بزرگ شدن قلب را کاردیومگالی گویند. بزرگی قلب یک بیماری نیست اما نشانه‌ای از شرایط دیگری است. تعداد کمی از افراد دارای کاردیومگالی شدید با عنوان کاردیومگالی خفیف مراجعه می‌کنند.
کاردیومگالی خفیف همیشه دارای علائم نیست و افراد کمی پی به آن می‌برند. در بعضی از افراد کاردیومگالی موقتی است و قلب خود به خود به اندازه‌ی طبیعی بازمی‌گردد. اما در افراد دیگر این بزرگ شدن ممکن است دائمی باشد. بسیار حیاتی است که این عارضه و علت اصلی آن درمان شود تا مانع ایجاد مشکلات جدی‌تر قلبی شد. روش‌های درمانی شامل استفاده از داروها، جراحی و تغییر لایف استایل است.
نکات مروری درباره‌ی کاردیومگالی:
- افراد دارای کاردیومگالی خفیف ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند.
- گاهی علت کاردیومگالی موقتی است و خود به خود برطرف می‌شود.
- درمان کاردیومگالی به علت اصلی آن بستگی دارد.
شرایط زیادی می‌توانند کاردیومگالی ایجاد کنند که شامل فشارخون بالا، بیماری‌های مربوط به شریان کرونری، عفونت، اختلالات ارثی و کاردیومیوپاتی‌ها.
کاردیومیوپاتی نوعی بیماری است که در آن عضله‌ی قلبی یا میوکاردیوم در ایجاد کاردیومگالی نقش دارد. دو نوع کاردیومیوپاتی وجود دارد:
کاردیومیوپاتی متسع: در این بیماری محفظه‌ی اصلی پمپاژ قلب یعنی بطن چپ دچار اختلال عملکردی می‌شود. این عارضه علت اصلی بزرگی قلب است.
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک: در این عارضه سلول‌های عضله‌ی قلبی بزرگ‌تر و دیواره‌ی بطن ضخیم‌تر می‌شود. این ضخیم شدگی می‌تواند مانع جریان خون شود.
علائم بزرگی قلب چیست؟
علائم کاردیومگالی بیشتر در موارد متوسط یا شدید بروز می‌یابند. این علائم شامل:
- ریتم آنرمال قلب
- درد قفسه‌ی سینه
- سرفه
- سرگیجه
- سفتی شدید
- کوتاهی نفس
- نفخ شکم
- تورم زانو و پاها
علل بزرگی قلب چیست؟
کاردیومگالی متوسط می‌تواند در نتیجه‌ی کارکرد زیاد قلب یا آسیب به آن ایجاد شود، مانند:
- دریچه‌ی آنورمال قلبی
- آمیلووئیدوزیس؛ بیماری نادری است که در عملکرد قلبی مداخله ایجاد می‌کند.
- آنمی یا کم خونی
- آریتمی؛ ریتم نامنظم قلبی
- کاردیومیوپاتی؛ بیماری عضله‌ی قلبی
- اختلالات ارثی قلبی
- دیابت
- بیماری‌های دریچه‌ی قلبی
- هموکروماتوزیس؛ تجمع آهن در بدن
- داشتن سابقه‌ی سکته‌ی قلبی
- فشار خون بالا
- چاقی
- پرکاری تیروئید
- کم کاری تیروئید
- قطع تنفس درهنگام خواب
- افوزیون پریکارد؛ تجمع مایع در اطراف قلب
- ضربان بالای قلبی
اما در اغلب موارد علل کاردیومگالی خفیف نامشخص است.
علل کاردیومگالی خفیف و موقت: در بعضی موارد انجام اقدامات درمانی ضرورت دارد و علل کاردیومگالی موقت می‌تواند شامل:
- مصرف بیش از حد الکل یا استفاده از دارو: سومصرف مواد می‌تواند کاردیومگالی خفیف ایجاد کند. با درمان می‌توان این وضعیت را برطرف کرد.
- استرس زیاد: استرس می‌تواند کاردیومیوپاتی حاد را القا کند. تقریبا ۷۵ درصد مردم دارای این وضعیت، تحت شرایط عاطفی و استرس فیزیکی قرار گرفته‌اند.
- بارداری: گاهی اوقات قلب می‌تواند در زمان وضع حمل بزرگ شود. این نوع کاردیومگالی ممکن است کاردیومیوپاتی پریپارتوم(peripartum) نامیده شود.
- عفونت ویروسی قلب: داروهای ضد ویروسی که برای درمان عفونت‌های ویروسی قلب استفاده می‌شوند می‌توانند کاردیومگالی ایجاد کنند.
ریسک فاکتورهای بزرگی قلب چیست؟
بعضی از افراد بیشتر از دیگران ریسک ابتلا به کاردیومگالی خفیف را دارند. عواملی که این ریسک را بالا می‌برند شامل:
- سو مصرف الکل یا دارو
- بیماری قلبی مادرزادی
- دیابت
- سابقه‌ی بیماری قلبی خانوادگی
- سابقه‌ی بیماری قلبی در خود فرد
- فشار خون بالا
- کم تحرکی
- چاقی
- اختلالات تیروئیدی
عوارض احتمالی شامل:
- لخته‌ی خون: در افرادی که دچار عارضه‌ی کاردیومگالی شده‌اند، ریسک تشکیل لخته‌ی خون در دیواره‌ی قلب بالاتر است. اگر لخته وارد جریان خون شود، می‌تواند مانع خونرسانی به سایر بخش‌های بدن شود. در بعضی از موارد حمله‌ی قلبی و سکته ممکن است رخ دهد.
- ایست قلبی و مرگ ناگهانی: بزرگی قلب ممکن است در سیستم الکتریکی قلب اختلال ایجاد کند که منجر به ایست قلبی می‌شود. این امر گاهی منجر به مرگ ناگهانی می‌شود.
- نارسایی قلبی: کاردیومیوپاتی متسع می‌تواند منجر به ضعف عضله‌ی قلبی شود؛ در این صورت توانایی قلب برای پمپاژ خون کاهش می‌یابد.
- مورمور قلبی: بعضی از دریچه‌های قلبی ممکن است طی کاردیومگالی به خوبی بسته نشوند. این امر باعث برگشت جریان خون و ایجاد صداهای اضافی به نام مورمور قلبی می‌کند. مورمور قلبی ممکن است بی ضرر باشد اما باید کنترل شود.
عوارض کاردیومگالی بسته به علت و شدت بزرگی متفاوت است.
بزرگی قلب را چگونه تشخیص می‌دهند؟
تست‌های تشخیصی شامل:
- تست خون: مارکرهایی در خون می‌تواند به تشخیص کمک کند.
- تست استرس: در این تست در حالی که فرد روی تردمیل یا دوچرخه درحال فعالیت است، فشارخون و عملکرد قلبی را کنترل می‌کنند.
- اشعه‌ی ایکس: عکس‌برداری از قفسه‌ی سینه وضعیت قلب و شش‌ها را نشان می‌دهد. تست‌های بیشتری برای تشخیص علت نیاز است.
- اکوکاردیوگرام: این تست با استفاده از امواج صوتی، ویدیویی از قلب تهیه می‌کند که به پزشکان اجازه می‌دهد تا وضعیت محفظه‌ها را ارزیابی کند. هرگونه بزرگ شدگی، بیماری مادرزادی، آسیب ناشی از حمله‌ی قلبی قابل تشخیص خواهد بود.
- سایر تست‌های عکس‌برداری: سی تی اسکن یا ام‌آر‌آی می‌توانند از قفسه سینه و قلب عکس تهیه کنند.
- الکتروکاردیوگرام: این تست برای ضبط فعالیت الکتریکی قلب و تشخیص اختلال در ریتم قلب استفاده می‌شود.
- بیوپسی قلبی: از طریق کشاله‌ی ران تیوبی را وارد رگ خونی می‌کنند تا با نمونه‌گیری از قلب، آن را آنالیز کنند.
درمان
کاردیومگالی خفیف اغلب به طور خود به خودی برطرف می‌شود. گزینه‌های دیگر درمان شامل:
داروها
داروهای پیشنهادی به عامل ایجاد کننده‌ی بزرگی قلب بستگی دارد. این داروها ممکن است برای درمان آریتمی قلبی و فشارخون بالا تجویز شوند. داروهای ادرار آور ممکن است برای کاهش فشارخون و داروهای ضد انعقاد برای کاهش ریسک تشکیل لخته، تجویز شوند. سایر علل اصلی مانند آنمی یا اختلالات تیروئیدی نیز با دارو درمان می‌شوند.
دستگاه‌های پزشکی
اگر داروها برای درمان کاردیومگالی خفیف موثر نبود یا علائم به سمت کاردیومگالی متوسط یا شدید پیشرفت، ممکن است نیاز باشد تا فرد از دستگاه‌های پزشکی استفاده کند. پیس میکر یا ضربان ساز ممکن است در افرادی که کاردیومیوپاتی متسع دارند، برای تنظیم ضربان قلب استفاده شود. افرادی که آریتمی شدید دارند ممکن است به ICD برای ایجاد شوک جهت کنترل ریتم قلبی نیاز داشته باشند.
جراحی
جراحی معمولا در موارد شدید کاردیومگالی یا در مواردی که با روش‌های دیگر درمان نشده‌اند، استفاده می‌شود. بسته به علل متعدد، موارد زیر ممکن است به افرادی که دچار کاردیومگالی شده‌اند پیشنهاد شود:
جراحی دریچه‌های قلبی، جراحی بای پس کرونری، پیوند قلب
تغییر لایف استایل یا درمان‌های خانگی
افرادی که دچار کاردیومگالی شده‌اند ممکن است با روش‌های زیر بتوانند علائم را کاهش دهند:
- ترک سیگار
- حفظ وزن مناسب
- حفظ فشار خون متعادل
- فعالیت فیزیکی در اغلب روزهای هفته
- مصرف محدود الکل و کافئین
- ۷تا۹ ساعت خواب در شب
- افزایش مصرف میوه و سبزیجات
- مصرف غلات کامل به جای سایر غلات
- قطع مصرف فرآورده‌های غذایی، نمک و شکر زیاد
- مصرف کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم نمک در روز
چگونه جلوی کاردیومگالی را بگیریم؟
با کمک موارد زیر می‌توان ریسک ابتلا به کاردیومگالی را پایین آورد:
- در صورت تجربه‌ی علائم یا داشتن سابقه‌ی قامیلی بیماری قلبی با پزشک خود درباره‌ی کاردیومگالی صحبت کنید.
- کنترل وضعیت‌های مرتبط با کاردیومگالی مانند دیابت، فشارخون بالا، قطع تنفس در حین خواب(آپنه)
- تغییر لایف استایل با ترک سیگار، وزن متعادل، تعادل در مصرف مواد غذایی و داشتن فعالیت فیزیکی
در شرایطی مانند بیماری قلبی ارثی، نمی‌توان جلوی کاردیومگالی را گرفت.
