بگیرید. حرف زدن با افرادی که می‌دانند ام اس داشتن یعنی چه، درمان ام اس چیست و توانبخشی ام اس چگونه است و… می‌تواند به شما برای مقابله با بیماری کمک کند و همچنین به شما یادآوری خواهد کرد که تنها کسی نیستید که با این بیماری سروکار دارید.
خلاصه
کنار آمدن با ام اس ساده نیست اما درمان می‌تواند در نحوه احساس جسمانی و عاطفی تفاوت بزرگی ایجاد کند. با کمک پزشک خود برنامه درمانی مخصوص به خود را بسازید که بتواند به مشکلات شما پرداخته و به بهتر کردن علائم جسمانی و عاطفی شما کمک کند.
