ممکن است تاکنون برای شما نیز پیش آمده باشد که بعد از به آغوش گرفتن نوزاد، متوجه رفلاکس و استفراغ شیر شده باشید. آیا این برگشتن شیر نشان دهنده وجود وضعیتی جدی در کودک است؟ رفلاکس نوزاد چیست و چرا ایجاد می‌شود؟ این ها سوالاتی هستن که رد این مقاله سعی داریم به آن‌ها پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.
رفلاکس نوزاد چیست
رفلکس نوزاد زمانی اتفاق می‌افتد که مواد غذایی از معده ی نوزاد برگشته و باعث استفراغ او شود. بعضی اوقات به این رفلاکس، رفلاکس معدی مروی (GERD) گفته می‌شود که این وضعیت زیاد جدی نبوده و به دفعات وقوع آن با افزایش سن نوزاد کمتر می‌شود.
رفلاکس نوزاد تا چند ماهگی ادامه دارد ؟ رفلاکس نوزادان تا حدود ۱۸ ماهگی می‌تواند اتفاق بیفتد ولی ادامه پیدا کردن رفلاکس بعد از ۱۸ ماهگی موضوعی غیرعادیست. رفلاکس در نوزادان سالم گاهی چندین مرتبه در روز اتفاق می‌افتد. تا زمانی که کودک شما سالم است و به خوبی رشد میکند، رفلاکس او موضوعی نگران کننده‌ای محسوب نمی‌شود. باید توجه داشت که رفلاکس معده نوزاد بندرت می‌تواند نشانگر وجود مشکلات پزشکی همچون حساسیت، انسداد دستگاه گوارش و بیماری رفلاکس (GERD) باشد.
علائم رفلاکس نوزاد چیست
رفلاکس نوزاد در کل نباید نگرانی خاصی ایجاد کند. در موارد نادری ممکن است محتویات معده اسید کافی برای تحریک و سوزاندن گلو یا مری و ایجاد نشانه‌ها و علائم رفلکس نوزاد را داشته باشد.
در صورت وجود علائم و نشانه‌های زیر به پزشک مراجعه کنید:
- نوزاد خون یا موادی شبیه دانه‌های قهوه بالا آورد.
- وزنش افزایش نیابد.
- محتوای معده او مکرراً و با زور و سرعت بسیار به درون دهان کودکتان پرتاب شود. (استفراغ جهنده)
- مایعی سبز یا زرد رنگ بالا آورد.
- کم غذا بخورد.
- در مدفوع خون یافت شود.
- به سختی نفس بکشد و سرفه‌هایی مزمن داشته باشد.
- در سن ۶ ماهگی یا بیشتر شروع به استفراغ کند.
- تند خویی غیر عادی نوزاد بعد غذا خوردن.
بعضی از این علائم رفلاکس نوزادان می‌تواند وجود یک مشکل جدی ولی قابل درمان مثل رفلاکس معدوی-مروی یا انسداد دستگاه گوارش را نشان دهد.
علت رفلاکس نوزادان
در نوزادان، حلقه ماهیچه‌ای بین مری و معده- دریچه انتهای مری- به طور کامل تکامل نیافته است. این عامل باعث می‌شود که محتوای معده به عقب جریان داشته باشد. سرانجام، این دریچه فقط زمان بلع باز خواهد شد و تا بلع بعدی بسته باقی خواهد ماند و محتوای معده را همانجا در معده نگه خواهد داشت.
از جمله علل شایع رفلاکس نوزادان که نمی‌شود آن‌ها را نادیده گرفت، عبارت اند از:
- کودکانی که به مدت طولانی دراز می‌کشند.
- رژیم غذایی که اغلب به صورت مایع است دارند.
- کودکانی که نارس به دنیا آمده‌اند.
برخی اوقات، علت رفلاکس نوزاد در اثر عوامل جدی‌تر ایجاد می‌شود، برای مثال:
- GERD. رفلاکسی که اسید کافی برای سوزاندن و نابود کردن پوشش مری داشته باشد.
- تنگی پیلور. در این حالت دریچه بین معده و روده باریک، تنگ و باریک بوده و از خالی شدن محتویات معده به روده جلوگیری میکند.
- عدم تحمل غذایی. پروتئینی در شیر گاو وججود دارد که رایج‌ترین محرک است.
- ازوفاژیت ائوزینوفیلیک. ائوزینوفیل که نوع مشخصی از گلبول سفید است باعث آسیب به پوشش مری شده و می‌تواند علت رفلاکس نوزاد باشد.
عوارض رفلاکس نوزاد چیست
رفلاکس نوزادی اغلب به خودی خود و بدون ایجاد مشکل برای کودک برطرف می‌شود. اگر فرزند شما به وضعیت جدی‌تر مانند رفلاکس معدی مروی (GERD) دچار باشد، او احتمالاً علائم رشد ضعیف را نشان می‌دهد. تحقیقات نشان داده که استفراغ نوزاد بعد از شیر در صورتی که به طور مکرر تکرار شود، ممکن است نشان دهنده ابتلا به رفلاکس مروی در سال‌های آتی باشد.
راه تشخیص رفلاکس نوزاد چیست
پزشک شما فرایند درمان را با معاینه بدنی و پرسش‌هایی درمورد علائم رفلاکس نوزاد شروع میکند. اگر فرزند شما سالم باشد، طبق انتظار رشد کند و نتایج معاینه قانع کننده باشد دیگر به آزمایشات بیشتر نیاز نداریم.
اگر آزمایشات بیشتر نیاز باشد، پزشک شما توصیه‌های زیر را خواهد کرد:
- سونوگرافی. این نوع تصویر برداری می‌تواند تنگی پیلور را تشخیص دهد.
- تست های آزمایشگاهی. آزمایش‌های خون و ادرار می‌توانند در تشخیص یا رد دلایل احتمالی استفراغ‌های مکرر و وزن گیری ضعیف کودک کمک کننده باشد.
- آزمایش اسیدیته مری. برای اندازه گیری اسیدیته (PH) مری فرزند، پزشک یک لوله نازک را از طریق بینی یا دهان وارد مری میکند. این لوله به یک دستگاه اندازه گیری اسیدیته متصل است. هنگام آزمایش، فرزند شما در بیمارستان تحت مراقبت خواهد بود.
- اشعه ایکس. تصاویر اشعه ایکس می‌تواند ناهنجاری‌های دستگاه گوارش، مانند انسداد را تشخیص دهد. ممکن است به نوزاد شما قبل از آزمایش یک مایع کنتراست (باریم) داده شود.
- آندوسکوپی فوقانی. یک لوله مخصوص که با دوربین، لنز و چراغ مجهز شده (اندوسکوپ) از دهان وارد شده و به درون مری، معده و بخش ابتدایی روده کوچک وارد می‌شود. نمونه بافتی هم ممکن است برای آنالیز برداشته شود. برای نوزادان و کودکان آندوسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
درمان رفلاکس نوزاد
رفلاکس نوزاد معمولاً رفته رفته و خود به خود بهبود می‌یابد. در ضمن پزشک شما ممکن است توصیه‌های زیر را داشته باشد:
- به مقدار کم و به دفعات بیشتر غذا بدهید.
- غذا دادن را برای راحتی آروغ کودک قطع کنید.
- کودکتان را به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه ایستاده نگه دارید.
- در صورت تغذیه کودک از شیر مادر، محصولات لبنی، گوشت گاو یا تخم مرغ را از رژیم غذایی کودک خود حذف کنید تا از نظر امکان وجود آلرژی مورد آزمایش قرار گیرد.
- نوع فرمولی که به کودک خود می‌دهید را تغییر دهید.
- از سری‌های شیشه شیر با سایز متفاوت استفاده کنید. اگر این سری‌ها خیلی بزرگ یا خیلی کوچک باشند می‌توانند باعث بلع هوا توسط کودک شوند.
- افزایش تدریجی غلظت شیر مادر با استفاده از رژیم غذایی غلات برنج. اگرچه این روش منطقی به نظر می‌رسد ولی می‌تواند کالری غیر ضروری را به رژیم غذایی کودک اضافه کند.
درمان رفلاکس نوزاد با روش‌های دارویی
داروهایی که برای درمان رفلاکس تجویز می‌شوند به کودکانی که رفلاکسی جدی ندارند توصیه نمی‌شود. به این دلیل که این دارو درمانی می‌تواند از جذب کلسیم و آهن جلوگیری کرده و احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی و روده ای را افزایش دهند.
یک دوره درمانی کوتاه مدت آزمایشی از یک داروی ضد اسید، مانند رانیتیدین برای نوزادان در سنین ۱ ماه تا ۱ سال و یا داروی امپرازول منیزیم (پریلوسک) برای کودکان در سنین ۱ سال یا بالاتر توصیه می‌شود؛ در صورتی که کودک شما:
- افزایش وزن کمی داشته باشد و درما های محافظه کارانه‌تر کارایی لازم را نداشته است.
- از خوردن غذا امتناع بورزد.
- شواهدی از التهاب مری دیده شود.
- آسم مزمن و رفلاکس داشته باشد.
درمان رفلاکس نوزاد با جراحی
گاهی اسفنکتر انتهای مری با عمل جراحی تنگ می‌شود تا از برگشت اسید به مری جلوگیری کند. این روش جراحی (فوندوپلیکشن) اغلب زمانی استفاده می‌شود که رفلاکس به اندازه‌ای جدی باشد که از رشد کودک جلوگیری کرده یا در تنفس کودک تداخل ایجاد کند.
تغییر سبک زندگی و درمان خانگی رفلاکس نوزاد
برای به حداقل رساندن رفلاکس:
- در حالت ایستاده به کودک خود غذا بدهید. اگر ممکن است تا ۳۰ دقیقه بعد از غذا دادن به کودک خود او را به حالت نشسته قرار دهید. جاذبه می‌تواند به باقی ماندن غذا در معده و کمک کند. مراقب باشید در زمانی که غذا در حال طی فرایند عادی خود است کودکتان را زیاد تکان ندهید.
- به مقدار کم و با دفعات بیشتر غذا بدهید. اگر به کودکتان در بطری شیر می‌دهید مقدار آن را کاهش دهید یا طول تایم تغذیه را کاهش دهید.
- برای آروغ زدن کودکتان وقت بگذارید. آروغ های مکرر در طول و یا بعد غذا دادن می‌تواند از ایجاد هوا در معده جلوگیری کند.
- کودک را هنگام خواب درازکش به پشت قرار دهید. بیشتر کودکان باید به پشت قرار بگیرند تا بخوابند حتی اگر رفلاکس داشته باشند.
به یاد داشته باشید که رفلاکس نوزادان معمولاً جای نگرانی ندارد. تنها لازم است دستمال کافی برای مواقع نیاز داشته باشید !
آمادگی برای مراجعه به پزشک
اگر رفلاکس نوزاد تا بعد از اولین سال تولدش ادامه داشته باشد یا اگر کودکتان علائمی همچون کم بودن رشد وزنی یا مشکل تنفسی داشته باشد، مراجعه به پزشک متخصص بیماری‌های دستگاه گوارش کودکان لازم است.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید:
- علائم کودکتان را یادداشت کنید. علایمی همچون میزان تکرار استفراغ و مقدار مایعی که بالا می‌آورد.
- اطلاعات کلیدی پزشکی را یادداشت کنید، از جمله این که هر چند وقت به کودکتان غذا می‌دهید، غذا دادن به او چقدر طول می‌کشد و یا اینکه آیا از فرمول یا رویه خاصی برای غذا دادن استفاده می‌کنید یا نه.
- در نهایت پرسش هایی که از پزشک قرار است بپرسید را یادداشت کنید.
سوالاتی برای پرسش از پزشک:
- محتمل‌ترین علت رفلاکس کودک چیست؟
- آیا کودک من به هر گونه آزمایش یا تستی نیاز دارد؟
- چه درمان‌هایی قابل انجام است؟
- آیا باید در نوع غذا یا نحوه غذا دادن به کودک خود تغییری ایجاد کنم؟
علاوه بر پرسیدن سوالاتی که از قبل آماده کرده اید، هیچ تردیدی در پرسیدن سوالاتی که در حضور پزشک به ذهنات می‌رسد، نکنید.
چه انتظاری از پزشک داشته باشیم؟
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما خواهد پرسید، از جمله:
- علاوم رفلاکس نوزاد شما از چه زمانی شروع شد؟
- آیا کودک شما با هر بار غذا خوردن استفراغ میکند یا گاه و بی گاه این اتفاق می‌افتد؟
- آیا کودک شما میان زمان وعده‌های غذا سیر است؟
- آیا اخیراً شیردهی را از سینه مادر به شیردهی از طریق بطری تغییر داده اید؟ و یا فرمول‌های خاص نوزاد را تغییر داده‌اید؟
- چند وقت یک بار یا چند وعده در روز به کودتان غذا می‌دهید و کودکتان در هر وعده چقدر غذا می‌خورد؟
- آیا مراقبان دیگری هم وجود دارد و اگر وجود دارد آن‌ها هم هربار به روش شما غذا میدهند؟
- آیا بنظر شما چیزی وجود دارد که باعث بهبود یا بدتر شدن علائم رفلاکس نوزاد شود؟
